Biełarusy raspaviali, jak vyvučyli estonskuju movu — zusim nie padobnuju da našaj
«Kab pačać razmaŭlać pa-anhlijsku, mnie spatrebiŭsia hod, kab prosta razumieć pa-estonsku — try hady». Parazmaŭlali ź biełarusami, jakija vyvučajuć estonskuju movu. Ciapier jaje viedańnie nieabchodna tym, chto choča praciahnuć dazvoł na žycharstva ŭ krainie.
Zaniatki pa try hadziny trojčy na tydzień
Niadaŭna ŭrad Estonii ŭchvaliŭ vyklučeńni z sankcyjnaha režymu, jakija dazvolać niekatorym katehoryjam hramadzian Biełarusi i Rasii praciahnuć DNŽ. Dla hetaha treba budzie abaviazkova zdać dziaržaŭny moŭny ekzamien na ŭzrovień A2. Dla paraŭnańnia, dla atrymańnia hramadzianstva treba viedać movu na ŭzrovień vyšej — V1.
Čytač, jaki ź siaredziny 2019 hoda žyvie ŭ Estonii, kaža, što mienš čym praz try hady, viasnoju 2022 hoda, jon zdoleŭ zdać ekzamien na toj samy ŭzrovień A2.
«Vučyć estonskuju movu ja pačaŭ adrazu paśla pierajezdu ŭ krainu. Spačatku samastojna pa videaŭrokach, jakich jość davoli šmat. Paźniej naviedvaŭ moŭnyja kursy ad fondu intehracyi. Hetyja kursy ładzić dziaržava, i trapić na ich davoli składana. Zaniatki doŭžacca try hadziny trojčy na tydzień. Prapuścić možna nie bolš za 20% zaniatkaŭ», — raspaviadaje mužčyna.
Aproč vyšej pieraličanaha, surazmoviec paźniej naviedvaŭ kursy, jakija arhanizoŭvaŭ jaho pracadaŭca.
Tak jak mužčyna lohka zdaŭ ekzamien na A2, to ŭžo vosieńniu vyrašyŭ pasprabavać prajści ispyt na V1.
«Kali zdavaŭ na A2, to vynik byŭ vielmi dobry, ale ŭžo na V1 było dapuščana šmat pamyłak, tamu prajšoŭ jaho, možna skazać, ź minimalna dapuščalnym vynikam. Ale heta ŭžo toj uzrovień movy, ź jakim možna padavacca na atrymańnie estonskaha hramadzianstva», — adznačaje biełarus.
U Talinie možna žyć, nie viedajučy estonskaj movy
Dla vyvučeńnia estonskaj movy mužčyna taksama admysłova słuchaŭ radyjo i hladzieŭ televizar. Pry hetym jon pryznajecca, što, niahledziačy na atrymany siertyfikat uzroŭniu V1, nie moža nazvać siabie čałaviekam, jaki svabodna vałodaje estonskaj movaj.
Mužčyna žyvie ŭ Talinie.
«Tam šmat ruskamoŭnych ludziej i tych, chto ruskuju movu razumieje, tamu asablivych prablem niama. Ale ja vyrašyŭ, što budu vučyć estonskuju movu ŭ znak pavahi», — kaža surazmoviec.
Mužčyna adznačaje, što estoncy vielmi šanujuć, kali bačać, što inšaziemiec vučyć ich movu i namahajecca na joj havaryć.
«Niekatoryja, kali čujuć, što tabie składana razmaŭlać pa-estonsku, sami pierachodziać na ruskuju movu. Pry hetym jany ŭchvalajuć, što ty vučyš ich movu. Niekatoryja navat kažuć: maŭlaŭ, inšaziemcy za niekalki hadoŭ mohuć vyvučyć movu na ŭzrovień, dastatkovy dla atrymańnia hramadzianstva, a častka ruskamoŭnaha nasielnictva siarod miascovych — nie, choć jany ŭsio žyćcio žyvuć u Estonii», — raskazvaje biełarus.
Niahledziačy na toje, što ŭ čytača atrymałasia za try hady vyvučyć estonskuju movu na ŭzrovień V1, jon zhadžajecca z tym, što heta vielmi składanaja mova.
«U joj usio vybudoŭvajecca pa-inšamu, šmat skłonaŭ (12), treba viedać pa try formy kožnaha skłonu».
«Heta samaja składanaja z šaści moŭ, jakija ja viedaju»
Naša inšaja surazmoŭnica pierajechała ŭ Estoniju jašče ŭ 2016 hodzie, dzie jana vučyłasia ŭ VNU. Ale vučyć estonskuju movu jana pačała da pierajezdu ŭ krainu.
«Aktyŭny pieryjad vyvučeńnia estonskaj movy ŭ mianie doŭžyŭsia z 2016 pa 2019 hod, kali ja vučyłasia va ŭniviersitecie na fiłałahičnym. Navučańnie taksama było na estonskaj, ale mnie vielmi dapamahała, što ja na toj momant užo dobra vałodała ispanskaj i anhlijskaj, tamu častku ispytaŭ mnie dazvalali zdavać na hetych movach».
Paśla zaviaršeńnia vučoby i ŭładkavańnia na pracu čytačka prypyniła vyvučeńnie estonskaj movy, bo na pracy jana była joj niepatrebnaja. Dalejšyja viedy atrymlivała vyklučna praz kamunikacyju z estonamoŭnymi žycharami.
Ispyt na V1 jana zdała tolki ŭ sakaviku biahučaha hoda, skončyŭšy pierad hetym piacimiesiačnyja kursy.
«Vynik byŭ dobry, tamu nie vyklučaju, što atrymajecca zdać ispyt i na V2, ale ŭ hetym, prynamsi, pakul nie baču sensu, bo navat dla atrymańnia hramadzianstva dastatkova mieć V1», — kaža dziaŭčyna.
Pry hetym jana pryznajecca, što estonskaja mova vielmi składanaja dla vyvučeńnia i razumieńnia.
«Ja viedaju šeść moŭ: biełaruskuju, ruskuju, ispanskuju, italjanskuju, anhlijskuju i estonskuju, — tamu mahu dakładna skazać, što mienavita estonskaja samaja składanaja z usich, što mnie davodziłasia vučyć. Adzinaje, što ŭ joj adnosna prosta, — heta čytać i pisać, bo jana na asnovie łacinicy, tamu nie treba vučyć novyja litary.
Kali dla taho, kab pačać razmaŭlać na inšych zamiežnych movach, mnie spatrebiŭsia hod, to ŭ vypadku z estonskaj usio značna składaniej. Mnie spatrebiłasia kala troch hadoŭ, kab prosta pačać jaje razumieć.
Jana pryncypova adroźnivajecca ad inšych moŭ. Tut vielmi składana ź leksikaj, bo kali, naprykład, ja vyvučała ispanskuju i italjanskuju movy, to tam było niešta padobnaje da anhlijskaj. U hetych movach jość mužčynski, žanočy rod. U estonskaj movie ničoha takoha niama».
«Kali ty hladziš na słova, to jaho absalutna niemahčyma da čahości pryviazać»
Čytačka kaža, što vielmi mocna adroźnivajecca struktura movy.
«Kali ty pačynaješ vučyć, to chočaš zrazumieć, jak pabudavana mova. U vypadku z estonskaj heta prychodzić nie adrazu. Kali ŭ inšych movach, što ja viedaju, jość prynazoŭniki, jakija dapamahajuć zrazumieć, jaki budzie kančatak, to ŭ estonskaj — nie. Tam spačatku idzie słova, a potym dadajecca kančatak. Kab pastavić jaho pravilna, treba vybrać patrebnuju formu słova. To-bok mova pracuje jak kanstruktar. Heta takaja asablivaść fina-vuhorskich moŭ», — tłumačyć dziaŭčyna-fiłołah.
Aproč taho, jana źviartaje ŭvahu na całkam inšy paradak słoŭ u estonskaj movie. Ale asnoŭnaj prablemaj nazyvaje leksiku.
«Kali ty hladziš na słova, to jaho absalutna niemahčyma da čahości pryviazać, znajści niejkuju asacyjacyju. Jano prosta nie adkładajecca ŭ pamiaci», — pryznajecca biełaruska.
Dziaŭčyna taksama žyvie ŭ Talinie i śćviardžaje, što kamfortna žyć u Talinie možna i biez vałodańnia estonskaj movaj. Praŭda, aproč ruskaj, treba viedać i anhlijskuju.
«Tut žyvie šmat ruskamoŭnych, usie estoncy starejšyja za 40 hadoŭ taksama viedajuć ruskuju movu, ale mohuć pryncypova na joj nie razmaŭlać, tamu biez anhlijskaj moža być krychu składana.
Što tyčycca anhlijskaj movy, to kali ja pryjechała siudy ŭ 2016 hodzie, to anhlijskuju viedali tut nie tak dobra, ale ciapier usio bolš ludziej vałodaje joj», — kaža dziaŭčyna.
«Staŭleńnie estoncaŭ da ruskaj movy palepšała»
Čytačka adznačaje, što ruskamoŭnyja žychary Estonii sami z zadavalnieńniem pierachodziać na ruskuju, kali čujuć, što čałaviek razmaŭlaje z akcentam.
«Z estoncami byvaje inakš, jany pryncypova buduć praciahvać havaryć na estonskaj, choć i buduć čuć, što tabie heta składana», — kaža biełaruska.
Pry hetym, pa słovach dziaŭčyny, paśla poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu, staŭleńnie estoncaŭ da ruskaj movy palepšała.
«Heta zaŭvažny praces. Ruskaja mova ŭ bolšaści vypadkaŭ adzinaja, na jakoj jany mohuć kamunikavać z ukraincami, tamu paśla pačatku vajny staŭleńnie da ruskaj movy ŭ ich, naadvarot, źmianiłasia ŭ lepšy bok», — dzielicca nazirańniami dziaŭčyna.
«Heta rehijon, jaki nie nadta spryjaje vyvučeńniu estonskaj movy»
Naša treciaja surazmoŭnica pierajechała ŭ Estoniju amal dziesiać hadoŭ tamu, ale vučyć movu pačała tolki z 2016-ha. U adroźnieńnie ad dvuch pieršych śpikieraŭ, jana žyvie nie ŭ Talinie, a ŭ rehijonie Ida-Virumaa, dzie ruskamoŭnyja składajuć bolšaść nasielnictva.
«Heta rehijon, jaki nie nadta spryjaje vyvučeńniu estonskaj movy, bolšaść tut havoryć pa-rusku. Ruskuju movu tut moža nie viedać tolki moładź z estonskamoŭnych siemjaŭ», — pryznajecca dziaŭčyna.
Tym nie mienš jana ŭžo maje siertyfikat uzroŭniu V1, jaki atrymała ŭ 2019 hodzie.
Ispyt na V1 surazmoŭnica zdała jašče da zaviaršeńnia kursaŭ, tamu paśla paśpiachovaj zdačy prypyniła navučańnie. Ciapier biełaruska rychtujecca da zdačy na ŭzrovień V2.
Padčas navučańnia na troch pieršych uzroŭniach surazmoŭnica naviedvała biaspłatnyja dziaržaŭnyja moŭnyja kursy, kožny ź jakich doŭžyŭsia pa try miesiacy.
Kursy na ŭzrovień V2 abrała płatnyja i bolš praciahłyja pa časie (10 miesiacaŭ). Ale płacić za ich u vyniku budzie dziaržava dziakujučy prahramie «Pracuj i vučysia».
«Dla hetaha treba iści ŭ centr zaniataści z zajavaj, kab tabie ŭchvalili takoje navučańnie. Dla hetaha treba paćvierdzić ad pracy, što tabie treba kursy, tamu i jany dla mianie buduć biaspłatnyja. Ale skarystacca hetaj prahramaj možna nie čaściej, čym raz na dva hady».
«Na pracy mnie patrebny ŭzrovień S1»
Paśla atrymańnia siertyfikata ŭzroŭniu V2 žančyna adrazu płanuje pajści vučycca na S1, bo joj heta patrebna dla pracy.
«Admietna, što tolki paśla vychadu na pracu ŭ estonskamoŭnaje asiarodździe ja zmahła pačać narmalna havaryć pa-estonsku, bo da hetaha karystacca movaj asabliva nie davodziłasia. A akunucca ŭ moŭnaje asiarodździe — heta vielmi važna, bo ty adrazu pačynaješ uspaminać, što vučyŭ usie hetyja hady, i prymianiać viedy na praktycy», — raspaviadaje biełaruska.
Niahledziačy na pośpiechi, dziaŭčyna, jakaja, aproč ruskaj i biełaruskaj, vałodaje polskaj i anhlijskaj movami, taksama adznačaje, što estonskaja mova składanaja dla vyvučeńnia.
«Samaje składanaje, jak mnie zdajecca, vymaŭleńnie, bo kali ŭ inšych movach pry vymaŭleńni bolš zadziejničany vusny, to ŭ estonskaj — horła».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆKalininhrad, Kionihśbierh, Kruleviec. A jak pa-biełarusku?
«Tolki kali ja havaru pa-rusku, ludzi čamuści pytajucca: «Ty z Uźbiekistana?» Palihłot z Brazilii dałučyŭ da śpisa vyvučanych moŭ biełaruskuju
«U mianie była hutarka z kadebistam». Historyi zamiežnikaŭ, jakija vyvučyli biełaruskuju movu ŭ darosłym uzroście
Na sustrečy Snapkova ź biznesam adzin z zaprošanych zaklikaŭ źniać videazvarot «Nado!» Jak adreahavali astatnija?12
Kamientary