«Interstełar»: antynavukovaja kazka pra navuku, jakuju varta pakazać biełaruskaj Pałacie pradstaŭnikoŭ
Film «Interstełar» byŭ adnym z samych čakanych u 2014 hodzie i, vierahodna, stanie adnym z hałoŭnych pretendentaŭ na bukiet «Oskaraŭ» u 2015-m. Chaj heta nie novaja «Kaśmičnaja Adysieja 2001», chaj nie bieź lapaŭ, usio roŭna heta «mustsee». Asabliva dla tych, chto składaje biudžet na navuku.
Na Ziamli zasucha. Pa ZŠA, jak i pa ŭsim śviecie, chodziać piasčanyja bury, a adzinaja raślina, jakaja jašče zdolnaja prakarmić ludziej — kukuruza. Płaniecie bolš nie patrebnyja inžyniery, ciapier usie stali fiermierami. Zdajecca, tolki były piłot NASA Kupier (amal nuarny hieroj u vykanańni Mećju MakKonachi) sumuje pa časach, kali čałaviectva hladzieła ŭ nieba, a nie na hlebu. Jaho dačku vučać, što vysadka na Łunu «Apałona-11» była insceniroŭkaj, kab razaryć SSSR. Sam jon ź dziećmi biez vahańniaŭ łović i raźbiraje bieśpiłotnik, jaki ŭžo dziesiać hod lotaje biez mety.
Nie śpiašajciesia łajacca na spojlery — heta tolki pieršyja dziesiać chvilin 170-chvilinnaha filma.
Stužka nasyčanaja padziejami i nie daść zasumavać. Dalej Kupiera i dačku mistyčnym čynam zaniasie ŭ centr kiravańnia palotami, dzie jamu prapanujuć znajści novy dom dla čałaviectva, pralacieŭšy praz kratovuju naru, što raskryłasia la Saturna.
Ahulnaja teoryja relatyŭnaści Ejnštejna nasamreč dapuskaje isnavańnie takich «hlukaŭ» u čatyrochmiernaj prastory-časie, kali z punkta A da punkta B možna trapić z chutkaściu, vyšejšaj za chutkaść śviatła. Prosta treba lacieć nie pa pramoj u trochmiernaj prastory, a pa karaciejšym šlachu ŭ čatyrochmiernaj prastory-časie — a takim šlacham i jość kratovaja nara (taksama «kratavina», «čarviatočyna», anhł. «wormhole»).
U adroźnieńnie ad čornych dziraŭ, jakija čałaviectva ŭžo naziraje i vyvučaje, kratovyja nory — čysta tearetyčny, matematyčny abjekt. Vandroŭki ŭ časie blizu haryzontu padziej čornaj dziry — lubimaja tema fantastaŭ, jakaja hruntujecca na niaviernym razumieńni čornych dziraŭ. Naziralnik nie pastareje chutčej za vandroŭnika, jaki pralataje la čornaj dziry — prosta «karcinka» vandroŭnika budzie dachodzić da naziralnika sa spaźnieńniem.
Na takich kalanavukovych, psieŭdanavukovych i antynavukovych dapuščeńniach i hruntujecca «Interstełar».
«Hravitacyja! Piataje vymiareńnie! Hipierkub!» — tłumačać hieroi padziei vakoł siabie. Dla zvyčajnaha hledača heta hučyć jak «Mahija! Demany! Yšurdbahuk!» — usio pramaŭlajecca śpiešna i biez namiokaŭ na likbiez. Chiba zakonu Miorfi (u honar jakoha Kupier nazvaŭ svaju dačku) sprabujuć dać tłumačeńnie, i toje nielha nazvać dastatkova poŭnym i viernym.
Film pačynajecca jak epičny «Armahiedon» z Brusam Uilisam, pierarastaje ŭ dynamičnuju «Hravitacyju» z Sandraj Bułak, pad kaniec pieratvarajecca ŭ kazačny «Fantan» z Chju Džekmanam. Ale na «Kaśmičnuju adysieju 2001» spasyłajecca chiba abieliskapadobnaj formaj robata-pamočnika, na miesca jakoha ŭ dekaracyjach filma bolš pasavaŭ by całkam realny Big Dog kampanii DARPA.
Kulhaje i łohika dziejańniaŭ samich hierojaŭ. Jak jany raźličvali zekanomić čas, kali vysadžvalisia na płanietu-akijan? Čamu vyrašyli, što adzin čałaviek važniejšy za lepšyja ŭmovy dla čałaviectva? Zdajecca, hieroi i sami pryznajuć svaje pamyłki: nie raźličyli, nie padumali.
Kachańnie, advaha, dzivy suśvietu — zdajecca, film nie pra heta, a pra pamyłki, jakija my robim.
«Vykarystoŭvaj navukovy padychod. Naziraj, praličvaj, analizuj», — Kupier vučyć dačku nie vieryć u pryvidaŭ. A potym sam cierpić ad taho, što ludzi nie kirujucca hetym pryncypam.
Čałaviectva na miažy vymirańnia, a bolšaść ludziej nie šukajuć ratavańnia ŭ navucy, a vyroščvajuć kukuruzu. Kali b nie sakretnaja supolnaść technaroŭ-ramantykaŭ, u čałaviectva nie było by nivodnaha płana ratavańnia.
Kupier choča viedać usio, ale paramietr «ščyraść» u robata-abieliska vystaŭleny na 90%. Toj ža, chto viedaŭ 100%, ničym dobrym nie skončyŭ.
Film hladzicca jak «Transformiery» Majkła Beja — pryhožy, epičny i nie pierahružany mudrahielistaściami. Kadry z hrandyjoznymi piejzažami chočacca pastavić na paŭzu i parazhladać, jak toje było z «Avataram» Džejmsa Kemierana. Praźmierny pafas hierojaŭ-ludziej razbaŭlaje humar robata, padobny da vykazvańniaŭ Marvina z «Aŭtaspynam pa Hałaktycy». Saŭndtrek uražvaje nie mieniej, čym toj z «Uładara piarścionkaŭ».
Praŭda, režysior Krystafier Nołan nie paŭtaraje pryjom z «finalnaj zahadkaj» z «Inception» (u našym pierakładzie «Pačatak», karektniej «Začyn»), «Interstełar» skančvajecca davoli adnaznačna.
«Interstełar» nie zrabiŭ revalucyi ŭ kino i nie vykazaŭ niečakanych idej. Ale adnaznačna ŭvajdzie ŭ śpis lepšych filmaŭ dziesiacihodździa.
Hałoŭnaje, što paśla filma ŭźnikaje žadańnie pačytać prynamsi Vikipiedyju i pasumavać pa časach kaśmičnaj honki. Ničoha, vuń amierykancy źbirajucca adsyłać ludziej na Mars, a Rasija płanuje kałanizavać Łunu. Adno škada — u Biełarusi amataru navuki vyhadniej pajści pracavać na Ždanovičy, čym u Akademiju navuk.
«Interstełar» nie vystaviŭ na novuju vyšyniu płanku navukova-fantastyčnaha kino, jak toje zrabiła ŭ minułym hodzie «Hravitacyja». Ale hladzieć jaho paraim usim — i asabliva tym, chto adkazvaje za vydatki na ajčynnuju navuku.
Ciapier čytajuć
Biełarus žyvie ŭ domie, jaki pabudavaŭ z sałomy, piasku i hliny. Pry hetym jon — adziny žychar vioski. Jak adčuvańni?5
Kamientary