«Dziakuj za movu, pacan!» — jak reahujuć naviedniki na biełaruskamoŭnaha supracoŭnika McDonald's
Ihar – cinejdžer z BDEU, minułaj vosieńniu jon uładkavaŭsia na pracu ŭ MakDonalds. Heta typovaja studenckaja historyja pošuku padzarobkaŭ adnak maje pikantnaść – Ihar užo praciahły čas paŭsiul razmaŭlaje pa-biełarusku. Chłopiec nie admoviŭsia ad svajho pryncypu i na pracy, dzie kamunikuje z tysiačami ludziej, jakija prachodziać praź viadomy Makdak na Kastryčnickaj.
Generation.by naviedaŭ studenta na jaho pracoŭnym miescy.
Letnim rankam a 7-j praśpiekt Niezaležnaści jašče zusim pusty. Horad śniedaje i rychtujecca da novaha dnia. Niekalki postaciej užo čakajuć svoj čyzburhier na viadomym skryžavańni, što niepadalok ad stancyi mietro Kastryčnickaja. Darečy, z ranku tut davoli miła i čerhi nie vyklikajuć žadańnia źbiehčy. Da taho ž z-za kasy časam možna pačuć hučnaje i pryhožaje: «Dobry dzień! Čaho žadajecie? Vašaja rešta. Zachodźcie jašče!»
Ihar raspaviadaje, što ŭsie jaho kalehi ŭ restaracyi dobrazyčliva staviacca da biełaruskamoŭnaści, chacia i nie ŭsie jaje dobra razumiejuć. Naprykład, naša sproba zrabić zamovu natykajecca na vinavataje: «Oj, što-što, maroziva? Ja prosto russkij…»
«Toj chłopiec i praŭda nie razumieje biełaruskuju i ja ź im pa-rusku razmaŭlaju, jon uźbiek uvohule», — tłumačyć Ihar.
«Dziakuj»
«U centry ŭładkavańnia nijakich dadatkovych pytańniaŭ maja biełaruskamoŭnaść nie vyklikała, asnoŭnaja reakcyja była «OK, OK, budziem pracavać». Užo niepasredna na sumoŭi tolki pierapytali, jak ja reahuju na toje, što ŭsie vakoł pa-rusku, i ci moža byŭ cisk na mianie z-za movy jaki-niebudź».
U kalektyvie ž całkam pazityŭna staviacca da vybaru Ihara, usim padabajecca.
«Bejdž chiba daviałosia drukavać ułasnaručna, bo mieniedžar nie viedała, jak biełaruskuju raskładku kłavijatury pastavić», — z uśmieškaj pryhadvaje chłopiec.
Ihar vydzialaje siarod spažyŭcoŭ fastfudu niekalki katehoryj pavodle ich staŭleńnia da biełaruskaj movy.
«Pa-pieršaje, tyja, kamu abyjakava. Pa-biełarusku? Dobra, pajdu pajem».
Dalej, jość ludzi, jakija stanoŭča staviacca. Niekatoryja spačatku pa-rusku zamaŭlajuć, a kali čujuć biełaruskuju movu, trošku sumniajucca, ale pierakonvajucca, što heta sapraŭdy tak i tady ŭ kancy havorać ścipłaje «dziakuj»!
Jość ludzi, jakija admysłova dziakujuć za movu. Litaralna voś učora adzin chłopiec skazaŭ Iharu: «Dziakuj za movu, pacan!»
«I jość takaja zusim maleniečkaja katehoryja, litaralna niekalki razoŭ sustrakalisia, što prosta ŭ štyki ŭsprymajuć: «So mnoj po-o-ru-u-sski». Ja kažu: «OK», ale kali praciahvajucca najezdy, to pryncypova razmaŭlaju pa-biełarusku».
«Była taksama cikavaja historyja padčas ČSCH. Ja adzin ź niamnohich, chto moh absłuhoŭvać pa-anhielsku. Prymaŭ zamovu zamiežnika, a jon, vidać, pierad hetym čuŭ, što ja pa-biełarusku razmaŭlaju, i naprykancy skazaŭ mnie biełaruskaje «Dziakuj!». Ad svaich nie zaŭždy pačuješ, a tut zamiežnik!»
Google Translate i Rok-Maładziečna
Vasiamnadcacihadovy Ihar Lištvan žyvie ŭ Maładziečnie, tamu pravodzić štodnia kala čatyroch hadzinaŭ u ciahniku pa darozie da pracy. Budučy admysłoviec pa mieniedžmiencie i kiravańni na pramysłovaści dobra pamiataje dzień, kali vyrašyŭ paŭsiul razmaŭlać pa-biełarusku.
«Usio pačałosia daŭno-daŭno. U 8-j kłasie ŭ mianie źmianiłasia nastaŭnica pa biełaruskaj movie. Da jaje nielha było pryjści niepadrychtavanym. Tym bolej, kali ty jašče taki zaciukany školnik i aścierahaješsia nastaŭnikaŭ. Choć dahetul ja abyjakava staviŭsia da movy – što jość, što niama – mnie nie było roźnicy. A tut, chočaš nie chočaš, pačaŭ jaje vučyć. Paralelna išła historyja. Byŭ siabar, jaki taksama pačaŭ vučyć movu. Ź ciaham času nas heta zachapiła.
Znajšoŭ taki srodak, jak vyvučyć asnoŭny minimum biełaruski: zachodziŭ u «Kantakt», adkryvaješ dyjałoh, druhaja ŭkładka Google Translate, i paniesłasia.
Paźniej my niejak damovilisia, kab pa-biełarusku razmaŭlać paŭsiul. Ale praź niejki čas złamaŭsia moj siabar, a niedzie praź miesiac i ja. Asnoŭny faktar, čamu złamaŭsia – heta tamu, što vakoł adna ruskaja mova. Nu i spačatku samomu ciažka było razmaŭlać».
Nastupnaj prystupkaj da biełaruskaj movy staŭ fiestyval biełaruskaj pieśni i paezii «Maładziečna. Rok», na jaki Ihar patrapiŭ vypadkova. Paśla kancertu, dzie hučali «Drum Ecstasy», «ZM-99», «J:Mors», «Stary Olsa» i «U nieskładovaje», — Ihar uraziŭsia biełaruskaj muzykaj.
«Na druhi dzień paśla kancertu pajechali ŭ viosku. Treba było kasić. Ja na adnym kancy pola, brat na druhim, u abodvuch navušniki na vušach dy słuchajem biełaruskuju muzyku adnuju i tuju ž. Atmaśfiernieńka tak było».
«Dalej ja paznajomiŭsia ź dziaŭčynaj ź inšaha horadu, i ź joj my tolki pa-biełarusku razmaŭlali. I taki nastroj uzdymaŭsia dobry, paśla razmovaŭ na biełaruskaj movie. Što paśla, kali prychodziŭ, da prykładu, u kramu, i musiŭ skazać: — «A dajtie požałujsta eto i eto», – niejak brydka rabiłasia.
Nu i voś, u kancy červienia 2012 hodu, siadzieŭ sabie, nastroj sumny i padumaŭ: — «Usio, zaŭtra pačynaju!» I voś jak pačaŭ, tak i dahetul razmaŭlaju».
Va ŭniviersitecie ŭsie ispyty, kantrolnyja i zaliki Ihar zdaje pa-biełarusku. Niekatorym vykładčykam heta daspadoby – možna navat lišni bał atrymać, ale jość i tyja, što čaplajucca, dakałupvajucca bolš z-za movy. Adnahrupniki staviacca pazityŭna albo niejtralna.
«Baćki spačatku skazali: «Razmaŭlaj z nami pa-rusku», OK, ja razmaŭlaŭ. Ale niejak jany pačuli, što ja havaryŭ z svaim dekanam pa-biełarusku: «Oho! A što ty ŭvohule z usimi pa-biełarusku razmaŭlaješ?» Kažu: «Mam, ja ŭžo hod razmaŭlaju z usimi-usimi pa-biełarusku, akramia vas». Matula ździviłasia vielmi i skazała z uśmieškaj: «Ładna, možaš i z nami taksama». Ciapier baćki vielmi ciopła stavicca da majoj biełaruskamoŭnaści i lubiać pytać niekatoryja słovy, asabliva ciešacca ad słova «lecišča»».
Kamientary