Усяго патроху44

«Таксіст агаломшыў пытаннем: «Вам чарапаха не патрэбная?» Каб уратаваць рэдкую рэптылію, хлопец з Бабруйска дайшоў да Акадэміі навук

Гісторыі пра ўратаванне бяздомных катоў і сабак могуць узрушыць, але мала каго здзівяць. Для жывёл, якіх мы прызвычаіліся заводзіць як хатніх гадаванцаў, існуе цэлая сістэма дапамогі — прытулкі, зоаваланцёры. А як ратаваць прадстаўнікоў дзікага жывёльнага свету? Да каго звяртацца, дзе шукаць інфармацыю? Бабруец Антон Чарнышоў даведаўся на ўласным досведзе, калі ў яго на руках раптам апынулася чырвонакніжная чарапаха, якую трэба было вярнуць у яе звычайнае асяроддзе і не нашкодзіць, піша бабруйскі сайт «1387».

Чарапаха ў ванначцы дома ў Антона. Фота: асабісты архіў Антона Чарнышова

«Я быў шакаваны, але чарапаха, напэўна, была шакаваная яшчэ больш»

Антону Чарнышову 26 гадоў. У яго вельмі цікавая адукацыя — геаэкалогія. Бабруец — магістр геаграфічных навук. Аднак цяпер ён працуе ў ІТ-галіне. Некаторы час жыў у Мінску, а ў пачатку гэтага года вярнуўся са сталіцы ў Бабруйск.

Антон ніколі не быў зоаваланцёрам. І агулам, што датычыць навакольнага свету — жывёльнага і расліннага, экалогіі, быў «хутчэй пазёрам, чым тру».

«Я быў даволі далёкі ад мэтаў устойлівага развіцця, не сартаваў смецця, не займаўся плоцінгам, не высаджваў новыя лясы і ў цэлым асабліва не непакоіўся пра свой экалагічны след, — распавядае пра сябе Антон. — Затое я шчыра захапляўся людзьмі, якім усе гэтыя прынцыпы былі ўласцівыя».

Аднак у траўні бягучага года бабруйцу прадставілася магчымасць паклапаціцца пра прыроду — давялося ратаваць чырвонакніжную чарапаху.

На вялікія выходныя з нагоды Дня перамогі Антон вырашыў паехаць прагуляцца па цэнтры Бабруйска. Выклікаў таксі.

«Кіроўца, хлопец крыху старэйшы за мяне, на маё «Вітаю» пры пасадцы агаломшыў пытаннем, ці не патрэбная мне чарапаха, — распавядае Антон. — Сказаць, што я здзівіўся, будзе занадта культурна. Я быў шакаваны, гледзячы на жывую істоту памерам з далонь дарослага буйнога мужчыны, якая, відаць, была шакаваная больш за мяне, схаваўшыся ў свой дамок-панцыр. Дакладней, у карапакс, але гэта я даведаўся пазней».

«Купіў ёй курыныя сэрцы, бо высветліў, што чарапахі іх любяць»

Аказалася, што чарапаху спачатку ўратаваў кіроўца таксі — убачыў паўзуна на дарозе, калі паехаў на замову за горад, зразумеў, што хтосьці яго выкінуў і не змог проста праехаць міма, падабраў і стаў шукаць яму гаспадара сярод пасажыраў. Антону кіроўца сказаў, што калі ніхто не хоча забраць, то ён, напэўна, будзе вымушаны выпусціць чарапаху, куды — у возера ці проста на дарогу — не ўдакладняў.

«Я, дзякуючы сваёй адукацыі, разумеў, што гэта не зусім правільна і можа нашкодзіць чарапасе. Так мне не засталося нічога, як забраць яе», — кажа Антон.

Бабруец пачаў высвятляць, якая менавіта чарапаха трапіла да яго, а таксама што з ёй далей рабіць, як вярнуць яе ў натуральнае асяроддзе. Неўзабаве высветлілася, што гэта не хатняя чарапаха, а еўрапейская балотная, занесеная ў Беларусі ў Чырвоную кнігу. Адмыслоўцы патлумачылі, што ў траўні-чэрвені ў гэтых чарапах — рэпрадукцыйны перыяд, калі яны пакідаюць балоты і вадаёмы ў пошуках лепшага месца для кладкі яек. Сітуацыі, калі яны трапляюць на дарогі, не адзінкавыя.

Чарапаха ў Антона дома. Фота: асабісты архіў Антона Чарнышова

Спачатку Антон падумаў, што мо і правільна было б выпусціць жывёліну ў найбліжэйшае возера ці рэчку. Аднак маладзёна непакоіла думка, што чарапаха можа быць цяжарнай, і таму трэба знайсці ёй больш камфортнае месца. Пакідаць чарапаху ў сябе дома ў якасці гадаванца бабруец не збіраўся, бо разумеў, якая гэта вялізная адказнасць — клапаціцца пра істоту з дзікай прыроды.

Таму ён пачаў тэлефанаваць у кампетэнтныя прыродаахоўныя службы, каб даведацца, што рабіць.

«Увесь гэты час чарапашка жыла ў мяне ў дзіцячай ванначцы, дзе я стараўся стварыць ёй умовы, ідэнтычныя натуральным. Нават купіў курыныя сэрцы, бо высветліў, што яны іх любяць. Увогуле, гэта быў квэст — пра ўсё даведацца і забяспечыць жывёліне нармальныя ўмовы», — распавядае Антон.

«Упершыню я дзяліў шлях у 150 кіламетраў, хадзіў па горадзе і ездзіў у метро з чарапахаю»

Тэлефонныя званкі ў прыродаахоўныя службы выніку не прынеслі. Хлопец дайшоў да Міністэрства прыродных рэсурсаў, але там яго перанакіравалі ў раённую інспекцыю прыродных рэсурсаў, начальнік якой сказаў, што не можа нічым дапамагчы.

Тады Антон напісаў загадчыцы кафедры, дзе вучыўся, і толькі яна растлумачыла, што рабіць, і дала неабходныя кантакты, дзякуючы якім бабруец даведаўся, што ён можа аддаць чарапаху ў гурток юнага натураліста, у заапарк, але найлепш — у НПЦ па біярэсурсах Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі.

«У размове з галоўным спецыялістам, адказным за чарапах у Беларусі, я даведаўся, што мая чарапаха ўяўляе сабой навуковую цікавасць, бо Бабруйск — крайняя паўночная мяжа іхняга арэалу, і што самае лепшае рашэнне — адвезці рэптылію да іх, навукоўцаў, — распавядае Антон. — Суразмоўца паабяцаў забяспечыць ёй належны дагляд і падчас найбліжэйшай экспедыцыі адпусціць у натуральнае асяроддзе пражывання».

Такі падыход выклікаў давер, і ўжо праз дзень, узяўшы выходны, Антон павёз чарапаху ў Мінск.

«У слухаўках грала песня Пашы Blazer’а і Руслана Гранёнага «Грэта Тунберг». Упершыню я дзяліў шлях у 150 кіламетраў з чарапахаю, упершыню хадзіў з ёй па горадзе і ездзіў у метро», — падкрэслівае маладзён.

Антон у каробцы завёз чарапаху ў Акадэмію навук. Фота: асабісты архіў Антона Чарнышова

Распавядаць, як ратаваць дзікіх жывёл, трэба ўжо ў дзіцячым садку

Антон перадаў чарапаху ў Акадэмію навук. Перад паездкай даведаўся, што выпускаюць іх звычайна ў Спораўскім заказніку, дзе аднаўляюць папуляцыю.

«Праз некаторы час я мог даведацца пра ейны лёс, і мне сказалі, што пры жаданні людзей, якія прыносяць ім дзікіх жывёлаў, запрашаюць на іх выпуск у прыроду. Але я не стаў гэтага рабіць, падумаў, што гэта ўжо занадта будзе», — кажа бабруец.

Антон зазначае, што ягоны выпадак — не ўнікальны, і нядаўна ён чытаў, што гэтак жа сустрэлі чарапаху на дарозе ў Мінску. Бабруец перакананы — людзям трэба распавядаць, што рабіць у такіх выпадках, як абыходзіцца з жывёламі з дзікай прыроды, і такую экалагічную адукацыю трэба пачынаць нават з дзіцячага садку. Дзецям і моладзі трэба прышчапляць базавыя экалагічныя навыкі.

«Экалагічны падыход да жыцця цяпер модны, ён усё больш пранікае ва ўсе галіны жыцця, іншая справа, што можа ў Беларусі пакуль не так моцна. Магчыма, таму што тут не так шмат грошай, перашкаджае бюракратыя. Ніхто не хоча браць адказнасць. Я ўпэўнены, што мой прыклад, калі я тэлефанаваў, а мяне перанакіроўвалі да іншых, паўтарыўся б і ў любой іншай галіне, бо ніхто не хоча ні за што адказваць. Але я думаю, што і гэта з часам зменіцца, бо развіццё грамадскай думкі не спыніць», — лічыць Антон.

Чарапаха ў Антона дома. Фота: асабісты архіў Антона Чарнышова

Калі «хата з краю», «складана знайсці ў сабе моц на ўчынак»

Паводле нашага суразмоўцы, развіццю экалагічнага мыслення моцна перашкаджае пазіцыя «мая хата з краю», і што людзей цікавяць выключна сваё жыццё і праблемы ў ім.

«У такіх умовах вельмі складана знайсці ў сабе моц на ўчынак, які выходзіць за зону твайго камфорту — прасцей заставацца ў сваёй ракавіне і нічога навокал не бачыць, — зазначае Антон. —

Але той жа таксіст — ён хоць і казаў потым, што выпусціць чарапаху, аднак адразу не праехаў міма, забраў яе. Значыць, не ўсё так кепска з нашымі людзьмі. Проста ва ўсіх свае ўмовы і рэсурсы. Я, напрыклад, меў магчымасць узяць выхадны і паехаць у Мінск з чарапахай, а хтосьці іншы не змог бы».

Антон пасля атрымання дыплому 4 гады прапрацаваў у галіне экалагічнага горадабудаўніцтва, займаўся праектаваннем зялёных зонаў, гарадскіх паркаў. Хлопец хацеў бы далей займацца гэтай справай, якую называе дужа цікавай, і несці экалагічнае мысленне ў праектаванне гарадоў, стварэнне прастораў для людзей.

Ён спадзяецца, што аднойчы падыход да экалогіі ў Беларусі зменіцца, і тады стане магчымым вярнуцца да былой дзейнасці і зарабляць грошы. Цяпер жа, зазначае Антон, заробкі вельмі малыя і няма перспектыў для іх росту, бо ўвесь рынак падзелены паміж дзяржаўнымі кампаніямі, а прыватным праз складаную сертыфікацыю немагчыма прабіцца.

«У экалагічнага горадабудаўніцтва вялізны патэнцыял, агулам у экалагічных ідэй цяпер вялізная будучыня. На жаль, праз агульны ўзровень экакультуры і асветы ў нас гэта не вельмі цэніцца, у адрозненне ад Еўропы.

Аднак нават цяпер заўсёды знойдзецца той, хто ацэніць. Як, напрыклад, таксіст, з якім я ехаў на вакзал, калі вёз чарапаху ў Мінск. Калі я яму распавёў сваю гісторыю, ён з захапленнем зазначыў — супер, малайчына», — рэзюмуе Антон.

Каментары4

  • Бобр
    18.08.2023
    Бобруйск северная граница ареала? Болотная черепаха проползла к нашему дому в Орге из соседнего болота. Поэтому натуралистам почаще нужно в полевых работах участвовать. А парню респект за небезразличие к обитателям дикой природы
  • Люсинда
    18.08.2023
    НН больше не о чем писать?
    Надоели!
    Не отнимайте у людей время, скоро вас читать вообще перестану!
  • Žvir
    18.08.2023
    Люсинда, histeryčka !

У Беларусі з'явіўся народны паэт7

У Беларусі з'явіўся народны паэт

Усе навіны →
Усе навіны

Сёння — чарговы суд над палітзняволеным журналістам Ігарам Карнеем. Некалькі месяцаў яго трымаюць у памяшканні камернага тыпу1

Колькі беларусам трэба для камфортнага жыцця?3

Як у Мінску запалілі галоўную ёлку ФОТЫ4

Ва Украіне паспяхова выпрабаваная новая ракета «Рута»3

Запісацца на візу хутчэй можна праз «радары». Пра што размова?7

Былы міністр абароны Паўднёвай Карэі спрабаваў скончыць жыццё самагубствам

Расійскія Таганрог і Бранск падвергнуліся атацы2

Марафон рэпрэсій не спыняецца. Паказваем жахлівыя лічбы8

Спікер парламента Наталля Качанава разбіралася з ляхавіцкай маршруткай4

больш чытаных навін
больш лайканых навін

У Беларусі з'явіўся народны паэт7

У Беларусі з'явіўся народны паэт

Галоўнае
Усе навіны →