Biblijateka
Manaloh krajoŭcaŭ
Kraj-Kraj: dyjaloh na sumiežžy kultur / Red. Ja.Ahiejeŭ i Ja.Ivanoŭ; Mahiloŭskaja daŭnina (spec. vyp. №8), MT “Brama”. – Mahiloŭ, Mahiloŭskaja abłasnaja drukarnia, 2000. – 264 s. ISBN 985-6568-43-9
Vydaŭcy hetaj knihi adrazu zadali čytačam kolki zahadak, padaŭšy na vokładcy čatyry nazvy i padnazvy na troch movach. Uvažlivy prahlad zaśviedčyŭ, što hety zbornik artykułaŭ — štohodnik “Mahiloŭskaja daŭnina” №8, jaki ŭ miežach realizacyi ci to mižnarodnaj prahramy “Polonica-Albaruthenica-Lithuanica”, ci to prajektu “Kraj: Dyjaloh na sumiežžy kultur” nabyŭ novy vyhlad. Pra samu prahramu vydaŭcy nie paviedamlajuć ničoha, a prajekt prezentavany adnym skazam: “Pieršaja na Mahiloŭščynie sproba abmienu dumkami biełaruskich i polskich aŭtaraŭ pa roznych prablemach mižkulturnych stasunkaŭ”. Z polskaha boku ŭ “Krai” prysutničaje tolki materyjał biełastockaj etnalinhvistki Niny Androsiuk i lekcyja Alaksandra Hiejštara (1997 h.), źmieščanaja, vidać, jak śviedčańnie paśmiarotnaj pašany viadomamu historyku. Tak što “abmien dumkami” naŭrad ci atrymaŭsia.
Hetaja kniha — chutčej manaloh biełarusaŭ, ich dumki pra Polšču i polskaść na našych ziemlach. Tematyka vielmi šyrokaja: historyja, archiealohija, litaraturaznaŭstva, hieraldyka, movaznaŭstva, falklarystyka.
Archieolah Jakaŭ Ryjer u svaim artykule “Biełaruskija i polskija ziemli ŭ siaredniavieččy: pošuki cyvilizacyjnaj specyfiki” davodzić, što histaryčnyja šlachi Polščy i Biełarusi razyšlisia na Zachad i Ŭschod jašče z daŭnich časoŭ. Inšy archieolah, Ihar Marzaluk, supiarečyć svajmu kalehu, davodiačy, što Biełaruś, jak i Polšča, kiravałasia va ŭłońnie zachodniaje cyvilizacyi, tolki krychu pavalniej.
Publikacyja pad adnoj vokładkaj tezaŭ adnaho aŭtara i ich abviaržeńnie inšym vyhladaje nie zusim karektna. Jašče adzin archieolah, Anatol Siedzin, u katory raz publikuje ŭnikalnyja materyjały z haradzišča Nikadzimava, dadaŭšy tolki, što, maŭlaŭ, niešta padobnaje jość u Polščy.
Cikavyja fakty padajucca ŭ artykułach historykaŭ Alaksandra Varabjova “Palaki horadu Mahilova i Mahiloŭskaj huberni ŭ palityčnych padziejach 1917 h.” i Ihara Puškina “Hramadzka-palityčnaja aktyŭnaść palakaŭ BSSR u 20-ja hady i staŭleńnie da ich z boku dziaržaŭnaha kiraŭnictva” dy “Polskija kultura-aśvietnyja ŭstanovy i polpraca na abšarach Kalininskaj akruhi (1924—1927 h.)”.
Litaraturaznaŭstva pradstaŭlenaje artykułami Mikoły Chmialnickaha “Fenomen biełaruska-polskaha litaraturnaha sumiežža ŭ XIX st.” i Jarasłava Klimucia “Polskamoŭnaja litaratura Mahiloŭščyny”.
Jość u časopisie i tvory polskamoŭnych piśmieńnikaŭ u biełaruskim pierakładzie. Siarhiej Danilenka i Jaŭhien Ivanoŭ pierakłali Česłava Miłaša. Mikoła Chaŭstovič prapanavaŭ čytačam apovieść Ihnata Chodźki “Ŭspaminy kvestara”, jakaja adkryvaje biełaruskamu čytaču jašče adnaho našaha piśmieńnika-ramantyka.
Jašče adno adkryćcio — vieršy (na polskaj i rasiejskaj movach) Simiaona Połackaha na śmierć Ježy Płaskavickaha, “zabitaha ad Maskvy”, padrychtavanyja I.Marzalukom. Z Połackim ciažka razabracca. Kali čałaviek zavodzić vializny hrasbuch i kožnaha dnia, jak na pracy, zapisvaje tudy vieršyk — niešta hrafamanskaje ŭ hetym jość. Hrašyŭ Simiaon Połacki i vieršami na zamovu. Kolki jašče hetkaj “paezii” lažyć nieapublikavanaj u schoviščach razam z tymi hrasbuchami?
Movaznaŭca Jaŭhien Ivanoŭ daśleduje afaryzmy i prykazki, a Nina Androsiuk — leksyku śviata Božaha Naradžeńnia na Biełastoččynie. Niezvyčajnaja praca S.Danilenki “Hieraldyčnaja symbolika sabaki” padajecca jak papiaredni materyjał da słoŭnika “Hieraldyka Rečy Paspalitaj u eŭrapiejskim kantekście: semijatyčny aspekt”. Aŭtar šukaje hłybinnyja mitalahičnyja karani hierbavych vyjavaŭ i nazvaŭ. Vysnovy jahonyja časta hruntujucca na hlabalnych mitalahičnych schiemach i, vidać, veryfikacyi nie paddajucca. (“Vyjava sabaki ŭ najbolš daŭnich pa časie svajho paŭstańnia hieraldyčnych znakach źjaŭlajecca pierš za ŭsio symbalem biaskoncaha adradžeńnia žyćcia i spadziavańnia na paŭstańnie ź miortvych pad apiekaj bahini-maci”.)
Nieviadoma, ci buduć čytać zbornik u Polščy, ale ŭ Biełarusi jon — ci nie najcikaviejšy siarod usich hetkich vydańniaŭ apošniaha času. Adno psuje jaho “ŭskrainnaja” nazva.
Valery Paźniakoŭ
Novyja knihi, dasłanyja ŭ redakcyju
Janka Kupała. Poŭny zbor tvoraŭ: U 9 t. T.7. Dram. paemy j pjesy. – Miensk: Mastackaja litaratura, 2001. – 339 s. (4) ark. ił. – Nakład 5800 as. ISBN 985-02-0269-6
U tomie źmieščanyja «Tutejšyja», a hetaksama dramatyčnyja paemy «Adviečnaja pieśnia», «Son na kurhanie», «Na papasie» i pjesy «Paŭlinka», «Prymaki», «Raskidanaje hniazdo». Pry napisańni kamentaroŭ da tvoraŭ vykarystanyja dahetul nieviadomyja dakumenty pra Kupału j jahonyja tvory. Cana 880 r.
Nacionalnaja kultura – važniejšij stratiehičieskij riesurs Biełorusskoho hosudarstva: Matieriały riesp. sovieŝ. «O mierach po riešieniju problem kultury i iskusstva», Minsk, 1 fievr. 2001 h. / Ried. koł.: V.Zamietalin, Ł.Hulako, M.Podhajnyj, E.Skobielev. – Miensk: Mienskaja fabryka kalarovaha druku, 2001. – 120 s. – Nakład 2000 as. ISBN 985-454-122-3
U knizie biez kupiur, z zachavańniem admietnaha stylu pramoŭcaŭ, nadrukavanyja vystupy A.Łukašenki, Ł.Hulaki, U.Andrejčanki, A.Jarmolenki, R.Jankoŭskaha, V.Ipatavaj, H.Paškova dy inš. U svaim zaklučnym słovie A.Łukašenka z ułaścivaju jamu emacyjnaściu daje recepty na ŭsie prablemy. Cana 215 r.
B.Łazuka. Słoŭnik terminaŭ: Architektura, vyjaŭlenčaje j dekaratyŭna-prykładnoje mastactva: Dapamožnik dla vučniaŭ. – Miensk: Biełaruś, 2001. – 158 s. – Nakład 3000 as. ISBN 985-01-0124-5
800 terminaŭ, šmat čorna-biełych i kalarovych zdymkaŭ. U kancy knihi źmieščany biełaruska-rasiejski alfabetny pakaźnik. Kaštuje 3,3 t.r.
S.Padokšyn. Ipaci Paciej: Carkoŭny dziejač, myśliciel, piśmieńnik na pierałomie kulturna-histaryčnych epoch. – Miensk: Biełaruskaja navuka, 2001. – 118 s. – Nakład 1000 as. ISBN 985-08-6393-2
U knizie razhladajecca hramadzkaja čynnaść i litaraturnaja spadčyna «architektara» Bieraściejskaje unii 1596 h. I.Pacieja. Cana knihi 950 r.
S.Tarasaŭ. Połacak IX—XVII st.: Historyja j tapahrafija / 2-je vyd. – Miensk: Biełaruskaja navuka, 2001. – 183 s.: ił. – Nakład 800 as. ISBN 985-08-0453-Ch
Hruntoŭny dośled tapahrafii Połacku z mnostvam planaŭ, schiem, malunkaŭ. Kaštuje 1,6 t.r.
Słucki zbrojny čyn 1920 h. u dakumentach i ŭspaminach / Pad red. U.Lachoŭskaha, U.Michniuka, A.Hieś. – Miensk: Encyklapedyks, 2001. – 374 s.: ił. – Nakład 500 as. ISBN 985-6599-25-3
Kniha składajecca z unikalnych dakumentaŭ, što zachoŭvajucca ŭ archivach Biełarusi (u t.ł. KDB), Litvy, Polščy, Rasiei. Šmat jakija dakumenty publikujucca ŭpieršyniu (niekatoryja tolki byli nadrukavanyja ŭ «Spadčynie»). Kniha daje šyrokuju panaramu biełaruskaha vyzvolnaha ruchu nakonadni, u časie j pa likvidacyi Słuckaha zbrojnaha čynu. U knizie bolš za 60 redkich fatazdymkaŭ, 50 staronak zajmajuć hruntoŭnyja kamentary. Kniha składajecca z raździełaŭ: «Chronika padziejaŭ», «Hałasy ŭdzielnikaŭ Słuckaha zbrojnaha čynu», «Śviedčańni z-za krataŭ» (śviedčańni ŭdzielnikaŭ paŭstańnia na dopytach u NKVD), u «Dadatku» – pieśni słuččakoŭ-paŭstancaŭ, karta Słuččyny ŭ časie antybalšavickaha paŭstańnia. Kaštuje 3,5 t.r., pradajecca ŭ mienskaj «Akademknizie», u siadzibach TBM i BNF.
Padrychtavaŭ Viktar Muchin
Vodhuki
Kalanijalnaje — pa-rasiejsku
Ščyra dziakuju, što nadrukavali ŭ “NN” infarmacyju pra moj navučalny dapamožnik pa relihijaznaŭstvie. U skazie “Pry kancy knihi vytrymki z Kanstytucyi krainy padadzienyja čamuści pa-rasiejsku” ja ŭbačyŭ lohki paprok.
Pa-pieršaje, heta adbyłosia z čysta techničnych pryčynaŭ: ja nie znajšoŭ Kryminalnaha kodeksu pa-biełarusku. U mianie byŭ vybar: albo ŭ dadatku padavać vytrymki i pa-biełarusku, i pa-rasiejsku, albo na adnoj movie. Pa-druhoje, ja nie šanuju hetaj redakcyi kanstytucyi i padavać jaje pa-rasiejsku liču bolš adekvatnym jaje charaktaru.
V.Adzinočanka, Homiel
