Skončyłasia dziejańnie sumnaviadomaha artykuła KK za «dziejnaść niezarehistravanaj arhanizacyi». Stefanovič: My vystajali!

Ad momantu pryniaćcia artykuła 193.1 u śniežni 2005 hoda ŭsie my, viasnoŭcy, štodnia znachodzilisia pad pahrozaj kryminalnaha pieraśledu za svaju pravaabarončuju dziejnaść. Pahrozy tyja ŭ roznyja časy byli roznyja — ad realnych da vierahodnych i ŭjaŭnych. Usie zaležała ad biahučaha palityčnaha momantu.

Ja vydatna pamiataju naš nastroj i adčuvańnie niepaźbiežnaj biady, kali hety artykuł byŭ pryniaty «pałatkaj». Pradstaŭlajučy jaho deputatam, tahačasny staršynia KDB, niaŭtomny zmahar z pacukami ŭ vadapravodach, Ściapan Sucharenka skazaŭ, što artykuł prymajecca «dla kankretnych asobaŭ i my ich viedajem». Razam z 193.1 u Kryminalny kodeks unosilisia jašče niekatoryja vyrazna palityčnyja artykuły — naprykład, dyskredytacyja Respubliki Biełaruś (art. 369.1).

My ŭ «Viaśnie» vielmi dakładna ŭjaŭlali, što aznačali dla nas hetyja źmieny. Pierśpiektyva ŭviaźnieńnia nabyła jak nikoli realnyja pierśpiektyvy. My ŭsie byli siabrami niezarehistravanaj arhanizacyi ŭžo dva hady i atrymańnie novaj dziaržaŭnaj rehistracyi arhanizacyi dla nas nie pradbačyłasia. Pierad nami paŭstała surjoznaja dylema. Na toj momant nichto nie viedaŭ, jak składziecca pravaprymianialnaja praktyka i ci jość my ŭ śpisie Sucharenki tych, dla kaho prymalisia źmieny ŭ Kryminalny kodeks. Uličvajučy našyja adnosiny z uładami, našuju pryncypovuju pravaabarončuju dziejnaść i krytyku, vierahodnaść taho, što ŭ hetych śpisach jość i našyja proźviščy była vielmi vysokaj.

Uličvajučy surjoznaść momantu, na adnym ź leciščaŭ pa-za Mienskam na naradu sabrałasia Rada «Viasny». Asnoŭnym pytańniem paradku dnia było adno — što nam rabić: praciahvać svaju dziejnaść ci spynić i raźbiehčysia, pakul nie pozna. Hety byŭ składany žyćciovy vybar. Abmiarkoŭvalisia varyjanty pierachodu na indyvidualny charaktar pravaabarončaj dziejnaści, kali dziejnaść budzie ažyćciaŭlacca ad ułasnaha imia, biez prykmietaŭ arhanizacyi. Ale taki varyjant aznačaŭ by, što dziejnaść arhanizacyi, zhadki pra jaje faktyčna źnikli b z publičnaj prastory. Dy i kaho takim čynam my źbiralisia padmanuć? Śledčyja biez prablem ustanavili b najaŭnaść arhanizacyi ŭ realnaści i suviazi pamiž siabrami arhanizacyi ŭ miežach jaje dziejnaści.

U vyniku doŭhich abmierkavańniaŭ my pryjšli da davoli paradaksalnaj i iracyjanalnaj na pieršy pohlad stratehii dziejnaści ŭ situacyi, što skłałasia. Zaklučałasia jana ŭ tym, što, kab zachavać svaju svabodu i minimizavać pahrozy pieraśledu, my pavinny być jašče bolš zaŭvažnymi i aktyŭnymi, u tym liku na mižnarodnym uzroŭni. Bałazie, siabroŭstva «Viasny» u Mižnarodnaj Fiederacyi za pravy čałavieka (FIDH) spryjała hetamu. Našaja pryncypovaja i aktyŭnaja, zaŭvažnaja dziejnaść pavinna była stać našaj achoŭnaj kartkaj. Ryzykoŭnaja stratehija? Tak, ryzykoŭnaja. Ale budučynia pakazała, što my mieli racyju. Ułady tak i nie navažylisia prymianić da siabroŭ «Viasny» hety artykuł. Chacia nieadnarazova pałochali nas takoj pierśpiektyvaj, papiaredžvali i kivali palcam.

Pamiataju, jak u 2007 hodzie na adnym z nacyjanalnych telekanałaŭ «Viaśnie» byŭ pryśviečany ceły siužet. Žurnalisty BT źniali zvonku naš ofis, na fonie jakoha havaryłasia, što tut raźmiaściŭsia Pravaabarončy centr «Viasna», jaki dziejničaje bieź dziaržaŭnaj rehistracyi i pastajanna dyskredytuje Respubliku Biełaruś na mižnarodnym uzroŭni. Na fonie apošnich słoŭ byli prademanstravanyja kadry z sudovaha pracesu pa likvidacyi HA «Pravaabarončy centr «Viasna» u Viarchoŭnym sudzie, na jakich byli ja, Aleś Bialacki i Uładź Łabkovič. Ja asabista ŭspryniaŭ hety repartaž jak anons na kryminalny pieraśled, pryčym adrazu pa dvuch novych artykułach KK. Na toj momant kolkaść asudžanych pa hetym artykule ŭžo naličvała kala dziesiatka čałaviek. Pryčym piaciora ź ich, Mikałaj Astrejka, Cimafiej Drančuk, Alaksandr Šałajka, Enira Branickaja i Źmicier Daškievič, u 2006 hodzie byli asudžanyja na realnyja terminy pazbaŭleńnia voli — ad šaści miesiacaŭ da dvuch hadoŭ kałonii. Astatnija, u asnoŭnym aktyvisty «Maładoha frontu», byli asudžanyja da štrafaŭ.

Ci rychtavalisia ŭłady raspačać pieraśled u dačynieńni da mianie i maich kaleh u toj momant, mnie nieviadoma. Nieŭzabavie raspačałasia hetak zvanaja libieralizacyja. U 2009 hodzie padčas sustrečy pravaabaroncaŭ z tahačasnaj kiraŭnicaj Administracyi prezidenta Natallaj Piatkievič u miežach padrychtoŭki spravazdačy Biełarusi da praceduraŭ Univiersalnaha pieryjadyčnaha ahladu ŭ Saviecie pa pravach čałavieka AAN, apošniaja zavieryła nas u chutkaj admienie kryminalnaha art. 193.1 i zamienie jaho na administratyŭny. Potym pra mahčymuju dekryminalizacyju dziejnaści niezarehistravanych arhanizacyj zajaŭlali i niekatoryja čynoŭniki Ministerstva justycyi.

Ad momantu tych zajavaŭ da realnaj admieny artykuła prajšło amal dziesiać hadoŭ. Treba skazać, što biełaruskaja hramadzianskaja supolnaść usie hetyja hady nie siadzieła moŭčki, a jak mahła zmahałasia za admienu 193.1.

Zmahałasia jak na nacyjanalnym, tak i mižnarodnym uzroŭniach. U chutkim časie patrabavańnie admieny 193.1 stała častkaj pravaabarončaha paradku dnia i ŭtrymlivałasia va ŭsich mižnarodnych dakumientach i rezalucyjach pa situacyi ŭ Biełarusi, a asudžanyja da pazbaŭleńnia voli byli abvieščanyja viaźniami sumleńnia mižnarodnaj arhanizacyjaj Amnesty international. Zaklučeńnie ab nieadpaviednaści artykuła 193.1 Kanstytucyi Biełarusi i mižnarodnym standartam u halinie pravoŭ čałavieka zrabiła i Vieniecyjanskaja kamisija Rady Jeŭropy. Pryčym zrabiła vielmi svoječasova, jak raz u čas pierapynku ŭ sudovych słuchańniach pa spravie Alesia Bialackaha ŭ listapadzie 2011 h. Svoječasova tamu, što pierapynak u sudzie byŭ abvieščany pa chadajnictvie prakurora, jaki zajaviŭ jaho dla pieravystaŭleńnia abvinavačvańnia, jakoje budzie adroźnivacca ad raniej vystaŭlenaha. Pierad hetym prakuror vielmi padrabiazna raspytvaŭsia ŭ Alesia pra dziejnaść «Viasny», jaje aficyjny status i prasiŭ dałučyć da spravy materyjały ź Miniusta i Viarchoŭnaha suda, što datyčylisia likvidacyi i admovaŭ u rehistracyi «Viasny». Uličvajučy, što na pačatku 2011 hoda Hienieralnaj prakuraturaj Alesiu ŭžo vynosiłasia piśmovaje papiaredžańnie pa art. 193.1, my pabojvalisia, što ŭłady vyrašyli ŭzmacnić abvinavačvańnie jašče adnym artykułam. Alesia asudzili, ale inšyja siabry arhanizacyi zastalisia na voli i praciahnuli dziejnaść arhanizacyi biez usialakaj dziaržaŭnaj rehistracyi.

Asambleja niaŭradavych demakratyčnych arhanizacyj raspačała cełuju kampaniju STOP 193.1. U miežach jaje rabiłasia šmat roznych rečaŭ: ad analityki da multfilmaŭ i pierformansaŭ na hetuju temu. U miežach kampanii pradstaŭniki niezarehistravanych arhanizacyj publična zajaŭlali, što dziejničajuć bieź dziaržaŭnaj rehistracyi. Takuju publičnuju zajavu ad imia siabraŭ Rady «Viasny» Alesia Bialackaha, Uładzia Łabkoviča zrabiŭ i ja.

Adnak maja radaść ad dekryminalizacyi dziejnaści niezarehistravanych arhanizacyj azmročanaja tym, što ŭłady Biełarusi nie admovilisia ad samoj idei zabarony dziejnaści niezarehistravanych arhanizacyj i adkaznaści za takuju dziejnaść, niachaj navat i administracyjnaj, niachaj navat u vyhladzie štrafaŭ. Usie dapuščalnyja padstavy dla abmiežavańnia svabody asacyjacyjaŭ sfarmulavanyja ŭ Kanstytucyi Respubliki Biełaruś i art. 22 Mižnarodnaha pakta ab hramadzianskich i palityčnych pravach. Karać ludziej za ich hramadska-karysnuju dziejnaść, jakaja pieraśleduje całkam lehalnyja mety, — parušeńnie toj samaj svabody asacyjacyj. Na ŭsie vypadki takoha pieraśledu my budiem reahavać tak ža aktyŭna, jak i na prymianieńnie art. 193.1.

Ale ŭsio adno chaču pavinšavać siabroŭ-viasnoŭcaŭ z doŭhačakanaj, niachaj i maleńkaj, ale pieramohaj! My vystajali i rušym napierad!

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0