Usiaho patrochu3

Čufa: hety ziemlany arech vydatna raście ŭ biełaruskich umovach. Pasadzicie, i vam spadabajecca

Hetaja raślina niezasłužana zabytaja. Pra jaje niama navat asobnaha artykuła ŭ biełaruskamoŭnaj «Vikipiedyi». Miž tym hetaja raślina dobra raście na lubych hlebach i nie patrabuje asablivaha dahladu. Pry hetym čufa maje vysokija pažyŭnyja ŭłaścivaści i pryjemny smak, jaki nahadvaje mindal i kiedravy arech.

Kłubni čufy
Kłubni čufy. Fota: Wikimedia Commons

Čufa sałodkaja i vielmi kałaryjnaja. Kłubni ŭžyvajuć u ježu jak syrymi, tak i padsmažanymi. Ich vykarystoŭvajuć u jakaści zamieny kavy. Zdrobnienymi dadajuć u kandytarskija vyraby.

Z čufy robiać alej, jaki nahadvaje aliŭkavy i ličycca alejem vysokaj jakaści. A ŭ Ispanii — śpiecyjalny napoj (aršad), jaki źjaŭlajecca krynicaj białku. Letam jaho padajuć achałodžanym jak naturalny aśviažajučy napoj. Napoj — dobraja zamiena małaka dla ludziej ź nieparanosnaściu łaktozy.

Raślina taksama vykarystoŭvajecca ŭ łandšaftnym dyzajnie i ŭ vytvorčaści vysokajakasnaha myła.

Jak vyraścić čufu

Čufu možna vyroščvać jak rasadaj, tak i niepasredna pasadkaj na miesca.

Vysadžvajuć mindalny arech z krasavika pa maj na hłybiniu kala 8 sm radkami na adlehłaści pamiž raślinami 15-20 sm i pamiž radkami — 60 sm. Raślina pry spryjalnych umovach moža vyraści da 90 sm u vyšyniu. Z adnoha kłubnia vyrastaje kupinka ź vialikaj kolkaściu raślin.

Kłubni raźvivajucca prykładna praz 6-8 tydniaŭ paśla zjaŭleńnia ŭschodaŭ i chutka rastuć na praciahu lipienia i žniŭnia. Termin vyśpiavańnia składaje ad 90 da 110 dzion.

Čufa ci mindalny arech
Čufa ci mindalny arech. Fota: Wikimedia Commons

Asablivaści ahratechniki čufy

Čufa raście na lubych hlebach. Ale najlepšy ŭradžaj daje na lohkich i pładarodnych. Lubić soniečnyja miescy i ŭmieranyja palivy. Pasadki čufy sadziejničajuć palapšeńniu hleby, uzbahačajučy jaje azotam.

Pad adnoj raślinaj vyrastaje niekalki sotniaŭ maleńkich kłubniaŭ daŭžynioj da 3 sm i šyrynioj da 1 sm.

Raślinu vielmi ciažka całkam vydalić paśla taho, jak jana rasła na aharodzie. Heta źviazana z tym, što ŭ jaje razhalinavanaja karniavaja sistema, u jakoj kłubni i karani pieraplecienyja pamiž saboj. Tamu pry vykopvańni častka kareńnia i kłubniaŭ moža zastacca ŭ ziamli i praraści na nastupny hod.

Z-za taho, što kłubni čufy raźmiaščajucca na hłybini da 30 sm, jany mohuć pieranosić marazy, a vysušanyja zachoŭvajuć zdolnaść da prarastańnia na praciahu mnohich hadoŭ.

Cikava, što ŭ niekatorych krainach (Hiermanija, Šviejcaryja, Niderłandy) čufa ličycca invazijnaj raślinaj, jakaja pahražaje bijaraznastajnaści, bo vyciaśniaje miascovyja vidy.

Zbor uradžaju i zachoŭvańnie

Zbor mindalnaha arecha adbyvajecca ŭ kancy ŭsich sielskahaspadarčych rabot (kaniec kastryčnika). Kožnuju raślinu vykopvajuć, abtrasajuć i abryvajuć maleńkija kłubni. Paśla hetaha ich pramyvajuć vadoj, kab vydalić piasok i drobnyja kamieńčyki. Zatym arechi možna ŭžyvać u ježu.

Ź ciaham času jany vysychajuć i stanoviacca vielmi ćviordymi. Ale pry hetym u ich uzrastaje kolkaść cukru. Dla taho, kab možna było ŭžyvać, suchi arech zamočvajuć na noč. Suchija arechi možna zmałoć.

Arechi zachoŭvajuć jak u padvale, tak i ŭ pakajovych umovach. Ich treba baranić ad hryzunoŭ i pramoha soniečnaha śviatła. 

Karysnyja ŭłaścivaści čufy

Kłubni nie ŭtrymlivajuć hlutenu, tamu čufa karysnaja dla tych, chto nie pieranosić hety raślinny białok.

Čufa palapšaje stravavańnie, aktyvizuje pracu hałaŭnoha mozhu i pavyšaje pracazdolnaść. Jana pašyraje sasudy i papiaredžvaje stvareńnie trombaŭ, pavyšaje imunitet, źnižaje niervovaje napružańnie i sadziejničaje emacyjnaj ustojlivaści.

Syryja kłubni ačyščajuć arhanizm ad šłakaŭ i taksinaŭ, a ŭ jakaści kampanienta napojaŭ — źnižajuć uzrovień chalesterynu.

Paduški z vysušanym liściem čufy dapamahajuć pieramahčy depresiju i biassońnicu.

Čufa supraćpakazanaja pry zachvorvańniach piečani. Ad jaje ŭžyvańnia lepš admovica pry lišniaj vazie i schilnaści da paŭnaty.

Recept aršada 

Śviežyja kłubni čufy prapuścić praź miasarubku i zalić ciopłaj kipiačonaj vadoj u suadnosinach 1:4 (1 častka kłubniaŭ i 4 častki vady). Kali kłubni suchija — papiarednie zamačyć u ciopłaj kipiačonaj vadzie.

Dać adstajacca sutki. Zatym pracadzić, adnačasova pracirajučy, praz drobnaje sita.

Dadać pa huście cukar.

Pierad užyvańniem aršad astudzić u chaładzilniku.

Čytajcie jašče:

Lubim, lubiec, lubka. Lubista ŭ kuchni i aptečcy

Hetaja raślina nie tolki ŭpryhožyć vielikodny stoł, ale i ŭzbahacić ježu vitaminami

Kamientary3

  • (
    19.04.2023
    ,,pasadzicie, i vam spadabajecca,,
    vy ździekujeciesia? ja siońnia žub apošni złamała ab arech
    ni bačyć, ni čuć pra ich nie mahu
  • Paraska
    19.04.2023
    Dobraja čufa
  • Vv
    20.04.2023
    Vielmi ciažka admyvać. Chapiła na adzin raz, čytau što liście bijałahična aktyunaje, pracuje jak žeń-šeń

«Jon užo doma». Dačka Ryhora Kastusiova raskazała pra pieršuju hutarku z baćkam paśla vyzvaleńnia1

«Jon užo doma». Dačka Ryhora Kastusiova raskazała pra pieršuju hutarku z baćkam paśla vyzvaleńnia

Usie naviny →
Usie naviny

Jaŭhienija Čarniaŭskaja, dačka zasnavalnika Tut.by Juryja Zisiera, zaniałasia vyrabam luksavaj kieramiki11

Turcyja stała apošnim čverćfinalistam Jeŭra-2024 u niervovaj dueli z Aŭstryjaj VIDEA

Polšča ŭviadzie detalovy kantrol tranzitu z Kitaja praź Biełaruś, daviała da Minska patrabavańni16

Łukašenka znoŭ vystupiŭ z pahrozami na adras Ukrainy i Zachadu. Adnak hetyja pahrozy nie ŭtrymlivali ničoha realnaha novaha1

Radzina adkazała na paradu Paźniaka nie leźci ŭ palityku47

Niderłandy razhramili Rumyniju i vyjšli ŭ čverćfinał VIDEA

Siezon ahurkoŭ: skarystajcie jaho tak2

U Ivacevičach piensijaniera vychapili z-pad kołaŭ ciahnika litaralna ŭ apošni momant VIDEA

Stali viadomyja padrabiaznaści trahičnaj śmierci ministra Aŭramienki. Tut taksama śled KDB8

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

«Jon užo doma». Dačka Ryhora Kastusiova raskazała pra pieršuju hutarku z baćkam paśla vyzvaleńnia1

«Jon užo doma». Dačka Ryhora Kastusiova raskazała pra pieršuju hutarku z baćkam paśla vyzvaleńnia

Hałoŭnaje
Usie naviny →