«Нябачныя» сведкі справы Алеся Пушкіна. Хто данёс на мастака
Ход справе супраць мастака Алеся Пушкіна, які загінуў у няволі, далі прарасійская актывістка і абласны чыноўнік.
12.07.2023 / 17:11
Віктар Пранюк і Вольга Бондава. Фота: slonves.by, скрын з ютуб-канала Вольгі Бондаравай
Нагодаю для зняволення Алеся Пушкіна стаў партрэт пасляваеннага антысавецкага партызана Яўгена Жыхара. Карціна была прадстаўленая на выставе ў гродзенскім прыватным Цэнтры гарадскога жыцця. На ёй мастак ахарактарызаваў Жыхара як чалавека з беларускага супраціву, змагара з бальшавікамі.
У гэтым выказванні пракуратура ўгледзела «рэабілітацыю і апраўданне нацызму» ды распачала крымінальную справу.
Раней за пракуратуру на выставу накінулася серыйная скаржніца і прарасійская актывістка Вольга Бондарава. З яе даносу пачаўся пераслед Алеся Пушкіна.
У сваім відэа 22 сакавіка 2021 года ад імя «грамадскасці і народу» яна заяўляла, што цэнтр і выстава з карцінай Яўгена Жыхара «рассаднік і прапаганда нацызму».
Пагутарыць з Бондаравай «Нашай Ніве» не ўдалося. На тэлефанаванні яна не адзываецца.
22 сакавіка 2021 года дзяржаўная газета «СБ. Беларусь сегодня» апублікавала артыкул з тымі ж акцэнтамі, што былі ў відэа Бондаравай.
У каментары намеснік старшыні Гродзенскага аблвыканкама Віктар Пранюк абяцаў, што «выпадак» будзе «старанна вывучаны і атрымае прынцыповую ацэнку».
Праз тыдзень, 30 сакавіка 2021 года, Алеся Пушкіна схапілі.
Чыноўнік Віктар Пранюк паходзіць з гродзенскай глыбінкі. Ён нарадзіўся ў 1973 годзе ў вёсцы Пяскі Лідскага раёна.
Па прафесіі ён настаўнік фізікі і інфарматыкі, выпускнік педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка. Працоўную дзейнасць пачынаў з настаўніцтва ў лідскіх школах.
Віктару Пранюку ўручаюць хлеб і соль ад падначаленых. Фота: region.grodno.by
Былыя яго калегі кажуць, што педагагічным талентам Пранюк не вылучаўся, але быў някепскім арганізатарам, умеў падабацца начальству і быў упартым у ажыццяўленні сваіх ідэй.
У 2003 годзе Пранюк стаў самым маладым дырэктарам першага ў Лідзе і раёне ліцэя. Ліцэй падаваўся як установа адукацыі новага тыпу, а кіраўніка лічылі аўтарам складання яго гуманістычнай канцэпцыі. Навучэнцы ліцэя штогод выбіраюць сабе прэзідэнта.
У ліцэі настаўнічала і жонка будучага чыноўніка — Людміла Пранюк.
Кар’ера настаўніка для Пранюка скончылася ў 2011 годзе, калі яго прызначылі намеснікам кіраўніка Лідскага райвыканкама.
Яго паставілі адказваць за ідэалогію і сацыяльныя пытанні. Ён часта сустракаўся з насельніцтвам.
У 2015 годзе падчас прэзідэнцкай кампаніі Пранюк дыскутаваў з кандыдаткай на прэзідэнцтва Таццянай Караткевіч. З ім яна сустрэлася ў 10-тысячным мястэчку Бярозаўка.
Віктар Пранюк (на пярэднім плане) і Таццяна Караткевіч. Фота: svaboda.org
Пранюку не спадабалася ідэя Караткевіч, каб чыноўнікаў выбіралі.
«Задачы ў мяне адны — у мяне ёсць службовая інструкцыя, якую я выконваю», — даводзіў чыноўнік.
У 2019-ым, калі перыяд лібералізацыі завяршаўся, Віктар Пранюк тлумачыў неабходнасць усталявання ў Лідзе помніка Гедыміну.
«Гэта даніна павагі да гістарычнай асобы і дзяржаўнага дзеяча, які змог аб'яднаць мультыкультурнае і рознамоўнае Вялікае Княства Літоўскае, — падкрэслівае тады чыноўнік. — Ён зʼяўляўся адным з самых яскравых прыкладаў мудрага кіраўніка-патрыёта, сімвалізуе справядлівасць і адзінства».
У 2019 годзе Лукашэнка прызначыў Віктара Пранюка намеснікам старшыні аблвыканкама. Ён курыруе ідэалогію і сацыяльна-культурныя пытанні.
Чыноўнік засядае ў Савеце Рэспублікі. Мае падзяку ад Лукашэнкі за прафесіяналізм. Мае грамату нацыянальнага сходу і ўзнагароджаны юбілейнымі медалямі да 65-годдзя «Перамогі ў Айчыннай вайне» і «Вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў».
На чыноўніцкую кар’еру Пранюка ў аблвыканкаме прыпала пандэмія, выбары, пратэсты і тэрор.
У канцы жніўня 2020 года Віктар Пранюк прысунічаў у гродзенскім гарвыканкаме на перамовах пратэстоўцаў з прадстаўнікамі мясцовай улады.
Тады чыноўнікам былі перададзеныя патрабаванні аб адстаўцы Лукашэнкі, кіраўнікоў МУС, арышце сябраў ЦВК ды вызваленні палітычных зняволеных. Кіраўніцтва гарвыканкама адмовілася выйсці да пратэстоўцаў.
У 2021 годзе, падчас міграцыйнага крызісу на беларуска-польскай мяжы, Пранюк даводзіў экспертам Еўракамісіі, што ўлады добра абыходзяцца з замежнікамі ў транспартна-лагістычным цэнтры «Брузгі».
Мігранты ў цэнтры «Брузгі». Фота: БелТА
Чыноўнік казаў, што мігранты ў ім могуць знаходзіцца да той пары, пакуль не збудзецца іх мара: або яны паедуць дамоў, або ў Еўропу. Праз тры месяцы цэнтр спыніў працу.
У 2022 годзе Пранюка паставілі кіраваць праўладнай «Белай Руссю». На адным са сходаў ён заяўляў, што аб’яднанне павінна «ўзяць актыўны ўдзел у арганізацыі выбарчай кампаніі» у мясцовыя саветы і Палату прадстаўнікоў.
«Правесці назіранне за выбарамі шырока і масава, каб не было прыдзірак, каб усе ўбачылі, што выбары ў Рэспубліцы Беларусь праходзяць празрыста і дакладна», — даводзіў ён.
Даведацца, як Віктар Пранюк успрыняў навіну пра смерць зняволенага Алеся Пушкіна, не ўдалося. У аблвыканкаме паведамілі, што чыноўнік да 28 ліпеня ў водпуску.
Алеся Пушкіна суддзя Алена Шылько летась 25 сакавіка адправіла на 5 гадоў у калонію строгага рэжыму па абвінавачванні ў «здзеку з дзяржаўных сімвалаў» і «распальванні варожасці». Дзяржанае абвінавачванне прадстаўляў на судзе Аляксандр Кароль.
Вядомы беларускі мастак, жывапісец-нонканфарміст, перформер спачатку пакаранне адбываў у івацэвіцкай калоніі, а потым быў пераведзены на турэмны рэжым у Гродна. Палітвязень памёр у ноч на 11 ліпеня у шпіталі, куды яго даставілі ў непрытомным стане.
Глядзіце таксама:
«Шанцаў на выратаванне не было». Падрабязнасці смерці мастака Алеся Пушкіна
У розных гарадах Еўропы адбыліся акцыі памяці Алеся Пушкіна ФОТЫ
«Яго творчасць была ўвасабленнем нязломнага духу беларускага народа» — Ціханоўская пра Пушкіна
«Паўтара месяца няма лістоў…» Мастак Алесь Пушкін знаходзіцца на турэмным рэжыме
Хто такія вамбаты? Як лукашыстаў падзяліла на два лагеры адно пытанне