Što nie tak z novaj rekanstrukcyjaj budynka ŭ histaryčnym centry Bresta?
Budynak pa vulicy Budzionnaha, 33 u histaryčnym centry Bresta chutka čakaje rekanstrukcyja. Užo pačynajucca demantažnyja raboty: vynosicca śmiećcie, znosiacca pierakryćci i pieraharodki. Dom źbirajucca pierarabić pad kramy i ofisy. Ale prajekt jaho rekanstrukcyi vyhladaje niezakonnym. Heta ŭžo nie pieršy vypadak, kali «Paleśsiežyłbud» realizuje svaje prajekty nasupierak dziejučamu zakanadaŭstvu — i kožny raz im heta sychodzić z ruk.
Dvuchpaviarchovy dom, pra jaki idzie havorka, byŭ pabudavany ŭ 1924 hodzie pa prajekcie bresckaha architektara Mikałaja Sinkieviča. Siarod jaho prajektaŭ madernisckija damy Juzafa Rapaporta (pł. Svabody, 3), Hienryka Rasinskaha i Uładzimira Nikanoviča (vuł. Čkałava, 15), Davida Hotliba (vuł. Budzionnaha, 25), Brucha (vuł. Budzionnaha, 28).
Pa prajekcie pry rekanstrukcyi doma źbirajucca ŭźvieści prybudovy, stvaryć mansardavy pavierch, pašyryć akonnyja i dźviarnyja prajomy, stvaryć novy niehistaryčny dekor na fasadach — usio heta parušeńnie zakanadaŭstva ŭ śfiery achovy historyka-kulturnaj spadčyny i rehłamientaŭ zon achovy histaryčnaha centra Bresta. I voś čamu.
Budynak raźmieščany na terytoryi historyka-kulturnaj kaštoŭnaści «Histaryčny centr h. Bresta». U rehłamientach achoŭnaj zony prapisanaja zabarona na «stratu admietnych duchoŭnych, mastackich i (abo) dakumientalnych vartaściej šarahovaj histaryčnaj zabudovy, jakoj nie nadadzieny status historyka-kulturnaj kaštoŭnaści (u tym liku źniščeńnie, źmianieńnie asnoŭnych habarytnych paramietraŭ budynkaŭ i charaktaru architektury fasadaŭ)». Dom na Budzionnaha, 33 adniesieny mienavita da takoj šarahovaj zabudovy.
Tut varta rastłumačyć, što habarytami budynka źjaŭlajucca jaho pamiery ŭ płanie, vyšynia i abjom, to-bok prajekciroŭščyki nie majuć prava vychodzić za miežy sučasnych aharadžalnych kanstrukcyj: ni dabudavać, ni nadbudavać, ni pašyryć dach pad mansardu. A da charaktaru architektury fasadaŭ adnosiacca i pamiery prajomaŭ, i materyjały adździełki, i asablivaści dekoru.
I ŭsio toje, što rabić z budynkam zabaroniena, prajekciroŭščyki zakłali ŭ svaim prajekcie. Vidać, razumiejučy heta, u acency ŭździejańnia na navakolnaje asiarodździe pryviedzieny tolki adzin fasad — dvarovy. Jak budzie vyhladać vuličny fasad, nie pakazvajuć. Ale navat pa dvarovym bačna, što histaryčny budynak całkam stračvaje svajo niachaj i askietyčnaje, ale histaryčnaje abličča.
Alternatyvaj rekanstrukcyi nazvanaja admova ad prajekta i «pryviadzieńnie vonkavaha abličča budynka da abličča budynka, što adpaviadaje prajektu architektara Mikałaja Sinkieviča 1924 hoda». Ale prajekciroŭščykami hety varyjant nazvany «nieracyjanalnym va ŭmovach ścisnutaj zabudovy», a taksama «nieadpaviednym sučasnamu abličču centralnaj častki horada Bresta».
Pad sučasnym abliččam aŭtary, mabyć, majuć na ŭvazie małakaštoŭnyja z architekturnaha punktu hledžańnia «postmadernisckija» budynki (to-bok «pad daŭninu», ale z maksimalnaj vyhadaj dla zabudoŭščyka), jakija jak hryby rastuć na miescy vyniščanaj za apošnija hady histaryčnaj zabudovy. Jaskravy prykład — turystyčnaja vulica Savieckaja, na jakoj tym samym turystam užo i pakazać niama čaho, akramia kram i restaracyj.
Pakazalna, što «Paleśsiežyłbud» užo adznačyŭsia skandalnymi rekanstrukcyjami: faktyčna byŭ źniščany budynak pa vulicy Lenina, 42 u Breście, jaki taksama byŭ uziaty pad achovu, jak šarahovaja zabudova.
Płanujecca źmianieńnie da niepaznavalnaści histaryčnych kazarm XIX stahodździa na vulicy Ščorsa, 2 i 4 u Hrodnie sa znosam častak, jakija zaminajuć zrabić zajezd.
A niadaŭna stała viadoma, što hetaja arhanizacyja vykupiła i płanuje rekanstrujavać hrodzienski Dom aficeraŭ, pomnik mižvajennaha kanstruktyvizmu. Jon choć i maje status historyka-kulturnaj spadčyny, ale z ulikam papiaredniaha dośviedu arhanizacyi, jość niebiespadstaŭnyja apaski nakont zachavańnia aŭtentyčnaści budynka.
Pakul ža zastajecca tolki spadziavacca, što abychodžańnie hetaj arhanizacyi z našaj architekturnaj spadčynaj narešcie zacikavić adpaviednyja orhany.
«Pieradumali, kali padličyli». Što kažuć miascovyja ŭłady pra abvał biernardzinskaha klaštara na Ušaččynie
Vučonyja zdoleli atrymać hienietyčnyja adbitki palcaŭ čałavieka kamiennaha vieku
«Heta byŭ čałaviek typu Chokinha, jakoha pierśpiektyva rana pamierci zmusiła zrazumieć, nakolki ž žyćcio vartaje taho, kab jaho pražyć». Kim byŭ i jak žyŭ Mikoła Jermałovič
«Ja taja jašče pamidorka». Što Ihar Tur piša ŭ telehram-čatach sa svajho asnoŭnaha akaŭnta11
Kamientary