Ekśpierty: Vieža navahrudskaha zamka moža abrynucca ŭ luby momant

Na terytoryi zamka viaducca restaŭracyjnyja pracy. Byŭ źniaty achoŭny karkas i dach, jaki nakryvaŭ viežu apošnija 20 hadoŭ. Niaŭzbrojenym vokam bačnyja vielizarnyja raskoliny ŭ kontrforsach viežy, a jaje stan śpiecyjalisty aceńvajuć jak krytyčny.

Pry hetym z 2010 hoda pravodzicca i łatareja «Skarbnica», ambicyjnaj metaj jakoj źjaŭlajecca «atrymańnie dadatkovych srodkaŭ na rekanstrukcyju i restaŭracyju Navahrudskaha zamka». Na aficyjnym sajcie łatarei arhanizatary paraŭnoŭvajuć nabyćcio adnaho łatarejnaha kvitka z kuplaj «dvuch cahlin dla restaŭracyi». Razam z tym realnyja pracy pa ŭmacavańni hruntoŭ pad avaryjnaj viežaj byli pačatyja tolki zimoj 2013 hoda.

«Salidarnaść» daviedałasia mierkavańnie ekśpiertaŭ z nahody rekanstrukcyi zamka ŭ Navahradku, a taksama pierśpiektyŭ jaho zachavańnia.

Eks-staršynia moładzievaha hramadskaha abjadnańnia «Historyka» Źmicier Rahačoŭ:

— Navukovy kiraŭnik restaŭracyi, napeŭna, raspaviadzie bolš, ale restaŭracyjaj Navahrudskaha zamku zajmajecca taja ž «Biełrestaŭracyja», jakaja adnaŭlała pałac Radziviłaŭ ŭ Niaśvižy. Padčas restaŭracyi Niaśvižskaha pałaca chapiła lapaŭ, a vakoł situacyi z Navahrudskim zamkam było šmat šumu, zboru srodkaŭ, praviadzieńnie łatarei, a ŭ vyniku majem niaŭciamnuju dziejnaść i toje, što zamak znachodzicca ŭ avaryjnym stanie.

Śpiecyjalist pa restaŭracyi, jaki pažadaŭ zastacca nieviadomym:

— U Navahrudku pačatyja restaŭracyjnyja mierapryjemstvy. Stan Kaściolnaj viežy avaryjny. Jana moža abrynucca ŭ luby momant. Ź inšaha boku, kab nie viałosia restaŭracyjnych pracaŭ, vieža upała b raniej. Paviercie, heta vielmi ryzykoŭnaja praca — zakranać staryja ruiny. Kansiervacyjnyja reštavańni byli zładžanyja navukovym kiraŭnikom rekanstrukcyi zamka Siarhiejem Druščycam u siaredzinie 90-ch hadoŭ minułaha stahodździa. Zaraz u ramkach prahramy «Zamki Biełarusi» raspačataja dalejšaja restaŭracyja zamka, ale čas biaźlitasny i Kaścielnaja vieža moža abrynucca ŭ luby momant. Kansiervacyja musić zatrymać hety praces, ale nakolki kančatkova, ciažka prahnazavać.

Na razbureńnie zamka ŭpłyvaje vielmi šmat faktaraŭ. Mianiajecca hrunt, a razam ź im i schił. Paśla kansiervacyi kaścielnaj viežy budzie abaviazkova praviedziena dadatkovaje ŭmacavańnie schiła. Pavodle prahramy «Zamki Biełarusi» prajekt musić być zavieršany ŭ 2013 hodzie.

Navukovy kiraŭnik restaŭracyi Navahrudskaha zamka Siarhiej Druščyc:

— Zamak znachodzicca ŭ avaryjnym stanie z 1907 hoda. Kantraforsy, u jakich vy zaŭvažyli raskoliny, užo 20 hadoŭ nie trymajuć kaściolnyja viežy. Ich abśledavańnie, taksama praviedzienaje dva dziesiatki hadoŭ tamu, pakazała, što jany znachodziacca ŭ niezdavalniajučym stanie.

Dla zachavańnia viežy my zrabili časovy dach i pačali pieršačarhovyja supraćavaryjnyja pracy. Finansavańnie skončyłasia i pracy byli spynienyja. Ciapier, u ramkach prahramy «Zamki Biełarusi», jany znoŭ pačatyja. Uzimku 2013 było praviedziena ŭmacavańnie hruntoŭ. Zroblena paradku 100 śvidravin, viadziecca padrychtoŭka da kansiervacyjnych rabot. Mienavita dla ich zručnaści demantavany časovy dach. U 2013 hodzie płanujecca praviadzieńnie ŭsich rekanstrukcyjnyja i kansiervacyjnych rabot.

— Ci jość ryzyka abvalvańnia Kaścielnaj viežy?

— U takim rečyščy možna naohuł nie razmaŭlać, tamu što isnuje takoje paniaćcie, jak «nakarkać». Vieža avaryjnaja. Kali vy źviartali ŭvahu, na zamku ŭstanoŭleny tablički, jakija papiaredžvajuć, što hulać kala ruinaŭ niebiaśpiečna dla žyćcia. Na terytoryi zamka mohuć znachodzicca tolki śpiecyjalisty, jakija zajmajucca rekanstrukcyjaj. U 1706 vieža była padarvanaja šviedami, i za ŭvieś hety čas sproba jaje rekanstrukcyi pradprymałasia tolki adnojčy. Jość šmatlikija raskoliny ŭnutry ścien, jość pytańni pa tryvałaści hruntoŭ pad viežaj.

— U jakim stanie znachodzicca vieža Ščytoŭka?

— Ščytoŭka znachodzicca ŭ lepšym stanie. U piacihadovym płanie jaje rekanstrukcyi taksama praduhledžvajecca stvareńnie maleńkaha muzieja.

— Nakolki dapamahła ŭ zbory srodkaŭ na restaŭracyju zamka łatareja «Skarbnica»?

— Ciažka aceńvać abjom sabranych srodkaŭ. Asnoŭnaja dapamoha ŭ rekanstrukcyi zamka vydzielena ŭ ramkach prahramy «Zamki Biełarusi».

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0