Navukoŭcy: Paciapleńni na Ziamli zdaralisia i raniej. Ale jany nie byli hłabalnymi
Tempy hłabalnaha paciapleńnia ŭ apošnija dziesiacihodździ nie majuć anałahaŭ za apošnija 2000 hod.
Z maštabami ciapierašnich klimatyčnych źmianieńniaŭ nielha paraŭnać navat Mały ledavikovy pieryjad, jaki byŭ na Ziamli z XIV stahodździa pa XIX stahodździe, havorycca ŭ daśledavańni navukoŭcaŭ Biernskaha univiersiteta (Šviejcaryja), piša VVS.
Vyniki daśledavańnia byli apublikavanyja ŭ navukovych časopisach — Nature i Nature Geoscience. Jak padkreślivajuć navukoŭcy, ich dadzienyja kažuć pra toje, što ŭ tak zvanych «klimatyčnych skieptykaŭ» — tych, chto nie vieryć ahulnapryniatym navukovym źviestkam pra hłabalnaje paciapleńnie — vielmi słabyja arhumienty.
Składzieny navukoŭcami hrafik klimatyčnych vahańniaŭ u roznyja hady za apošnija 2000 hod nahladna demanstruje, što paciapleńnie, jakoje adbyvajecca ciapier, pa tempach i maštabach źmienaŭ nie maje anałahaŭ. Teoryi, zhodna ź jakimi ciapierašniaja źmiena klimatu — čarhovy pieryjad paciapleńnia, jaki źmienicca pachaładańniem, možna nazvać biespadstaŭnymi, padkreślivajuć navukoŭcy.
Pa ich słovach, niama nijakich padstavaŭ kazać pra padabienstva taho, što adbyvajecca ciapier, ź pieryjadami adnosnaha paciapleńnia na Ziamli ŭ daindustryjnuju epochu.
Kab zrazumieć pryrodu i charaktar klimatyčnych źmienaŭ, hrupa daśledčykaŭ pasprabavała adnavić źviestki ab klimacie na Ziamli za apošnija 2000 hod. Navukoŭcy praanalizavali zamiery karałaŭ, hadavych kolcaŭ dreŭ i taŭščyni aziornych apadkavych płastoŭ.
Jany pryjšli da vysnovy, što ŭsie za hety pieryjad klimatyčnyja źmieny byli łakalnymi i nikoli za 2000 hod nie adbyvalisia ŭ maštabach usioj płaniety.
Navat Mały ledavikovy pieryjad zakranuŭ u asnoŭnym Cichaakijanski rehijon i Jeŭropu. Pry hetym, samy chałodny pieryjad u Cichaakijanskim rehijonie pryjšoŭsia na XV stahodździe, a ŭ Jeŭropie — na XVII stahodździe.
Usie maštabnyja źmieny klimatu achoplivali nie bolš za pałovu ziamnoha šara.
Padčas tak zvanaha Siaredniaviečnaha klimatyčnaha optymumu (950 -1250 hh n.e.) — epochi adnosna ciopłaha klimatu — źmieny zakranuli tolki Paŭnočnaje paŭšarje (nie bolš za 40% pavierchni Ziamli).
Pieryjad paciapleńnia, jaki my nazirajem ciapier, nie padobny na toje, što adbyvałasia na Ziamli raniej. Hłabalnaje paciapleńnie achoplivaje 98% pavierchni Ziamli.
«Heta dakazvaje, što hłabalnaje paciapleńnie, vyklikanaje antrapahiennych faktarami, nie tolki nie maje anałahaŭ pa tempach źmieny tempieratur, ale i całkam unikalnaje pa maštabach», — havorycca ŭ daśledavańni.
Navukoŭcy zaŭvažyli, što ŭ daindustryjnuju epochu hałoŭnym faktaram, jaki ŭpłyvaje na źmieny klimatu, była aktyŭnaść vułkanaŭ. Paćvierdžańniaŭ taho, što soniečnaja radyjacyja mahła być adnym z hałoŭnych faktaraŭ, jaki pravakavaŭ klimatyčnyja źmieny, navukoŭcy nie znajšli.
Tyja źmieny, jakija nazirajucca ciapier, vychodziać daloka za miežy naturalnych vahańniaŭ klimatu.
Choć navukoŭcy i nie stavili pierad saboj zadačy vyśvietlić, ci źjaŭlajecca dziejnaść čałavieka hałoŭnym faktaram, jaki ŭpłyvaje na źmieny klimatu, atrymanyja ŭ chodzie daśledavańnia dadzienyja kažuć, što mienavita ź dziejnaściu čałavieka źviazana hłabalnaje paciapleńnie, što adbyvajecca ciapier.
«Heta daśledavańnie narešcie pavinna spynić tych, chto praciahvaje admaŭlać źmieny klimatu i śćviardžać što ciapierašniaje paciapleńnie — heta tolki častka naturalnaha klimatyčnaha cykłu», — kaža prafiesar Mark Meślin z univiersiteckaha kaledža Łondana, jaki nie braŭ udziełu ŭ daśledavańni.
«Daśledavańnie pakazvaje pa-sapraŭdnamu surjoznuju roźnicu pamiž łakalnymi źmienami klimatu, jakija mieli miesca ŭ minułym, i hłabalnym upłyvam na klimat antrapahiennych vykidaŭ parnikovych hazaŭ», — padkreślivaje Mark Meślin.
Kamientary