Praviarajem analitykaŭ. Uspaminajem prahnozy na 2021 i padvodzim vyniki
U kancy 2020 i pačatku 2021 hoda Biełaruś žyła zusim inšymi dumkami i čakańniami. Nadziei na pieramieny padzialali jak prostyja ludzi, tak i ekśpierty, ale ž realnaść, jak zvyčajna, žyvie pa niepradkazalnych praviłach. «Naša Niva» padsumoŭvaje, čaho čakali biełarusy na pačatku 2021 hoda i što z hetych čakańniaŭ spraŭdziłasia.
Sychod Łukašenki
Hety varyjant byŭ čakany mnohimi. Chtości vykazvaŭsia pra heta abciakalna, chtości rezka i kateharyčna.
«Čakaju źmieny režymu i taho, što jon stanie bolš demakratyčnym i mienš aŭtarytarnym. Čakaju, što Łukašenka źbiažyć ź Biełarusi», — kazaŭ eks-staršynia Nacbanka Stanisłaŭ Bahdankievič.
Ale ž Łukašenka zastaŭsia na svajoj pasadzie, i navat dva sapraŭdnyja mižnarodnyja skandały — pasadka samalota z Pratasievičam i mihrancki kryzis — pakul što nie vybili jaho adtul. Nikudy jon nie pabieh, nie adbyłosia taksama i novych prezidenckich vybaraŭ, jakija prahnazavali niekatoryja analityki.
Viartańnie Cichanoŭskaj u Biełaruś
Druhoje vyciakała ź pieršaha. Toje, što Cichanoŭskaja u 2021 budzie ŭ Biełarusi, prahnazavali takija viadomyja analityki, jak Volha Łojka, Arciom Šrajbman, Ryhor Astapienia.
Ale pakul Łukašenka kiruje krainaj, viartańnie Cichanoŭskaj mahčymaje, napeŭna, tolki pa «schiemie Pratasieviča».
Vyzvaleńnie Babaryki
Aptymistyčnyja prahnozy, što ŭžo ŭ 2021 Babaryka budzie na voli, taksama davali mnohija ekśpierty i analityki.
Ale ž eks-bankir atrymaŭ hihancki termin u 14 hadoŭ kałonii i ŭsio jašče zastajecca za kratami.
Amnistyja dla palitviaźniaŭ
Hetaj padziei čakali albo jak tryumfalnaha vyzvaleńnia źniavolenych novaj uładaj, albo jak užo zvykły handal viaźniami z boku łukašenkaŭskaj sistemy. Spadziavańni byli i na amnistyju ŭ navastvoranaje śviata — tak zvany «Dzień narodnaha adzinstva» 17 vieraśnia.
Ale ž amnistyi faktyčna nie adbyłosia. U 2021 hodzie na volu vyjšli adzinki (fihuranty spravy «Pres-kłuba», Siarhiej Pavališaŭ z Hoster.by, Viktar Kuŭšynaŭ z PandaDoc). U vieraśni ŭsio ž 13 čałaviek Łukašenka pamiłavaŭ, ale i tam častcy zamianili kałoniju na «chimiju».
Kolkaść ža palitviaźniaŭ za hod vyrasła ŭ razy. U kancy 2020 pravaabaroncy pryznavali 169 čałaviek palityčnymi źniavolenymi, u kancy 2021 — užo 970.
Razhrom niezaležnych ŚMI
Taksama ŭ 2021 hodzie Łukašenka zrabiŭ toje, na što nie rašaŭsia nikoli raniej: razhramiŭ usie niezaležnyja ŚMI ŭ Biełarusi, likvidavaŭ usie NKA.
Hetaha čakali nie ŭsie.
«Ja nie dumaju, što ŭładam treba «zakatać nas u asfalt». Va ŭładzie jość ludzi z razumieńniem, što infarmacyjnaje pole nie ciarpić vakuumu, a infarmacyjny «front» siońnia amal vyrašalny ŭ palityčnym supraćstajańni. U nasielnictva jość zapyt na naviny i materyjały, pryśviečanyja temam, jakija nie aśviatlajuć dziaržaŭnyja ŚMI, i napisanyja inšaj movaj. U praktyčnym sensie heta aznačaje, što kali ŭsich «zakatać u asfalt», to ŭ prastoru, jakaja vyzvalicca, linuć patoki infarmacyjnaj pradukcyi zusim inšaj jakaści, — kazaŭ u pačatku maja Piatro Kuźniacoŭ, publicyst i redaktar, zasnavalnik papularnaha homielskaha partała «Mocnyja naviny». — Ja chutčej schilny dumać, što buduć «paddušvać», što i ciapier robiać. Nijakaj libieralizacyi nia budzie — heta dla ŭładaŭ zanadta vialikija ryzyki, a budzie naviazvańnie takoha napaŭturemnaha farmatu. Atrymajecca ŭ ich zahnać niezaležnyja ŚMI całkam u ramki samacenzury ci nie atrymajecca, budzie zaležać u pieršuju čarhu ad fłahmanaŭ».
Praz dva tydni siłaviki pryjšli ŭ ofis Tut.baj, zabłakavali sajt partała, praviali pieratrus i zatrymali kiraŭnikoŭ i niekatorych supracoŭnikaŭ, a ŭletku toj ža los napatkaŭ amal usiu niezaležnuju presu, u tym liku i rehijanalnuju. Zabłakavali i «Mocnyja naviny» samoha Kuźniacova.
Siońnia za kratami 31 pradstaŭnik ŚMI, siarod ich kiraŭniki i žurnalisty «Našaj Nivy», Tut.baja, «Svabody», BiełaPAN.
Karanavirus i vakcynacyja
U śniežni 2020 ułady abvieścili, što płanujuć vakcynavać kala 1,2 miljona čałaviek da kanca viasny 2021. Adrazu tady ž, u śniežni 2020, analityk Siarhiej Čały adznačyŭ, što takija tempy niedastatkovyja i što Biełaruś čakaje i treciaja, i čaćviortaja chvali karanavirusa. Ci mieŭ jon racyju?
Aficyjnyja ličby supakojvajuć ludziej, masačny režym zrobleny nie abaviazkovym, prymušać vakcynavacca zabaranili. Ale ž treciuju chvalu ŭletku, a čaćviortuju chvalu ŭvosieni 2021 hoda pryznavała samo Minzdaroŭja.
Devalvacyja biełaruskaha rubla
Ekanamičny kryzis u kancy 2020 hoda nie praročyŭ tolki lanivy. Ale ž za hety hod biełaruski rubiel umacavaŭsia adnosna košyka dalara i jeŭra, dziakujučy stabilna vysokim cenam na naftu.
Samyja blizkija da realnaści prahnozy ŭ kancy 2020 davali palityčny analityk Alaksandr Kłaskoŭski i ekanamist Vadzim Iosub, ale i jany niamała pamylilisia (prahnazavali kurs dalara ŭ 2,75 i 2,85 rubla adpaviedna). Palitołah Karbalevič prahnazavaŭ 3 rubli za dalar, namieśnik hałoŭreda Tut.baj Volha Łojka i analityk Ryhor Astapienia — 3,3 rubla, a teatralny dziejač Mikałaj Chalezin uvohule ličyŭ, što kurs vyraście da 6 rubloŭ za dalar.
Heta, darečy, pakazvaje, nakolki słaba biełaruskaja ekśpiertnaja supolnaść viedaje realny stan ekanomiki.
Uvod sankcyj suprać Biełarusi
Bolšaść ekśpiertaŭ nie čakała hetaj padziei, bo nichto nie čakaŭ i pasadki samalota Ryanair u Minsku i nastolki nachabnaha «mihranckaha kryzisu». Ale ž niekatoryja ekśpierty jašče ŭ kancy 2020 kazali pra mahčymaść sankcyj pa inšych pryčynach, siarod ich Alaksandr Kłaskoŭski, Piatro Kuźniacoŭ, Valeryja Kaściuhova (siońnia jana za kratami).
VUP i inflacyja
Ułada prahnazavała na 2021 hod inflacyju ŭ miežach 5 pracentaŭ, a rost VUP na 1,8%.
Analityki rasijskaha «Śbiera» prahnazavali «aniemičny rost» biełaruskaj ekanomiki — usiaho tolki na 1%.
Prahnozy nie spraŭdzilisia, praŭda i ŭ pazityŭny, i ŭ niehatyŭny bok. Pa stanie na listapad 2021 adnosna listapada 2020 inflacyju aceńvajuć u 10,3%. Heta častka ahulnasuśvietnaj tendencyi. Postkavidny rost ekanomiki razahreŭ rost cen praktyčna va ŭsich krainach. Praŭda, u Biełarusi jon asablivy.
A VUP vyras trochi bolš, čym čakałasia. Vynikovy rost składzie, jak prahnazujecca, kala 2%.
Kamientary