Budaŭniki stali samymi zapatrabavanymi na rynku pracy specyjalistami.
Apošnija hady naša kraina pieražyvaje sapraŭdny budaŭničy bum. Pryčym razmova idzie nie tolki i nie stolki pra pavieličeńnie abjomaŭ budaŭnictva žylla, a pierš za ŭsio pra razhortvańnie ŭ našych haradach hrandyjoznych budoŭlaŭ. Nacyjanalnaja biblijateka, Futbolny maniež, padziemny handlovy kompleks «Stalica», dach nad Letnim amfiteatram u Viciebsku, spartyŭny kompleks «Viktoryja» ŭ Breście, Ladovaja arena ŭ Pružanach, hascinica «Jeŭropa» ŭ stalicy — voś daloka nie poŭny pieralik ździejśnienych idej, jakija stali honaram biełaruskich architektaraŭ. Siońnia poŭnym chodam idzie maštabnaja rekanstrukcyja budynka Teatra opiery i baleta, budujecca šmatprofilny kulturna‑spartyŭny kompleks «Minsk‑Arena», zavod pa vypusku hazietnaj papiery ŭ Škłovie, padrychtavany prajekty budaŭnictva Studenckaj vioski i biznes‑centra «Minsk‑Sici». Ci varta kazać, što mienavita budaŭniki stali samymi zapatrabavanymi na rynku pracy śpiecyjalistami.
Kadravaj situacyi ŭ budaŭničaj halinie była pryśviečana sumiesnaja kalehija ministerstvaŭ architektury i budaŭnictva i adukacyi, jakaja prajšła na bazie Biełaruskaha nacyjanalnaha techničnaha ŭniviersiteta — adnoj z hałoŭnych kuźniaŭ kadraŭ.
— Vymušany kanstatavać, što deficyt budaŭnikoŭ — jak rabočych, tak i śpiecyjalistaŭ ź siaredniaj śpiecyjalnaj i vyšejšaj adukacyjaj — siońnia prosta kałasalny. Heta adbyłosia z‑za taho, što my nie ažyćciaŭlali manitorynh zabiaśpiečanasci kadrami svajoj haliny i nie prahnazavali našy patreby na najbližejšuju pierśpiektyvu, — padkresliŭ u svaim vystuplenni ministr architektury i budaŭnictva našaj krainy Alaksandr Sielaźnioŭ.
Rektar Respublikanskaha instytuta prafiesijnaj adukacyi Arkadź Šklar dadaŭ, što siońnia adsutničajuć statystyčnyja dadzienyja pa kankretnych prafiesijach, i nieviadoma kolki ŭ budaŭničaj halinie pracujuć, mularaŭ, tynkoŭščykaŭ, mantažnikaŭ, cieślaroŭ i inšych śpiecyjalistaŭ. U suviazi z hetym vielmi prablematyčna adrehulavać popyt i prapanovu. Treba ž uličvać taksama pastajanny adtok kadraŭ u kamiercyjnyja struktury. Tolki ŭ Viciebskaj vobłasci za apošni hod było stvorana 15 novych budaŭničych firmaŭ ź piersanałam kala 500 čałaviek. Usiaho ŭ budaŭničaj halinie zaniatyja 330 tysiač rabotnikaŭ i 4,5 tysiačy arhanizacyj roznaj formy ŭłasnasci. Pry hetym u arhanizacyjach Minbudarchitektury pracuje tolki kožny treci. Jość taksama jašče adna akaličnaść, jakuju nielha skidvać z rachunkaŭ — biełaruskija budaŭniki karystajucca vializnym «popytam» u susiedniaj Rasii. I spynić pracoŭnuju mihracyju amal niemahčyma, pakolki ŭ susiedniaj krainie vyšejšyja zarobki.
Na siońnia kadry dla budaŭničaj haliny rychtujuć 6 VNU, 16 siarednich śpiecyjalnych navučalnych ustanoŭ, 38 prafiesijna‑techničnych ustanoŭ budaŭničaha profilu i 49 PTV inšaha profilu — usie jany bolš‑mienš raŭnamierna raźmierkavanyja pa terytoryi krainy.
U 2007 hodzie pryjom na śpiecyjalnasci budaŭničaha profilu ŭ SSNU byŭ pavialičany na 700 čałaviek, abo na 25 pracentaŭ u paraŭnanni z papiarednim hodam, u tym liku na śpiecyjalnaść «Pramysłovaje i hramadzianskaje budaŭnictva» na dzionnuju formu navučańnia na 20 pracentaŭ i na zavočnuju — amal što ŭdvaja.
U hetym hodzie 97 pracentaŭ vypusknikoŭ SSNU dzionnaj formy navučańnia atrymali nakiravańnie na pracu. Pa vaśmi asnoŭnych śpiecyjalnaściach architekturna‑budaŭničaha profilu VNU vypuscili 628 čałaviek, z ich pracaŭładkavalisia pavodle raźmierkavańnia — 80,8 pracenta. A z 9589 vypusknikoŭ ustanoŭ praftechadukacyi, jakija atrymali budaŭničyja prafiesii, byli raźmierkavanyja 97,1 pracent, a pracaŭładkavalisia 86,4 pracenta.
Bolšaść maładych śpiecyjalistaŭ atrymlivajuć harantavanaje dziaržavaj pieršaje miesca pracy, ale nie ŭsie z ich zamacoŭvajucca ŭ budaŭničych arhanizacyjach, što abumoŭlena nizkim uzroŭniem zarabotnaj płaty, adsutnaściu ŭmoŭ dla pražyvańnia i inšymi abjektyŭnymi i subjektyŭnymi pryčynami. Naprykład, vypusknikoŭ PTV, jak praviła, pryzyvajuć na słužbu va Uzbrojenyja Siły, a paśla armii mała chto viartajecca na miesca svajho raźmierkavańnia. U suviazi z hetym Ministerstva architektury i budaŭnictva zbirajecca źviartacca ŭ Ministerstva abarony z prośbaj ab pradastaŭlenni dla ich adterminoŭki na paŭtara‑dva hady, kab maładyja śpiecyjalisty paśpieli zaachvocicca svajoj prafiesijaj i «puscić karani» na pieršym pracoŭnym miescy.
Alaksandr Sielaźnioŭ ličyć taksama, što treba ŭdaskanalvać sistemu kadravaha reziervu. Ale biez dapamohi ŭstanoŭ adukacyi tut nie abyscisia — infarmacyja ab najbolš pierśpiektyŭnych vypusknikach pavinna pieradavacca ŭ Minbudarchitektury. Maładych śpiecyjalistaŭ treba pastajanna supravadžać i stvarać im umovy dla prafiesijnaha rostu, kab jany mahli realizavać siabie, a nie čakać vychadu na piensiju svajho načalnika.
Jašče adna prablema, ab jakoj šmat havaryłasia na kalehii, — heta jakaść padrychtoŭki śpiecyjalistaŭ.
— Na žal, ale my vymušany kanstatavać, što mnohija maładyja śpiecyjalisty nie hatovy da inavacyjnaj dziejnasci i vykanańnia składanych vytvorčych funkcyj, — padkresliŭ u svajoj pramovie ministr adukacyi Alaksandr Radźkoŭ. — Tamu vialikija nadziei źviazvajem z mahistarskaj padrychtoŭkaj śpiecyjalistaŭ. U suviazi ź pierachodam na dvuchuzroŭnievuju padrychtoŭku śpiecyjalistaŭ z vyšejšaj adukacyjaj skaračajucca terminy navučańnia na pieršaj stupieni vyšejšaj adukacyi, ale heta zusim nie aznačaje znižeńnia abjomaŭ prafiesijnaj padrychtoŭki. Zaraz raspracoŭvajecca novaje pakaleńnie adukacyjnych standartaŭ, dzie udakładniajecca sastaŭ kampietencyj vypusknikoŭ z ulikam sučasnych patrabavańniaŭ rabotadaŭcaŭ. Apošnija prapanujuć nam skaracić błok ahulnaadukacyjnych pradmietaŭ i, naadvarot, pašyryć błok śpiecyjalnych. Maŭlaŭ, navošta fizika i vyšejšaja matematyka ŭ raniejšych abjomach… Ale ja, naprykład, zusim nie pierakanany, što treba admaŭlacca ad fundamientalnasci adukacyi, charakternaj dla biełaruskaj vyšejšaj škoły.
Nie sakret taksama, što prafiesijna‑techničnyja ŭstanovy adčuvajuć vostry deficyt vykładčykaŭ, u pryvatnasci, majstroŭ vytvorčaha navučańnia. Mnohija z pracujučych znachodziacca ŭ pieradpiensijnym i piensijnym uzroście, a abnaŭleńnie piedahahičnych kalektyvaŭ maładymi vykładčykami napramuju zaležyć ad uzroŭniu zarabotnaj płaty, jakaja istotnaja nižejšaja, čym na vytvorčasci.
Apošnim časam u budaŭnictvie masava ŭkaraniajucca novyja architekturnyja rašenni, vykarystoŭvajucca sučasnyja materyjały i technałohii, pieraŭzbrojvajucca vytvorčasci, pavyšajecca ŭzrovień miechanizacyi pracy. Pry hetym tempy abnaŭleńnia materyjalna‑techničnaj bazy ŭstanoŭ adukacyi zastajucca niezdavalniajučymi. Tak, vydatki na abnaŭleńnie materyjalna‑techničnaj bazy pa śpiecyjalnaściach architekturna‑budaŭničaha profilu ŭ VNU skaracilisia za apošnija piać hadoŭ amal u 3 razy (u 2003 h. — 510 młn rubloŭ, a ŭ 2007‑m — 181 młn rubloŭ). Adna z pryčyn — uskładnienaja pracedura atrymańnia dazvołu na sponsarskuju dapamohu. U praftechustanovach za piać hadoŭ na abnaŭleńnie materyjalna‑techničnaj bazy było nakiravana 5,1 młrd rubloŭ, z ich 76,5 pracenta — heta biudžetnyja srodki, 9,8 pracenta — pazabiudžetnyja srodki i 13,7 pracenta — srodki arhanizacyj.
U palapšenni materyjalna‑techničnaj bazy navučalnych ustanoŭ pavinny ŭdzielničać i Ministerstva architektury i budaŭnictva, i inšyja viedamstvy, dla jakich ažyćciaŭlajecca padrychtoŭka kadraŭ, a taksama niepasredna pradpryjemstvy‑zakazčyki. Miž inšym, pakul što nazirajecca davoli pasiŭnaje staŭleńnie pradpryjemstvaŭ‑zakazčykaŭ da supracoŭnictva z navučalnymi ŭstanovami. Pieravažnaja ich bolšaść nie imknucca da doŭhaterminovaha i stabilnaha partniorstva.
Niaredka vytvorčaja praktyka prachodzić vyklučna farmalna, tak by mović, dla hałački, a praktykanty zajmajucca rabotaj, jakaja nie źviazana z metami i zadačami praktyki, abo vykarystoŭvajuć čas, adviedzieny na praktyku, pa ŭłasnym žadanni. Na kalehii prahučała prapanova vyznačyć va ŭsich rehijonach krainy bazavyja profilnyja pradpryjemstvy dla arhanizacyi stažyrovak i vytvorčaj praktyki navučencaŭ praftechustanoŭ, siarednich śpiecyjalnych navučalnych ustanoŭ i studentaŭ VNU. A taksama šyrej vykarystoŭvać mahčymasci studenckaha budatradaŭskaha ruchu. Praciahłaść raboty ŭ studenckich budaŭničych atradach možna pavialičyć za košt arhanizacyi vytvorčaj praktyki studentaŭ i navučencaŭ u ramkach studatradaŭ.
Hałoŭny ideołah Biełarusi znajšoŭ u krainie «psieŭdapatryjatyčnyja jačejki» i zaklikaŭ da zmahańnia ź imi «adzinym bajavym kułakom»23
Kamientary