Anatol Sidarevič pra 1000-hodździe z dnia śmierci kniazia Uładzimira: Nie naša hadavina
Va Ukrainie i Rasii adznačajuć čarhovuju hadavinu chrostu Rusi i ŭšanoŭvajuć 1000-hodździe z dnia śmierci kijeŭskaha kniazia, śviatoha i roŭnaapostalnaha Uładzimira. Śviatkujuć i ŭšanoŭvajuć nie tolki pravasłaŭnyja i hreka-kataliki, ušanoŭvajuć i «pravasłaŭnutyja» palityki kštałtu Uładzimira Pucina, jakoha maskoŭski patryjarch Kirył paraŭnaŭ z Uładzimiram Śviatasłavičam.
Na dziva trapnaje paraŭnańnie! Kab panavać u Kijevie, noŭharadski kniaź Uładzimir spaliŭ Połack, zabiŭ kniazia Rahvałoda i jaho synoŭ, hvałtam uziaŭ sabie ŭ žonki (a žonak i nałožnic u jaho była proćma) kniazioŭnu Rahniedu; u Kijevie jon zabiŭ rodnaha brata Jarapołka i žorstka raspraviŭsia z tymi, chto vystupiŭ suprać jaho.
Ci nie niešta padobnaje robić Uładzimir Maskoŭski dziela taho, kab trymać u śfiery «rasijskich intaresaŭ» Kijeŭ i ŭsiu Ruś-Ukrainu?
Tym časam druhi patryjarch, Fiłaret, pradstajalnik Ukrainskaj pravasłaŭnaj carkvy Kijeŭskaha Patryjarchatu, paraŭnaŭ Pucina sa Śviatapołkam Akajannym.
Z hledzišča carkoŭnaj mifałohii paraŭnańnie trapnaje, z hledzišča histaryčnaj navuki — vielmi sumnieŭnaje. Na maju dumku, bolš, čym historyi, pisanaj va ŭhodu kijeŭskim vaładaram, treba vieryć tamu, što napisaŭ skandynaŭski historyk. Sa staronak «Ejmundavaj sahi» pierad nami paŭstaje jašče adzin bratazabojca. Nie Śviatapołk, były kniaź turaŭski i, imavierna, syn Jarapołka, a Jarasłaŭ, syn Uładzimira, jakoha pravasłaŭnaja carkva taksama abviaściła śviatym.
***
Va Ukrainie i Rasii čarhovaja hadavina chrostu Rusi-Ukrainy i 1000-hodździe z dnia śmierci Uładzimira adznačajucca na šyrokuju nahu, u Biełarusi — pieravažna ŭ ścienach pravasłaŭnych chramaŭ. I heta naturalna. Było b pa mienšaj miery nonsensam, kali b biełarusy publična, na aficyjnym uzroŭni ŭšanoŭvali pamiać zabojcy Rahvałoda i Rahvałodavičaŭ. Dyj ciažka zhadzicca biełarusu, navat chryścijaninu, što aktam chrostu z zabojcy zmyvajecca kroŭ — nu, niachaj nie rodnych jamu połackich kniazioŭ, a brata Jarapołka. I ciažka admachnucca ad pytańnia: čamu Uładzimir — roŭnaapostalny? Chto z apostałaŭ byŭ da chrostu mnahažencam, chto ź ich byŭ zabojcam?
I znoŭ viartajusia da Śviatapołka. Kali ja słuchaju ŭ carkvie žycije śviatych Barysa i Hleba, robicca niajomka. Jašče z taho času, jak naš ziamlak, vypusknik Minskaha kalehiuma Vosip Juljan Siankoŭski apublikavaŭ «Ejmundavu sahu», z taho času, jak kłasik rasijskaj histaryčnaj navuki Siarhiej Sałaŭjoŭ vykazaŭ dumku, što siužet pra Barysa i Hleba ŭstaŭleny ŭ «Apovieść minułych časoŭ» paźniej (viedama ž, dziela abialeńnia Jarasłava), naradzilisia surjoznyja piarečańni suprać aficyjnaj carkoŭnaj viersii ab pakutnickaj śmierci synoŭ Uładzimira ad «bałharyni». A ŭ carkvie (u hreka-katalickaj taksama) pa-raniejšamu kruciać staruju kružełku.
Tak, Barysa i Hleba zabili. Ale niama biassprečnych dokazaŭ, što heta ŭčyniŭ Śviatapołk, zatoje jość śviedčańnie tych, chto ŭčyniŭ zabojstva Barysa na zakaz Jarasłava. Vieryć ža tamu, što napisali aŭtary žycija, nie vypadaje choć by tamu, što ŭ pravasłaŭnaha duchavienstva była racyja vinavacić Śviatapołka. Jak viadoma, turaŭski kniaź nie tolki ažaniŭsia z polskaj kniazioŭnaj (dačkoju Balasłava Charobraha), ale i trymaŭ u Turavie łacinskaha biskupa, jaki, vielmi imavierna, vioŭ chryścijanizacyju dryhavičoŭ u zachodnim duchu. I pahatoŭ była racyja vinavacić Śviatapołka ŭ bratazabojstvie synam i ŭnukam Jarasłavavym. Na ich zakaz i pisałasia ŭstaŭka ŭ «Apovieść minułych časoŭ».
***
Čarhovaja hadavina chrostu Rusi-Ukrainy, asabliva ž 1000-hodździe z dnia śmierci Uładzimira, jakoha va Ukrainie i Rasii nazyvajuć Vialikim, pakazvaje, što ŭ našych paŭdniovych i ŭschodnich susiedziaŭ svaja historyja, a ŭ nas — svaja, u našych susiedziaŭ svaje hieroi i pakutniki, a ŭ nas — svaje. U hetyja dni jak nikoli paćviardžajecca taja iścina, što narod, nacyja — heta supolnaść ludziej z ahulnaj historyjaj.
29 lipienia 2015 h.
Kamientary