Грузінскі рэфарматар — пра капіталізм, эканамічныя рэформы і інвэстараў

Алесь Чайчыц: Беларускія ўлады ў апошні час ўсё ж прынялі такі падыход, што нам усё ж патрэбныя замежныя інвэстары і што для іх трэба стварыць належныя ўмовы. Пры гэтым калі інвэстары сапраўды прыходзяць, ім улады пачынаюць дыктаваць умовы, як напрыклад з Данон-Unimilk: вы ўкладайце-ка ў перапрацоўку малака, а не займайцеся экспартам малака. Ці правільны гэта падыход?

Каха Бэнукідзэ: Я думаю, што

казаць інвэстару, што ён мусіць рабіць, гэта контар-прадуктыўна, нічога з гэтага не атрымаецца.

Хутчэй за ўсё інвэстар ня прыйдзе. Інвэстары — гэта як статак палахлівых джэйранаў, бо яны ўздрыгваюць і зьбягаюць, і бягуць усе разам: вы аднаго джэйрана напалохалі, і яны ўсе зьбеглі.

АЧ: А калі зірнуць так: дзяржава і чыноўнікі разьбіраюцца ж у нацыянальнай эканоміцы і быццам бы ведаюць, куды выгадна ўкладацца і што выгадна рабіць, і яны паказваюць: ідзеце туды, робіце тое, будзе вам прыбытак. Такую ўстаноўку маюць беларускія чыноўнікі.

КБ: Такіх дзяржаваў не бывае ў сьвеце. Калі б чыноўнікі разьбіраліся, як займацца бізнэсам, дык самі бізнэсам і займаліся б.

АЧ: Што было самае важнае ў грузінскіх эканамічных рэформах, ключавое ў вашым падыходзе да іх?

КБ: У маім падыходзе — «не перашкаджаць».

Жыцьцё павінна быць уладкаванае так, каб людзям нічога не перашкаджала прымаць рашэньні самастойна:

Судовая рэформа павінна забясьпечыць абарону гэтых свабодаў для людзей у судзе. Рэформа паліцыі павінна забясьпечыць бягучую абарону гэтай іх свабоды. Вайсковая рэформа павінна забясьпечыць бясьпеку краіны, каб людзі свабодна маглі рабіць дзеяньні, якія ім здаюцца добрымі. «Здаюцца» — гэта вельмі важна, бо 

ёсьць такі пункт гледжаньня, што народ дурны, і таму разумныя павінны сказаць дурным, як жыць. Гэта хлусьня, бо людзі, якія гэта кажуць — такія ж сама дурныя.

Таму ўвесь сэнс рэформаў і павінен быць у тым, каб дзесяць мільёнаў беларусаў маглі рабіць тое, што ім захочацца.

АЧ: А калі ім захочацца шкодзіць адно аднаму? Прагнасьць, сквапнасьць…

КБ:

Сквапнасьць — гэта добра

АЧ: Вось лічыцца, што сквапнасьць капіталістаў прывяла да ўсясьветнага крызыса

КБ: Не, гэта

глупства бюракратаў прывяло да ўсясьветнага крызыса, а не сквапнасьць капіталістаў,

Крызысы будуць адбывацца ў любой сыстэме: крызысы здараліся і ў Савецкім зьвязе, і ў Злучаных штатах Амэрыкі. Проста рынкавая эканоміка ад крызысаў робіцца моцнай, а сацыялістычная эканоміка ад крызысаў робіцца слабай, у гэтым розьніца. У рынкавай эканоміцы крызысы прыбіраюць найбольш неэфэктыўных і пакідаюць самых эфэктыўных, самых надзейных і моцных. Іншая рэч —

калі вы маеце сыстэму дзяржаўнага рэгуляваньня, якая на кароткі час адсоўвае крызыс, крызыс набірае моц, але не здараецца. У выніку, калі ён здараецца, ён мае большы маштаб, вось і ўсё.

А думка, што крызысы здарыліся з-за капіталістаў — гэта думка, якую распаўсюджваюць камуністы і іншыя леварадыкалы.

АЧ: У беларускім грамадзтве, і апазыцыйна настроенай частцы, папулярнае меркаваньне, што трэба будаваць сацыяльную рынкавую эканоміку як у Эўропе, каб дзяржава абараняла малазабясьпечаныя катэгорыі людзей, і тады, калі мы будзем рабіць так, у нас так і будзе, як у Нямеччыне.

КБ: Кожнае грамадзтва павінна само абраць, каму як дапамагаць.

Колькасьць сацыяльных праграмаў у Эўропе вялікая, некаторыя зь іх дапамагаюць, некаторыя не дапамагаюць.

Калі маеце сыстэму,

калі вы людзям ніжэй за пэўны ўзровень даходу выплочваеце грошы, гэта сыстэма выглядае нават вельмі слушна,

А ёсьць, напрыклад, сыстэма штучнага падтрыманьня занятасьці, якая ні да чаго не прыводзіць. Нямецкая сыстэма занятасьці за дзесяць гадоў праела, здаецца, 40 мільярдаў, а рабочых месцаў стварыла столькі, што для гэтага хапіла б і 20 мільярдаў. Такая сацыяльна-арыентаваная эканоміка не патрэбная.

Сыстэма пераразьмеркаваньня ад людзей самастойных да больш несамастойных — гэта мне здаецца нармальным, што грамадзтва так уладкавана. Больш заможныя браты дапамагаюць менш заможным, так бацькі дапамагаюць дзецям, потым дзеці дапамагаюць бацькам. Гэта ў чалавечай прыродзе, таму з гэтым ня трэба змагацца, трэба проста гэту сыстэму правільна выбудоўваць.

Я ўпэўнены, што ў большасьці краінаў няма сыстэмаў, якія б сапраўды дапамагалі тым, каму гэта патрэбна. У большасьці краін ёсьць імітацыі гэтага.

Каха Бэндукідзэ — грузінскі дзяржаўны дзеяч, эканаміст. За савецкім часам зрабіў кар’еру навукоўца-біёляга. У 90-я гг. зрабіўся буйным прадпрымальнікам у Расіі. У 2004 г. прадаў свой бізнэс у Расіі і вярнуўся на радзіму ў Грузію, дзе зрабіўся аўтарам праграмы пасьпяховых рэформаў эканомікі і дзяржаўнага кіраваньня. Ад 2009 г. займаецца адукацыяй.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0