«Razharnu ściah z Pahoniaj, a kala chaty stanu na kaleni i pierachryščusia». Traktaryst z Chojnikaŭ u Łatvii zarablaje ŭ šeść razoŭ bolš, ale maryć pra viartańnie
Jaŭhiena Vasilkova vypichnuli ŭ emihracyju paśla vybaraŭ 2020-ha. Ciapier jon pracuje ŭ Łatvii, choć łatyšskaja mova jamu nie dajecca. I intensiŭna pierapisvajecca ź ziemlakami. Jany tak pa-roznamu ŭspryniali vajnu, kali nad Chojnikami va Ukrainu lacieli rakiety.
08.05.2023 / 21:40
Jaŭhien Vasilkoŭ. Skryn z youtube-kanała «Chroniki miechanizatara»
Siamja Vasilkova paśla emihracyi pasialiłasia ŭ pryharadzie Ryhi. 43-hadovy Jaŭhien atrymaŭ paśviedčańnie jeŭrapiejskaha ŭzoru na kiravańnie traktarnaj technikaj i pracuje miechanizataram u pryvatnaj firmie.
Pra svaju ciapierščynu błohier apaviadaje ŭ jutub-kanale «Chroniki miechanizatara», jaki jon stvaryŭ na radzimie ŭ 2016 hodzie. U im 673 videa, jakija sabrali bolš čym 1 miljon 130 tysiač prahladaŭ.
Jaŭhien Vasilkoŭ kaža, što praciahvaje zdymać, kab pakazvać, jak adroźnivajecca žyćcio ŭ kałhasach i ŭ pryvatnika.
«Kali zjechaŭ, to mnohija kazali, čaho jon tudy papiorsia, kamu tam patrebny. Prapaduć, bo ŭ Jeŭropie pacukoŭ jaduć. Dyk, voś, nie prapaŭ dy pakazvaju, što jość inšaje žyćcio ludskaje, — kaža jon. — Pracuju pa śpiecyjalnaści. Jezdžu na mašynie. Kupajusia ŭ mory. Chaj hladziać i pabačać».
Roliki z Łatvii błohier pačynaje ź vitańnia «Dobry dzień, ziemlaki». U ich jon raskazvaje, jak pabyvaŭ z žonkaj u ryžskim teatry, jakaja na čužynie sielskahaspadarčaja technika, jak łatyšy dbajuć pra pryrodu, u jakich damach žyvuć i jakimi vulicami prahulvajucca.
«Ad ziemlakoŭ daviedvajusia, što niekatoryja zajzdrościać. Kažuć, što pravilna zrabiŭ, zjechaŭšy. A niekatoryja ličać, što brachniu pakazvaju, bo takoha nie moža być…», — raskazvaje błohier reakcyju hledačoŭ.
Pa słovach Jaŭhiena, jahony zarobak ŭ 5—6 razoŭ bolšy, čym u Biełarusi ŭ najlepšyja časy. Siamja, adnak, nie šykuje. Davodzicca šmat čaho kuplać, bo vybralisia na čužynu z tym, što ŭlezła ŭ mašynu.
«Ale ž na mora zjeździć ci na jakuju ekskursiju vykrojvajem, a ŭ Biełarusi nie chapała ni na meblu, ni na mora, siadzieli ŭ kredytach», — apaviadaje jon.
Jaŭhien Vasilkoŭ strymić svajo naviedvańnie teatra ŭ Ryzie. Skryn z Youtube-kanała «Chroniki miechanizatara»
Siamja biełarusa maje padtrymku ad łatvijskaj dziaržavy, jakuju jon nazyvaje realna sacyjalna aryjentavanaj. Kaža, što tutejšyja čynoŭniki abychodziacca z čałaviekam pavažliva, a kab aformić patrebnyja dakumienty nie treba vystojvać čerhi dy kłaniacca ŭ kabinietach, jak u Biełarusi. Bolšaść nieabchodnaha robicca praź internet, praz telefon.
«Choć miascovyja i nie duža zadavolenyja svajoj uładaju, ale roźnica miž žyćciom u Łatvii i tym, što jość u Biełarusi, vielizarnaja. Tut absalutnaje inšaje staŭleńnie da kaštoŭnaści žyćcia. Čałaviekam tut daražać, a nie toje, što ŭ Biełarusi: jak pracuješ — patrebny, a skažaš nie toje, dyk rot zatknuć», — adznačaje Jaŭhien.
«Pakazvaŭ, što realna adbyvajecca ŭ rajonie»
Na radzimie videaroliki Jaŭhiena Vasilkova pra miascovaje žyćcio nie davali spakoju chojnickim čynoŭnikam. Jaho videa hladzieli, a rajvykankamu davodziłasia reahavać.
Jaŭhien žyŭ ź siamjoju ŭ vioscy Vić. Heta vialikaje pasielišča z čatyrma sotniami čałaviek za 16 kiłamietraŭ ad Chojnikaŭ. Da 1964 hoda jano nazyvałasia Hnojeŭ. Chojniččyna zabrudžanaja radyjacyjaj z Čarnobyla, što pryvodziła da adjezdu nasielnictva. Rajon miažuje z Ukrainaj.
Kab uratavać rodnyja miaściny ad zaniapadu i ŭziaŭsia pisać «Chroniki miechanizatara». Praŭda, na jaho dumku, miełasia raspluščyć ludziam vočy.
«Pakazvaŭ, što realna adbyvajecca ŭ rajonie, jak źniščajecca radzima. U televizary kazali, što ŭ nas usio dobra, my budujem śvietłuju budučyniu. Čakajučy jaje, ja pasivieŭ. Dzieci padraśli. A jana nie nadychodzić. Baćka čakaŭ hetak, kali kamunizm pabudujuć, i nie dačakaŭ», — raskazvaje Jaŭhien.
Niejak jon źviarnuŭsia ŭ sielsaviet, kab u zavułku, dzie žyvuć adny piensijaniery, adramantavali lichtar.
«Mnie adkazali, što nie mohuć, bo za elektryčnaść im daviadziecca płacić. A ŭ zavułku sielsavietčycy dva lichtary visiać, jakija harać usiu noč. Taki prosty vypadak pakazvaje biełaruskuju spraviadlivaść. U joj niby ŭsie roŭnyja, ale jość raŭniejšyja. Z hetym ja i zmahaŭsia», — kaža Jaŭhien.
Jaŭhien Vasilkoŭ na pracoŭnym miescy. Skryn z Youtube-kanała «Chroniki miechanizatara»
Błohier nie chacieŭ, kab u vioscy zastavalisia jaho dzieci, bo pierśpiektyŭ na siale nie było.
Na jaho pohlad, bracca za źmianieńnie situacyi treba było raniej. Jon zhadvaje, jak ułady ŭ 2011 hodzie abiacali ŭtajmavać inflacyju, a potym finansavy kryzis abiasceniŭ hrošy.
«Tady byŭ ciažki pieryjad i ja zadumaŭsia, što niešta nie toje dziejecca. My nie tudy idziom», — raskazvaje surazmoŭca.
Stali zakony prymać, jakija ŭščamlali čałavieka ŭ pravach, praciahvaje jon.
«Vioski ž puścieli. U nas zamiest čatyroch kramaŭ zastałasia adna. Kambinat bytavoha absłuhoŭvańnia zakryli. Potym kacielniu. Zamiest dvuch kałhasaŭ zrabili adzin. Vychodziŭ z saŭhasa, dyk nie chacieli adpuskać. Zvalniaŭsia, bo hrošaj mała płacili. Pužali, što chatu zabiaruć», — apaviadaje pra žyćcio ŭ hłybincy błohier.
Akurat tady Jaŭhien pačaŭ asvojvać internet. Na chacie paviesiŭ spadarožnikavuju talerku. Tak zjaviłasia alternatyva biełaruskamu telebačańniu.
«Jeŭrapiejskija krainy, jakija ad Savieckaha Sajuza adyšli, taja ž Bałtyja, žyvuć lepiej za nas, chacia startavyja mahčymaści dla ludskaha žyćcia ŭ nas byli nie horšyja», — ličyć Jaŭhien.
«Vybary padrablajuć, kraduć hałasy»
U 2020 hodzie Jaŭhien Vasilkoŭ uziaŭsia za administravańnia jutub-kanała «Chojniki dla žyćcia». Niezadoŭha da vybaraŭ apublikavaŭ rolik, u jakim krytykavaŭ biudžetnikaŭ «za niesumlennuju pracu ŭ vybarčych kamisijach» i zaklikaŭ adumacca. Videa tady nabrała bolš za 90 tysiač prahladaŭ.
«Traktaryst kradzie salarku, dajarka — małako, zvarščyk — elektrody, elektryk — lampački. Nu niechta niešta, — vykazvaŭsia ŭ svaim manałohu błohier. — A jak žyvuć nastaŭniki? Zavošta jany žyvuć? Zarobku ž u ich asabliva i niama. Što jany mohuć skraści — krejdu sa škoły, sa školnaj doški? Akazvajecca, jany kraduć kudy bolš. Jany, ja tak razumieju, kraduć u nas budučyniu. A jak kraduć? Hałasami. Vybary padrablajuć, kraduć hałasy, kraduć budučyniu našych dziaciej».
Reakcyja ŭłady była čakanaj. Błohiera zatrymali i dali 10 dzion administracyjnaha aryštu za, nibyta, «niepadparadkavańnie milicyi».
«Ja ŭ błohach pakazvaju bardak, jaki ŭ nas robicca, što, naprykład, rečka zarasła ci lichtary nie harać. Taksama ahituju za Śviatłanu Cichanoŭskuju — tamu mianie i ŭziali», — nazyvaŭ pryčynu pieraśledu Jaŭhien Vasilkoŭ.
Traktaryst-błohier z Chojnickaha rajona Jaŭhien Vasilkoŭ u sudzie (u šeraj kašuli). 2020 hod. Fota: svaboda.org
Paśla aryštu błohiera ludzi stali dapamahać jaho siamji: pieraličvali hrošy, pieradavali rečy dla dziaciej. Kali ŭ krainie tryvali jašče pratesty, fiermier, u jakoha pracavaŭ Jaŭhien, vymušany byŭ jaho zvolnić.
Ale błohier praciahvaŭ fiksavać biezhaspadarčaść i hibiejučyja vioski ŭ Chojnickim rajonie.
U śniežni 2020-ha na jaho skłali pratakoł za «ekstremizm». Padstavaj nazvali pieradruk u «Chojnikach dla žyćcia» materyjałaŭ z telehram-kanała, jaki ŭłada pryznała ekstremisckim. Paźniej i dźvie placoŭki viaskoŭca ŭ jutubie abviaścili takimi ž.
Svoj adjezd ź Biełarusi Jaŭhien tłumačyŭ tym, što ŭłady pahražali zabrać dačku, jakuju jon z žonkaj udačaryŭ.
Z novym, 2021 hodam, Jaŭhien Vasilkoŭ pavinšavaŭ ziemlakoŭ z Łatvii, dzie źviarnuŭsia pa palityčny prytułak.
«Pieršy hod žyćcia ŭ Łatvii byŭ ciažkim»
Raźvitańnie z radzimaju Vasilkovym dałosia niaprosta. Jaŭhien, vyjechaŭšy za siało, pierachryściŭsia na prydarožny kryž, spadziejučysia na viartańnie. Žonka płakała darohaju.
«Jak my tam budziem, kazała, my ž čužyja dla ich», — zhadvaje jon.
Palityčny prytułak u Łatvii Jaŭhien Vasilkoŭ atrymaŭ na pačatku maja 2021 hoda.
Pieršy hod na čužynie byŭ ciažkim, pryznajecca błohier. Trymacca dapamahali achviaravańni ludziej. Hety čas niaprosta daŭsia dvum dzieciam Vasilkovych. Jany chacieli dadomu.
Taćciana Vasilkova, žonka traktarysta i błohiera Jaŭhiena Vasilkova, kala suda. 3 žniŭnia 2020 hoda. Fota: svaboda.org
Ciapier bolšaja dačka Vasilkovych maje siertyfikat viedańnia łatyšskaj movy i vučycca ŭ kaledžy.
«Zjavilisia siabry. Tusujecca z ukrainskimi biežancami, jakich tut šmat. Mienšaja dačka i zabyłasia, jak i dzie my žyli. Joj było 4 hady, jak siudy pryjechali. Chadziła ŭ ruskamoŭny sadok. Rychtujecca da škoły. Ciapier u dziaciej usio dobra», — raskazvaje Jaŭhien.
U Vasilkova-starejšaha z vyvučeńniem łatyšskaj movy prablemy.
«Nie zachodzić mnie heta mova nijak. Ja dumaju pa-biełarusku. U mianie navat navihatar staić pa-biełarusku. A kali kudy jedu, dyk uklučaju radyjo «Stalica». Nie vychodzić pieraklučycca na łatyšskuju», — pryznajecca jon.
Z kamunikavańniem, adnak, prablem niama.
«Tut ludzi, jakija zaśpieli Saviecki Sajuz, viedajuć ruskuju. Z moładździu horš. Pierad vajnoj było praściej. Ciapier niamała łatyšoŭ nie chočuć pryncypova razumieć i havaryć pa-rusku. Situacyju ratuje, što biełarus. Kažu, što ŭciakač ź Biełarusi, i tady staŭleńnie mianiajecca», — apaviadaje błohier.
Vasilkovy zdymajuć kvateru i ličać siabie haradskimi.
«U mianie praca la horada. U sielskaj haspadarcy zastacca nie ŭdałosia, ale pry joj pracuju. Łatvija raźvivajecca, kab nie kavid i nie vajna, to było b lepiej. Ludzi kuplajuć zakinutyja niekali siadziby, chutary. Źviartajucca ŭ firmu, dzie pracuju, kab jana zrabiła ziamlu prydatnaj dla haspadarańnia. Pracy chapaje, zarobak zadavalniaje. Za dzień vychodzić bolš za 40 jeŭra (127 rubloŭ. — NN). Dva zakonnyja vychadnyja, a nie jak u saŭhasie: ad śvitańnia da śvitańnia», — raskazvaje Jaŭhien.
«Pavieryć nie moh, ślozy kacilisia»
Jaŭhien Vasilkoŭ kaža, što ŭ Łatvii staŭleńnie da pracy prostaje — čałaviek pracuje, kab zaroblenaha chapiła na dobraje žyćcio. Jamu ž hetaha zamała, bo pryvyk układać u pracu jašče i dušu, kab było adčuvańnie dałučanaści da supolnaha ŭniosku ŭ dabrabyt krainy.
«Na radzimie vieryŭ, što chleb naraście, namałocim 6 miljonaŭ u zasieki krainy i pa televizary raskažuć. Ciešyła, što prynosiŭ karyść», — adznačaje traktaryst.
U Łatvii Jaŭhien Vasilkoŭ pierachvareŭ na karanavirus. Tydzień pralažaŭ u reanimacyi biez prytomnaści. Byŭ na aparacie štučnaj vientylacyi lohkich i nie spadziavaŭsia, što vyžyvie. Virus paškodziŭ 70 pracentaŭ lohkich.
«Ja ŭdziačny tutejšym daktaram. Mianie advieźli ŭ śpiecyjalny infiekcyjny špital, tam abstalavańnie dobraje. Ačuniaŭ. Dobra karmili. Daktaram kazaŭ: kali Čarnobyl nas nie ŭziaŭ, značyć, i nijaki virus nie zahubić!» — zhadvaje jon.
Kali Jaŭhien Vasilkoŭ daviedaŭsia, što Rasija napała na Ukrainu, płakaŭ.
«Pavieryć nie moh, što takoje moža być, — kaža jon. — Bačyŭ kadry, jak praz Chojnicki rajon usio va Ukrainu lataje. Ślozy kacilisia. Usio kazali, kab nie było vajny, a jana pryjšła».
Jaŭhien z zasmučeńniem kanstatuje: nie ŭsie ziemlaki razumiejuć, što Biełaruś saŭdzielnica rasijskaj ahresii.
«Chto ciemnavaty, tamu ŭsio pa barabanie. Dla takich ruskija bjuć chachłoŭ. Jany ž dumali, što Rasija daść dyk daść Ukrainie. Nad chatami viertaloty latali. Niekatoryja apraŭdvalisia, što nie naša vajna», — davodzić błohier.
Pavodziny ziemlakoŭ Jaŭhien tłumačyć tym, što jany vierać u toje, što im kaža televizar. U 2020 hodzie kazali ab pratestach, što palityka nie ich sprava.
«Jany siadziać pa chatach, zarobak niejki majuć. A toje, što ŭsio navokał pazačyniali, patruli kruhom, tam ža čarnobylskaja zona, vajskoŭcy, nie chočuć bačyć. Dzień pražyŭ i dobra. Jany moža i viedajuć, što heta nie pravilna, ale nie chočuć hetym hałavu zabivać», — razvažaje palitemihrant.
Pratest u Chojnikach. Fota: sacyjalnyja sietki
Błohier nie razumieje, što jašče pavinna adbyvacca, kab ziemlaki zavarušylisia.
«Nad chataju lotajuć samaloty, viertaloty, rakiety. Što treba jašče, kab zrazumieć, što pryjšła biada. Heta ž kali stralajuć tudy, dyk prylacić i adtul. Jakaja roźnica, ź jakoha boku razbambiać tvaju chatu i ŭ adzin momant razburycca tvoj śviet. Nie chočuć hetaha bačyć, niby vočy anučaj pazaviazvali», — aburajecca jon.
Vasilkoŭ ličyć: histaryčny šaniec źmianić situacyju byŭ u 2020 hodzie.
«Kali b pieramahli, to narmalnaje žyćcio viarnuli b chutčej. A ciapier z hetaj vajnoj, Rasijaj, jakaja całkam nas pahłynuła, duža ciažka budzie pieraadoleć nastupstvy», — miarkuje jon.
Svajo pierakanańnie Jaŭhien ilustruje tym, što Łatvija, niahledziačy na 30 hadoŭ žyćcia biez Savieckaha Sajuza, zaznaje niehatyŭnyja adhałoski toj minuŭščyny. Tamu jamu bačycca «nie duža charošy scenar dla Biełarusi».
«Treba, kab pakaleńni ludziej pamianialisia. Biełarusi spatrebiacca tyja ž 30 hadoŭ, kab pierabudavać svajo žyćcio, kab ludzi pryjšli da razumieńnia taho, što heta treba rabić i byli hatovyja da doŭhaj darohi», — miarkuje jon.
Jaŭhien u sielskaj haspadarcy adrabiŭ 22 hady. Chacieŭ cicha, mirna žyć, mieć svaju ziamlu, traktar.
«Viartańnia na radzimu nie vyklučaju, — padsumoŭvaje surazmoŭca. — Usio zaležyć ad taho, chto ŭ Biełarusi pryjdzie da ŭłady, kudy buduć hladzieć. Kali budzie ŭłada naša, to viarnusia adbudavać novaje žyćcio. Kali ž zastaniecca pad rasijskaj akupacyjaj, to jechać u turmu nie baču sensu».
Kali čakanaje zbudziecca, Jaŭhien Vasilkoŭ abiacaje razharnuć «biełaruski ściah z Pahoniaj i ź imi viarnucca na radzimu, a kala chaty stanu na kaleni i pierachryščusia».
Hladzicie taksama:
Žychara Chojnikaŭ vysłali z krainy paśla «sutak» za mirnyja akcyi