Siarhiej Chareŭski
Dziesiać hadoŭ ranicy
Dla mianie, mastackaha redaktara, jaki čaściej za inšych zavoziŭ hazetny makiet u biełaruskija i litoŭskija drukarni, “našaniŭskaja jazda” tryvała asacyjujecca z rańniaj ranicaj — paśla nočy pracy ŭ redkcyi. Tymi svaimi rankami ja nahledzieŭsia dy načuŭsia hetulki, što moh by napisać raman...
Vy kali-niebudź išli cieraź mienski Vierchni horad chałodnym rankam, kali jašče ŭsie śpiać, i navat nia chodzić hramadzki transpart? Tady čuješ recha ŭłasnych krokaŭ, a serca trymcić ad pradčuvańnia čahości, što musić być abaviazkova dobrym. Štotydzień. Zichaciać kupały tolki adnoŭlenaje katalickaje katedry, na jakija jašče nie siadajuć hałuby, jany kružlajuć, kružlajuć u siniečy nieba, ź jakoha sonca jašče nia zmyła maładzik.
...Adnaho ranku ŭ Baranavičach, čakajučy, pakul adkryjuć drukarniu, ledźvie znajšli kavy. U parkavaj kaviarańcy, što zvałasia «Čaburaškam». Na biełaruskaje pryvitańnie ciotka źnianacku adkazała pa-polsku. Maŭlaŭ, «v ohule to kaviarnia poki nie otvarta, ale dla panuv teraz kava bendzie».
...Adnaho ranku niejki dzied zapytaŭsia ŭ mianie ŭ tambury ciahnika, ci ja taksama pensijaner. Raspavioŭ, što jon sam z Homielščyny, ale žyvie ŭ Vilni. Dakładniej, žyvie jon pad Astraŭcom, ale jeździć u svaju vilenskuju kvaterku, kab atrymlivać litoŭskuju pensiju. Paśla jon jaje mianiaje na rubli j viartajecca ŭ Biełaruś. A niekali byŭ partyzanam na Lepielščynie.
...Adnaho ranku sustreŭsia ź inšym kolišnim partyzanam. Toj padsieŭ u ciahnik u Sołach. Vajavaŭ jon u Armii Krajovaj. I ničoha dobraha pra tyja svaje vajavańni nie raspavioŭ. «Siadzieli,— kaža,— jak durni, u jamach pa bałatach. Słuchali radyjo, što nieŭzabavie sajuźniki dapamohuć. Siadzicie, čakajcie. Zmarnavaŭ stolki maładych hadoŭ». «I raptam pačaŭ chvalić čačencaŭ dy klaści Maskvu tak, što z Varšavy ŭ Krakaŭ, z Kijeva ŭ Lvoŭ, z Maskvy ŭ Pieciarburh až trava viała. Ja prapanavaŭ jamu pačytać svaju hazetu. A jon kaža: «Dziakuj, synok, ja choć i biełarus, ale ruskimi litarami čytać nie navučyŭsia...».
...Adnaho ranku na pamiežnym punkcie pjanyja biełaruskija pamiežniki, što byli paraspranaŭšysia ledźvie nie da majtkoŭ, zapatrabavali ź imi vypić samahonu. Vyśvietliłasia, što heta pačaŭsia «Dzień pahraničnika». Daŭšy zakusić ładnaj łustaj litoŭskaha chleba ź biełaruskim sałam, pamiežniki naviali svaje aŭtamaty na najlepšuju mašynu j zahadali vieźci nas da Miensku. Napužany čałaviek za rulom akazaŭsia lekaram ažno z Najabrsku (heta niedzie ŭ Sibiry za Ciumieńniu). Darohaju jon skazaŭ, što viedaŭ adnaho biełarusa, Aleha Minkina. Kali ž my pakazali jamu minkinaŭskija vieršy ŭ hazecie, jon daviez nas pad samuju prachadnuju drukarni.
...Adnaho ranku ŭ mahiloŭskaj drukarni, daznalisia pra “putč” u Maskvie. Usie jak źniamieli, pilna ŭzirajučysia adzin u adnaho. I raptam zabiahaje Viktar Korzun ź pieršaj pałasoju śviežaj «Svabody»: «Nijakaj padtrymki chuncie!». Usie niby raźniavolilisia ŭraz. Rabočyja rušyli da stankoŭ, a dyrektar zaprasiŭ nas u svoj kabinet, na kubak kavy.
...Adnaho ranku ŭ nas łopnuła koła. Pavał Žuk abrezaŭ humu, i my ź iskrami paimčali dalej — na abadach. Da Kreva. Mašynu daviałosia kinuć. Daznaŭšysia, chto my, milicyjanty na blok-poście pasadzili nas u svaju mašynu j davieźli pad samuju miažu.
...Adnaho ranku, siedziačy ŭ aŭtobusie, razhledzieŭ susieda: słavuty litoŭski aktor Adamajcis. Jon raspavioŭ, čym zajmajecca ciapier. «Vo, — kaža, — Saviecki Sajuz raspaŭsia, a ja staŭ u Miensk jeździć jašče čaściej. Jość bahata prajektaŭ na «Biełaruśfilmie». A z druhoha boku ad mianie siadzieŭ tady Mikałaj Barysievič, ciapierašni pres-ataše Łukašenki. Jon, badaj, aŭtobusami ŭžo nia jeździć.
...Adnaho ranku ciotki, što čakali na prapusknym punkcie la Łyntupaŭ, daznaŭšysia, što heta ja napisaŭ pra ksiandza Šutkieviča, ščylna mianie abstupili j prasili paŭtaryć usio, što ja tam panapisvaŭ, što ksiondz havaryŭ pra ich, dzie ŭziać jašče tych hazetaŭ. Pieradavali ajcu Šutkieviču pryvitańni j prasili pisać pra jaho jašče.
...Adnaho ranku daviałosia pierabiahać miažu nielehalna. U pašparcie nie akazałasia niejkaha čarhovaha štampu, a hazetu rabić treba! Doŭha kružlaŭ pa lasoch, pa zaindziaviełym voryvie, z makietam numaru pad pachaju, ažno pakul nia vyjšaŭ u centar Šumsku. Tutaka ž, pa darozie, paznajomiŭsia z chłapcom. «Litoŭcy musiać žyć u Litvie,— skazaŭ jon, – hetyja miežy nie dla nas». Raźvidnieła zusim. U vioscy Kavalčuki, što pa-litoŭsku zaviecca Kialvielaj, pabudziŭ chłapiec svajho stryječnaha brata. Toj doŭha maciukaŭsia, ale zavioŭ mašynu j zaviez mianie ŭ Vilniu ŭ drukarniu. Raźvitalisia siabrami. Paśla jany kolki razoŭ haściavali ŭ mianie.
...Adnaho ranku, na samym padjeździe da Miensku ciotka pradavała prosta la šašy pryhožyja jabłyki. Spynilisia, kupili koš. Razhavarylisia. Padaryli śviežy numar hazety. Ciotka ŭsypała nam u bahažnik jašče dva kašy sakavitych, macicovych papiarovak. U kropielkach ranišiaje rasy. Paśla jana dasłała ŭ hazetu list. Pra svajho baćku, jaki zhinuŭ, mahčyma, u Kurapatach.
Dziesiać hadoŭ ranicaŭ.
