Litoŭskija enierhietyki ličać, što Litva pavinna dapamahčy Biełarusi ŭ budaŭnictvie AES
U Astraŭcy poŭnym chodam idzie budaŭnictva Biełaruskaj AES. Pieršy enierhabłok budučaj stancyi płanujecca ŭvieści ŭ ekspłuatacyju ŭžo u 2019 hodzie, a druhi — na hod paźniej. Niahledziačy na zajavy ŭładaŭ pra toje, što prajekt absalutna biaśpiečny, u susiedniaj Litvie nie ścichaje chvala pratestaŭ i krytyki. Aficyjnaja Vilnia zaklikaje spynić budaŭnictva AES i błakavać pastaŭki jaje enierhii ŭ Jeŭropu. Ale litoŭskija enierhietyki nie nastolki kateharyčnyja, piša Dzianis Paraskievič u Belarus Security Blog.
Na aficyjnym uzroŭni my čujem hranična rezkija vykazvańni z boku litoŭskaha kiraŭnictva, jakija tłumačać svaju žorstkaść žadańniem zaścierahčy žycharoŭ svajoj krainy. Zaściarohi litoŭcaŭ častkova spraviadlivyja, pakolki stancyja budujecca ŭsiaho za 40 kiłamietraŭ ad Vilni. Pradstaŭniki ŭłady rehularna nahadvajuć šarahovym hramadzianam pra zdaniaŭ Čarnobyla, kažuć pra toje, što stancyja i abranaja placoŭka dla jaje budaŭnictva niebiaśpiečnyja, ale bolšaść z hetych zajaŭ — palityčnyja.
Kali ž sprava dachodzić da kankretyki i realnych arhumientaŭ, zaryjentavacca davoli składana, pakolki my nie bačym pazicyju litoŭskich enierhietykaŭ, a apošnim, biezumoŭna, jość što skazać.
BSBlog źviarnuŭsia pa kamientary da najbolš aŭtarytetnych litoŭskich śpiecyjalistaŭ u halinie enierhietyki, pasprabavaŭšy vyśvietlić, ci abhruntavanyja pretenzii kiraŭnictva Litvy pa pytańni BiełAES na adras Minska.
Pazicyja Minenierha Litvy
Pierš za ŭsio nieabchodna padkreślić, što Minenierha Litvy detalova aznajomiłasia sa spravazdačaj stres-testaŭ, praviedzienych na BiełAES. Niahledziačy na toje, što Dziaržatamnahlad zajaviŭ ab paśpiachovym prachodžańni vyprabavańniaŭ, što paćviardžajuć i ekśpierty MAHATE, litoŭskija śpiecyjalisty sfarmulavali bolš za 100 zaŭvah i pytańniaŭ adnosna ŭstojlivaści stancyi da ekstremalnych situacyj. Vysnovu kaleh z susiedniaj krainy možna źvieści da nastupnaha: AES nie adpaviadaje nieabchodnym patrabavańniam biaśpieki choć by tamu, što sama budplacoŭka znachodzicca ŭ niebiaśpiečnym miescy.
U jakaści paćvierdžańnia svaich śćvierdžańniaŭ Minenierha prezientavaŭ spravazdaču litoŭskaj Dziaržaŭnaj inśpiekcyi pa biaśpiecy atamnaj enierhietyki (DIBAE), dzie ŭkazvajecca, što
Biełaruś pa vynikach stres-testaŭ nie zmahła dakazać, što stancyja vytrymaje, naprykład, sutyknieńnie ź ciažkim pasažyrskim samalotam. Choć heta nieabchodnaja ŭmova, jakuju pradjaŭlaje, u pryvatnaści, Zachodniejeŭrapiejskaja asacyjacyja orhanaŭ rehulavańnia jadziernaj biaśpieki (WENRA).
Uličvajučy toje, što stancyja znachodzicca ŭ niepasrednaj blizkaści ad Vilni, pobač ź jakoj raźmieščany Mižnarodny vilenski aeraport, vyklučać varyjant padobnaha incydentu nielha.
Akramia hetaha, u spravazdačy havorycca pra toje, što biełaruskamu boku nie chapaje arhumientaŭ dla taho, kab harantavać pierachod na niezaležnuju sistemu kiravańnia stancyi ŭ vypadku ciažkich avaryj, jak taho patrabuje MAHATE — hetyja patrabavańni źjavilisia paśla 2011 hoda, kali adbyłasia avaryja na AES Fukusima- 1.
Taksama ŭ spravazdačy litoŭskich śpiecyjalistaŭ pakazana, što Dziaržatamnahlad nie ŭličvaje pahrozu lasnych pažaraŭ, pavodak i ziemlatrusaŭ. Sprava ŭ tym, što analiz ŭstojlivaści BiełAES da padziemnaj stychii zasnavany na daśledavańniach 1997 hoda, u toj čas jak apošnija šturški ŭ hetym rehijonie byli zafiksavanyja ŭ 2004 hodzie. Tady ziemlatrus siłaj 3—5,7 bałaŭ adbyŭsia ŭ Kalininhradskaj vobłaści.
Słova ministra
Ministr enierhietyki Litvy Žyhimont Vajčunas raskazaŭ, što pradstaŭleny śpis zaŭvah kaža tolki ab tym, što Biełaruś pieršapačatkova abrała niapravilnaje miesca dla budaŭnictva AES, a značyć, Litva pavinna pieraškodzić uvodu ŭ ekspłuatacyju enierhabłokaŭ usimi mahčymymi sposabami.
«Spravazdača ab stres-testach na astravieckaj AES, jakuju pradstaviła Biełaruś i acanili našy ekśpierty, nie daje pierakanańnia ŭ samym važnym momancie — u tym, što placoŭku dla budaŭnictva stancyi vybrali ŭ aptymalnym miescy. Ekśpierty sfarmulavali bolš za 100 zaŭvah. Hety doŭhi śpis tolki paćviardžaje, kolki ž jašče šmat nieadkazanych pytańniaŭ i surjoznych prablem.
Biełaruś abaviazanaja narešcie dakazać, što hetaja stancyja adpaviadaje sučasnym mižnarodnym standartam jadziernaj biaśpieki, sfarmulavanym paśla padziej na Fukusimie. Na žal, zychodziačy z našaj infarmacyi, my nie možam śćviardžać, što biełaruski bok abraŭ pravilnaje miesca. My nie možam pahadzicca na toje, kab AES kali-niebudź uviali ŭ ekspłuatacyju», — kanstatavaŭ kiraŭnik Minenierha.
Inšy pohlad
Nieabchodna adznačyć, što ŭ vynikovym dakumiencie litoŭskaj DIBAE padajecca pieralik struktur i surjoznych arhanizacyj, jakija ŭziali ŭdzieł u acency spravazdačy ab stres-testach na BiełAES. Tudy ŭvajšli i MZS, i Minpryrody, i Litoŭski enierhietyčny instytut (ŁEI), i hieałahičnaja słužba, i Ahienctva pa ŭtylizacyi jadziernych adchodaŭ, atamščyki sa spynienaj Ihnalinskaj AES i inšyja admysłoŭcy, adnak proźviščy kankretnych śpiecyjalistaŭ i navukoŭcaŭ nie nazvanyja.
Da hetaha času ŭłady Litvy na ŭsich uzroŭniach śćviardžali, što BiełAES — heta pahroza, ale admaŭlalisia apublikavać imiony enierhietykaŭ, jakija b zmahli paćvierdzić dadzienaje śćvierdžańnie.
Paradoks zaklučajecca ŭ tym, što ceły šerah litoŭskich śpiecyjalistaŭ z realnymi imionami i proźviščami, to bok fiziki-jadzierščyki, inžyniery-enierhietyki i prafiesura (ŁEU) vystupajuć suprać pazicyi ŭładaŭ. Pa ich słovach, BiełAES biaśpiečnaja i budujecca jana mienavita ŭ tym miescy, u jakim i pavinna.
BSBlog źviarnuŭsia pa acenku da najbolš aŭtarytetnych litoŭskich enierhietykaŭ — Jurhisa Vilemasa, prafiesara, byłoha kiraŭnika LEI, i inžyniera-enierhietyka Alhirdasa Stumbrasa. Abodva jany źjaŭlajucca hanarovymi členami litoŭskaha kamiteta Suśvietnaj enierhietyčnaj rady.
Pa słovach Jurhisa Vilemasa, klučavaja pamyłka Litvy ŭ tym, što jana admaŭlajecca ad dyjałohu z susiedziami. Jon nahadaŭ, što vosieńniu minułaha hoda pieršyja asoby krainy abrynulisia z krytykaj na ŁEI tolki za toje, što jaho rabotniki kansultavalisia z kalehami ź Biełarusi z nahody budaŭnictva stancyi.
Kiraŭnikam MZS, Minenierha i Minadukacyi nie spadabałasia toje, što litoŭskija navukoŭcy dapamahali biełarusam raźbiracca z dakumientami «Rasatama» — ułady rascanili heta jak dapamohu ŭ «ažyćciaŭleńni prajekta, jaki ŭjaŭlaje pahrozu nacyjanalnaj biaśpiecy», choć, pa sutnaści, ličyć Vilemas, enierhietyki rabili toje, što pavinny — dapamahali zabiaśpiečyć usiebakovuju biaśpieku enierhaprajektaŭ.
«Ułady litaralna cisnuli na litoŭskich enierhietykaŭ, choć tyja rabili vysakarodnuju spravu. U našych ža intaresach dapamahać Biełarusi zabiaśpiečyć maksimalnuju biaśpieku stancyi. Tym nie mienš dziaržava ličyć, što my pavinny całkam abstrahavacca ad hetaha prajekta, zahadzia achryściŭšy jaho «niebiaśpiečnym». Na moj pohlad, heta niapravilna.
My pavinny pryniać toj fakt, što stancyju pabudujuć, i nam treba pakłapacicca ab jaje biaśpiecy dziela svajoj ža biaśpieki. Dla hetaha nieabchodna razmaŭlać i vieści dyjałoh, ale my hetaha nie robim. Biełaruś z-za palityčnych momantaŭ taksama nie choča iści nasustrač.
Litva ćviorda vyrašyła zmahacca sa stancyjaj, choć, naprykład, susiedniaja Łatvija prytrymlivajecca zusim inšaha punktu hledžańnia. Treba razumieć, što ŭsie palityčnyja zajavy našaha kiraŭnictva dalokija ad pazicyi enierhietykaŭ.
Bolš za toje, usie tyja, chto realna zajmajecca jadziernaj enierhietykaj i pracuje ŭ hetaj halinie, paćvierdziać, što prajekt BiełAES — adzin z samych nadziejnych i jakasnych u śviecie, na papiery jon daskanały. Inšaje pytańnie ŭ tym, jak ažyćciaŭlajecca budaŭnictva stancyi, ale kali niešta budzie iści nie tak, to MAHATE prosta nie daść uvieści jaje ŭ ekspłuatacyju. Pakul ža ŭ MAHATE nie było nijakich surjoznych narakańniaŭ u bok Minska», — kaža Ju. Vilemas.
Alhirdas Stumbras prytrymlivajecca anałahičnaha mierkavańnia. Pavodle jaho słoŭ, pretenzii Vilni na adras Minska nie abhruntavanyja. Asabliva jaho ździŭlaje toje, što Litva paprakaje Biełaruś za «niapravilnaje» miesca budaŭnictva. Litoŭski bok śćviardžaje, što biełarusy śpiecyjalna budujuć AES u niepasrednaj blizkaści ad Vilni. Maŭlaŭ, takim čynam, Rasija i Biełaruś hulaje ŭ svaje «hieapalityčnyja hulni» na miežach ź Jeŭrasajuzam.
«Nie viedaju, čamu ŭ Minenierha ličać, što Biełaruś vybrała niapravilnaje miesca dla budplacoŭki. Palityki dziviacca, čamu budujuć mienavita na zachadzie, a nie ŭ hłybini krainy, ale rastłumačyć heta nie tak składana. Sprava ŭ tym, što ŭ Biełarusi linii pabudavany tak, što enierhija pavinna iści mienavita z zachadu na ŭschod. A na ŭschodzie niedachopu ŭ enierhii niama. Tam jość Łukomlskaja HRES, niepadalok znachodzicca Smalenskaja AES, tamu rašeńnie Biełarusi budavać stancyju na zachadzie całkam zrazumieła.
Kažučy pra biaśpieku BiełAES, mahu tolki paŭtaryć toje, što kazaŭ nieadnarazova: MAHATE ažyćciaŭlaje nahlad za pracami, kali ŭ ich źjaviacca pretenzii, ja ŭpeŭnieny, što ich likvidujuć, a kali nie likvidujuć, to im prosta nie daduć dazvoł na ŭvod u ekspłuatacyju. Akramia taho, Łatvija i Estonija čamuści nie ličyć jaje niebiaśpiečnaj i admaŭlajecca błakavać enierhiju, jak heta zrabili my. Chtości adkaža, što našamu prykładu rušyła ŭśled Polšča, ale Varšava kirujecca krychui inšymi mierkavańniami, bo ŭ najbližejšaj budučyni jany sami chočuć budavać padobnuju AES.
Taksama ŭsie my viedajem, što «Rasatam» buduje identyčnyja stancyi ŭ Finlandyi i Vienhryi. A aściarohi Litvy z nahody taho, što AES raźmieščana zanadta blizka ad Vilni, niełahičnyja, bo ŭ mnohich krainach Zachodniaj Jeŭropy atamnyja stancyi raźmieščanyja zusim blizka ad bujnych haradoŭ, u pryvatnaści ŭ Šviejcaryi i Luksiemburhu, ale nichto hetaha nie baicca», — kanstatavaŭ A. Stumbras.
Vysnovy
Niahledziačy na ŭsie «za» i «suprać», vidavočna, što Litvie, jak spraviadliva adznačyŭ Ju. Vilemas, nieabchodna źmirycca z tym faktam, što BiełAES pabudujuć i ŭviaduć u ekspłuatacyju na praciahu dvuch nastupnych hadoŭ. Biezumoŭna, što litoŭskija ŭłady majuć prava zadavać pytańni i patrabavać ad Biełarusi vykanańnia ŭsich normaŭ biaśpieki, bo stancyja znachodzicca ŭ niepasrednaj blizkaści ad litoŭskaj stalicy.
Adnak na fonie hučnych palityčnych zajavaŭ, kanfrantacyi z Rasijaj i krytyki ŭ bok aficyjnaha Minska pytańnie pra nadziejnaść stancyi nieprykmietna adychodzić u Litvie na druhi płan. Apytanyja niezaležnyja śpiecyjalisty ŭ halinie enierhietyki pasprabavali danieści hranična jasnuju dumku: dyjałoh zaŭsiody lepš, čym jaho adsutnaść. Tamu łahična, što Litvie, kali jana sapraŭdy zacikaŭlena ŭ svajoj biaśpiecy, važna padtrymlivać dyjałoh ź Minskam, važna dapamahać biełaruskaha boku pracavać z dakumientami «Rasatam», a taksama vieści sumiesnuju pracu dziela ahulnaha dabra.
Supiarečnaściaŭ ŭ hetym pytańni niamała, i jany zaŭsiody buduć, ale, vidavočna, što kožny bok nie žadaje paŭtareńnia čarnobylskaj i fukusimskaj avaryj, z nastupstvami jakich krainy zmahajucca da hetaha času.
Kamientary