Kiraŭnik «JeŭraBiełarusi» Uład Vialička: Ja nie dumaju pra palityčnuju karjeru
U asobna ŭziatym budynku na vulicy Navavilenskaj jeŭrapiejski šlach raźvićcia Biełarusi vidavočna pieramoh. Tut nie tolki mieścicca ofis Mižnarodnaha kansorcyuma «JeŭraBiełaruś»,
ale i firma «Jeŭrakrapiož». Pra jeŭrapiejski vybar, palityzacyju treciaha siektara i prezidenckija ambicyi my pahavaryli z kiraŭnikom «JeŭraBiełarusi» Uładam Vialičkam.
Uład Vialička: Ja byŭ nacyjanalnym kaardynataram Forumu hramadzianskaj supolnaści «Uschodniaha partniorstva» pa Biełarusi dva hady. Adzin z hadoŭ ja byŭ sustaršynioj kirujučaha kamiteta ŭsiaho Forumu.
«Naša Niva»: Heta niešta davała Biełarusi?
UV: Kali pačynałasia «Uschodniaje partniorstva», kali ja tudy trapiŭ, to heta była kryšku inšaja dynamika raźvićcia. Heta było da 2010. Viadoma, što na toj momant UP šmat davała hramadstvu, stymulavała prajeŭrapiejskija nastroi. Tady kolkaść ludziej, što za prajeŭrapiejskuju budučyniu krainy, stała bolšaj za tych, chto za intehracyju z Rasijaj. Heta ŭpłyvała i na mahčymaści niedziaržaŭnych arhanizacyj (NDA) prapanavać siabie, svaje idei dla hramadzian Biełarusi. Mienavita «Uschodniaje partniorstva» krychu pryadčyniła dźviery kantaktaŭ ź ludźmi.
«NN»: Vy majecie na ŭvazie tolki zvyčajnych hramadzian ci taksama čynoŭnikaŭ?
UV: Zvyčajnych. Ad 2006 my isnavali ŭ takoj situacyi, kali NDA byli izalavanyja ad hramadzian.
Ničoha nielha, prajekty nie rehistrujucca. Krok naprava ci naleva — sankcyi, zakryćci, cisk.Kali dziaržava zaśviedčyła cikavaść da «Uschodniaha partniorstva», tym samym jana dała mahčymaść valniej dziejničać NDA. Taki pieryjad praciahnuŭsia krychu bolš za hod (druhaja pałova 2009 i 2010). Paśla Płoščy možna było pastavić na hetym kryž.
«NN»: Prahrama «Uschodniaha partniorstva» apynułasia karysnaj dla Biełarusi?
UV: Faktyčna — heta nie prahrama, a inicyjatyva. Hieapalityčnaja inicyjatyva. Čakać tut chutkich vynikaŭ nielha.
Na siońnia najbolš ad UP atrymlivajuć tyja krainy, što samyja aktyŭnyja. Małdova, navat Armienija, dzie nie ŭsio dobra z pravami čałavieka.Biełarusy ž chočuć, jak skazaŭ moj kaleha Andrej Jahoraŭ, dziejničać pa schiemie less for less (mienš za mienšaje), a mnie zdajecca, što ŭvohule «mienšaje za ništo». My nie vypuścim nivodnaha palitviaźnia, ale vy, Jeŭropa, nam niešta pavinny. Tak nichto nie pracuje. Tamu ciažka skazać, što Biełaruś maje. Raniej prajeŭrapiejskaja častka hramadstva mieła jeŭrapiejskuju pierśpiektyvu, ciapier pra heta navat ciažka maryć. UP buksuje ŭ Biełarusi praz absalutnuju niezacikaŭlenaść i varožaść ułady.
«NN»: «JeŭraBiełaruś», Jeŭrasajuz, ciapier i Łukašenka šmat havorać pra madernizacyju Biełarusi. Ci adno i toje ž vy majecie na ŭvazie?
UV:
Dobra było b daviedacca. Słova «madernizacyja», jak i «demakratyja», — nastolki kompleksnaje, što ŭkłaści možna absalutna rozny sens.Ciapier my zasiarodžvajemsia pa pytańniach jeŭrapiejskaha «Dyjałohu pa madernizacyi». Dyk hałoŭnaje słova «dyjałoh». Pierš čym dajści da madernizacyi, davajcie parazmaŭlajem. Instytut ź instytutam, dziaržava z hramadstvam. Ciapier takoha dyjałohu niama. Pieršasnaje — heta ŭstalavańnie kamunikacyj, jak sa svaimi prychilnikami, tak i z apanientami.
«NN»: Ciapier pierad Biełaruśsiu bolš vostra staić pytańnie jeŭrapieizacyi i ci jeŭraazijackaści?
UV: Adno dla druhoha isnuje jak alternatyva. U nas jość tryjada pryjarytetaŭ: desavietyzacyja, biełarusizacyja (nie tolki etničnaje pytańnie), jeŭrapieizacyja. My znachodzimsia ŭ takim miescy, kali vybar nievialiki. Praŭda, kažuć pra niejki treci šlach pamiž Zachadam i Uschodam, ja ŭ jaho nie vieru. Jeŭrapieizacyja — heta naša meta. Ale pytańnie, ci my nanova jaje stvarajem, ci šlach kštałtu «my daŭno nie byli doma». Jeŭrazijskaha sajuza nie treba było b bajacca, kali b u hramadstvie była volnaja dyskusija. Kraina vielmi padzielenaja: majem dva ściahi, dźvie movy, dva hieapalityčnyja aryjenciry. Heta nie zusim narmalna. Kali jeŭrazijstva stanie česnym vybaram biełarusaŭ, to heta možna było b tolki vitać. Ale my znachodzimsia ŭ takich umovach, što nie ŭsie mohuć realna vykazać svajo mierkavańnie.
«NN»: Vy chočacie, kab hetaj bipalarnaści nie było?
UV: Bipalarnaść — dobraja reč, bo stvaraje kankurencyju. Hiehieleŭskaje adzinstva i baraćbu supraćlehłaściej. Kali hetaja bipalarnaść isnuje i nijak pamiž saboj nie pierasiakajecca, heta nienarmalna. Praz sutyknieńnie pazicyj, naprykład, u parłamiencie pavinna stvaracca niejkaja celnaść. Kali zapytacca ŭ šviedaŭ, chto jany takija, što za imi staić i čaho jany chočuć, to raźlot adkazaŭ budzie nievialiki ŭ paraŭnańni ź biełarusami.
«NN»: Vam nie zdajecca, što dla vializnaj kolkaści navat palityzavanych ludziej nie zusim zrazumieła, čym zajmajecca biełaruski «treci siektar»?
UV: Z dvuch bakoŭ možna pahladzieć. 1) Heta aznačaje nie vielmi vysokuju efiektyŭnaść hramadskaha siektara. Kali ludzi, jakija majuć cikavaść da sacyjalna-palityčnych pytańniaŭ, ničoha nie viedajuć albo kiepska aryjentujucca ŭ hramadzianskaj supolnaści, to navat da mahčymaj metavaj hrupy arhanizacyi dajści nie mohuć. 2) Sočyš za publikacyjami ŭ «NN» i bačyš, što hramadzianskaja supolnaść nie źjaŭlajecca dla jaje pryjarytetam. Dyk adkul jany mohuć viedać bolš?
Šmat kamu ciažka zrabić siabie bačnymi. A potym usie hetyja dobryja spravy, ad dapamohi chvorym dzieciam da abarony parkaŭ i rečak, nie majuć šancaŭ być raskručanymi dastatkova. U adroźnieńnie ad palitykaŭ, jakija sieli, parazmaŭlali, ni da čaho nie damovilisia — i heta na ŭsich sajtach.
«NN»: Što ŭvohule možna rabić niezaležnamu hramadstvu ci palitykam pry ŭmovach dyktatury?
UV: Zaŭsiody aktualnaja zadača suviazi aktaraŭ hramadzianskaj supolnaści (palityki, NDA, samapomač) i svaich metavych hrup. Utrymańnie kantaktaŭ ź ludźmi. U nas siońnia niama miechanizmaŭ budavańnia vialikich siabroŭskich arhanizacyj, ale treba znajści miechanizmy, jak treba zachoŭvać hetyja kantakty. Mnie zdajecca, što infarmacyjnaja prastora tut dobra padychodzić. Tamu my naš sajt Eurobelarus.info raźvivajem nie jak karparatyŭny, a jak infarmacyjny.
«NN»: Čamu biełaruskaj movy na vašym sajcie tak mała?
UV: Pytańnie ŭnutranaj dyskusii. Tut my zaležniki kanjunktury. Dla taho, kab my byli zaŭvažanyja ŭ pošukavikach, nam skazali, što treba pisać pa-rasiejsku. U nas jość praviła, što nie mieniej za 30% materyjałaŭ pa-biełarusku. Ale heta taki kampramisny varyjant.
«NN»: Ci słušna kazać, što «treci siektar» palityzujecca?
UV: Dla mianie takoha pytańnia nie isnuje. «Palityzacyju» taksama možna napoŭnić roznymi źmiestami.
U žorstkich palityčnych umovach Biełarusi situacyja ŭnutry krainy tak žorstka palityzavanaja, što palityzacyja «treciaha siektara» nie moža być maraj ci zadačaj.U nas palityzavanaja adukacyja, miedyjnaja prastora, a taksama i hramadski siektar. Kali kažuć pra palityzacyju, to hetyja ludzi ci ŭkładvajuć niešta inšaje ŭ hetaje słova, ci chočuć dabicca niejkich svaich metaŭ. Kali «palityzacyjaj» nazyvać aktyvizacyju kamunikacyj z partyjami ci dziaržavaj, to heta narmalnaja faza raźvićcia «treciaha siektara». My nie možam ihnaravać inšyja subjekty.
«NN»: Ciapier usio bolej havorać, što ad «treciaha siektara» moža być vyłučany kandydat u prezidenty. Heta mahčyma?
UV: Ja ničoha pra heta nie viedaju. Ja nikoli nie čuŭ, kab «treci siektar» zajmaŭsia abmierkavańniem adzinaha kandydata ci kandydata sa svaich šerahaŭ. Ja čuŭ šmat śpiekulacyj. Ale ŭsie hetyja razmovy adbyvajucca bieź mianie. Ja dakładna viedaju, što hramadski siektar pavinien zastavacca ŭ hramadskaj roli, a palityčny — u palityčnaj. Kali niechta z hramadskaha siektara abviaščaje siabie palitykam, to jon i pavinien być u palityčnym siektary. Jak było ź Milinkievičam.
«NN»: Časam i Vas nazyvajuć jak imaviernaha kandydata ŭ prezidenty siarod hetych «śpiekulacyj».
UV:
Oj, słuchajcie, i što z hetym rabić?! Kali majo proźvišča nazyvajecca, to heta značyć, što zroblenaje mnoju za apošnija hady vartaje ŭvahi. Mnie heta pryjemna.U siarednieterminovaj pierśpiektyvie ja nie źbirajusia dumać pra palityčnuju karjeru, bo nie liču isnujučyja ŭmovy padychodziačymi. Mahčyma, hadoŭ praz 20 hetaje pytańnie budzie aktualnaje. Zrešty, kolki b Uładzimir Mackievič ni zajaŭlaŭ pra adsutnaść palityčnych płanaŭ, jamu nichto nie vieryć.
«NN»: Dyk Mackievič naradziŭsia ŭ Rasii, značyć, nie moža bałatavacca.
UV: Nu, vy heta viedajecie. Ale znachodziacca tyja, što kažuć: «Možna ž znajści niejkija dzirki». Heta śpiekulacyi i kanśpirałahičnyja teoryi. A padkilimnymi razmovami ja nie zajmajusia.
«NN»: Jeŭrasajuz ciapier, zdajecca, ihnaruje biełaruskija ŭłady. Značyć, sankcyi i dyjałoh nie dziejničali?
UV:
Kali čuju, što ES niešta nie tak robić, to kažu, što ES robić roŭna stolki, kolki zdolny. Jeŭrasajuz maje vielmi maleńkuju mahčymaść upłyvać na našy padziei, asabliva, kali Biełaruś maje padpitku z Rasiei.Pazicyja ES całkam pravilnaja. Ci bolš, ci mienš było b trochu nieadekvatna. Kazać, što situacyja pierajšła ŭ fazu ihnaravańnia, nie staŭ by. Na nieaficyjnym uzroŭni idzie ščylnaja kamunikacyja. Raźvivajecca ž handal ź Jeŭropaj.
«NN»: Za košt naftapraduktaŭ.
UV: Tak. Ale i bieź ich isnuje efiektyŭnaja dynamika. Vidavočna, što siońniašniaja situacyja nie zadavalniaje abodva baki. Našy ŭłady nieaficyjna sprabujuć šukać, moža, tak, a moža, voś hetak narmalizavać adnosiny. Ale jany sprabujuć zrabić heta ź minimalnymi stratami dla siabie — reputacyjnymi, ekanamičnymi, palityčnymi.
***
Uład Vialička naradziŭsia ŭ 1972 u Minsku. Skončyŭ histaryčny fakultet Pieduniviersiteta (1995), skončyŭ aśpiranturu Nacyjanalnaha instytuta adukacyi. Pracavaŭ u adukacyjnych hramadskich arhanizacyjach. Ad 2007 — u kansorcyumie «JeŭraBiełaruś». Žanaty, haduje dačku Nastu. Lubić sport, rok-muzyku. Dačka vučycca ŭ biełaruskamoŭnaj himnazii №23.
Ciapier čytajuć
Udava aktyvista Maksima Čarniaŭskaha raskazała pra jaho pakuty pierad suicydam5
Kamientary