«Ciapier kožnaja ranica ŭ mianie — dobraja, bo pačynajecca ź niečaha vielmi svajho, biełaruskaha»
Taćciana Markava, viciebskaja čytačka haziety «Źviazda», napisała ŭ hazietu zachopleny list pra cudoŭny biełaruski kalandar, jaki joj u minułym hodzie padaryła niaviestka. Hety kalandar zrabili nie tolki na biahučy hod, ale i na nastupny, i hazieta parazmaŭlała ź jaho stvaralnicaj.
«Amal hod tamu ŭ majoj chacie źjaviłasia cudoŭnaja reč: niaviestka padaryła aryhinalny adryŭny kalandar na 2022 hod. Dy nie prosta kalandar, a kalandar-słoŭničak. Zrobleny jon z hustam, pryhoža i z dušoj. Na kožnaj staroncy nad jarkaj i natchnialnaj ilustracyjaj — cikavaje biełaruskaje słoŭca (ci frazieałahizm) ź pierakładam na ruskuju movu. Pobač — prykład jaho ŭžyvańnia z mastackaj litaratury.
Akramia taho, u kalendary šmat fiłasofskich cytat, narodnych prykazak. Naprykład, «Kožny čałaviek nosić svajo nieba z saboj» (U. Karatkievič), «Ščaście moža być poŭnym tolki tady, kali ŭsie vakoł ciabie adčuvajuć siabie ščaślivymi», «Dobra być u darozie, jakuju ty sam sabie vybiraješ» (Ja. Kołas), «Tolki čystyja sercy bačać sapraŭdnuju pryhažość» (Ja. Bryl), «Treba doma byvać čaściej, treba doma byvać nie hościem, kab dušoju nie ačarśćvieć, kab nie stracić śviatoje štości» (R. Baradulin), «Usio, što kranaje mianie, padobnaje na mianie» (A. Razanaŭ)…
A jakija ŭ słoŭničku słovy! Bahoŭka, vieśnički, velum, filižanka, kužal, viechać, brazhotka, słota, błazan, sutareńnie… Fakt, što ciapier kožnaja ranica ŭ mianie — dobraja, bo pačynajecca ź niečaha vielmi svajho, biełaruskaha.
Darečy, kalandar možna nie tolki paviesić na ścianu, ale i zamacavać na rabočym stale abo padakońni. U kamplekcie jość dva mahniciki, jakimi ja prymacoŭvaju na chaładzilnik asobnyja ŭpadabanyja staronki…
Ich, takich ciopłych, z nadychodam vosieni dy zimy zastajecca ŭsio mienš i mienš: hod kančajecca. Chaciełasia b mieć taki kalandar na novy hod. Ale ž ci źjavicca jon u prodažy? Kab nahadvać zabytyja słoŭcy, kab zasvojvać novyja, a što patrebna nie mienš — štodzień, choć krychu, uzdymać nastroj…», — napisała ŭ «Źviazdu» Taćciana Markava.
Kab adkazać na pytańni čytački, «Źviazda» źviazałasia ź Jaŭhienijaj Dudziankovaj — stvaralnicaj kalendara nie tolki na hod ciapierašni, ale i na nastupny.
«Hetym razam u im, aproč słoŭ, prykazak i prymavak, cytat, frazieałahizmaŭ, źjavilisia biełaruskija skorahavorki, — raskazvaje Jaŭhienija. — Słovy ŭsie novyja, mnohija vielmi samabytnyja i siońnia ŭžo redka ŭžyvanyja. Da taho ž u kalendara novy dyzajn staronak z padziełam na pory hoda, novaja vokładka, novy łahatyp «Lohkaj movy».
A pačynałasia ŭsio z taho, što hadoŭ dziesiać nazad «Ukantakcie» była stvorana supołka «Biełaruskaja mova dla lanivych», bo treba ž, jak pryznała Jaŭhienija, kab rodnuju movu viedali i jany. Tamu infarmacyja padavałasia ŭ vielmi prostaj i ścisłaj formie: pryhožy fotazdymak, biełaruskaje słova, pierakład jaho na ruskuju movu.
Nastupnym krokam było pašyreńnie aŭdytoryi: Jaŭhienija stvaryła moŭny błoh u «Instahramie».
«Biełaruskaja mova dla lanivych» vielmi chutka zaniała nišu adnaho z samych papularnych biełaruskamoŭnych błohaŭ, — raskazvaje aŭtarka. — Na siońnia ŭ jaho amal 45 tysiač padpisčykaŭ. Praŭda, pieršapačatkovaja nazva padałasia zadoŭhaj. Tamu, kab supołku praściej było adšukać u sacsietkach, ja pierajmienavała jaje ŭ «Lohkuju movu», bo materyjał i sapraŭdy starajusia padavać cikava i z humaram.
Da taho ž ja pastajanna kantaktuju sa svajoj aŭdytoryjaj, z zadavalnieńniem adkazvaju na kožny kamientaryj i paviedamleńnie. Błoh dla mianie — sapraŭdnaja addušyna, a kožny post — vielmi važny i značny.
Ja mahu hadzinami padbirać vyjavu pad cikavaje biełaruskaje słoŭca, kab jano ŭsio razam lahło na dušu — spačatku mnie. I tolki paśla ŭžo dzialusia z padpisčykami. Jany ŭ mianie vielmi ŭdumlivyja, cikaŭnyja, zadajuć pytańni, ustupajuć u dyskusii.
Z rostam kolkaści padpisčykaŭ da Jaŭhienii pačali pastupać i prapanovy ab supracoŭnictvie. U pryvatnaści, u kancy 2020 hoda minskaja drukarnia prapanavała vypuścić kalendary-słoŭnički. Tak błoh @lohkaja_mova z «Instahrama» pierabraŭsia na staronki adryŭnoha kalendara.
«Ja vielmi lublu hartać słoŭniki, a taksama čytać pa-biełarusku, — praciahvaje dziaŭčyna. — I pry hetym pastajanna trymaju pad rukoj natatnik i ałovak. Kali sustrakaju cikavaje słoŭka — abaviazkova vypisvaju. Na sapraŭdnyja moŭnyja «pierlinki» najbolš bahataja, jak mnie zdajecca, tvorčaść Karatkieviča…
A zdarajecca i naadvarot: spačatku znachodžu vyjavu, jakaja vielmi padabajecca, i ŭžo da jaje padbiraju słova. U kožnuju z 365 staronak i pieršaha i druhoha kalendara «Lohkaja mova» ja ŭkłała čaścinku svajoj dušy. Radaja, što ludzi heta adčuvajuć. Byŭ čałaviek, jaki zakazaŭ na padarunki až 24 kalendary. Pryjemna, što «słoŭnički» nabyvajuć nastaŭniki i viešajuć u siabie ŭ kłasach, kab vučni štodzień adkryvali dla siabie novaje słova».
Kalendary «Lohkaja mova» — heta: štodzień novyja biełaruskija słovy — ahułam 365 słovaŭ! Na kožnaj staroncy — jaskravaja karcinka, słovy na biełaruskaj movie, pierakład na rasijskuju i prykład užyvańnia z mastackaje litaratury. Kalandaryk možna pastavić na stoł ci paviesić na ścianu. Kožny kalandar idzie ŭ padarunkavaj skryncy. U kamplekcie — dva mahniciki dla macavańnia ŭpadabanych staronak na chaładzilnik.
Košt — 40 rub. Zrabić pieradzamovu možna, zapoŭniŭšy formu pa spasyłcy. Mahčymy samavyvaz u horadzie Minsku, a taksama adpraŭka poštaj pa Biełarusi i ŭsim śviecie.
Kamientary
skorieje vsieho takoho žienskoho-babskoho - zołotiško, riušiečki, bubiency-pohriemušiečki
https://nashaniva.com/301809"