Biełaruski navukoviec, čyje zdymki publikuje NASA — pra astrapiejzažy, hałaktyku Andramiedy, «zorku Vienieru» i kaśmičnyja krajavidy na Krycie
Amatar-astrafatohraf Dźmitryj Kananovič aŭtar mnostva zdymkaŭ zornaha nieba. U jaho kalekcyi — fota z suzorjami, kamietami, zorami i inšymi kaśmičnymi abjektami. Niadaŭna jaho niezvyčajny astrapiejzaž z hałaktykaj Andramiedy staŭ zdymkam dnia na navukova-papularnym sajcie NASA. Navukoviec z Talinskaha technałahičnaha ŭniviersiteta ličyć, što svaim niezvyčajnym zdymkam skazaŭ novaje słova ŭ astrapiejzažy. Pahavaryli ź im i pahladzieli najlepšyja z fota.
«Kruty fotazdymak sa śviatłom u 2,5 miljona hadoŭ»
Dźmitryj Kananovič sfatahrafavaŭ hałaktyku Andramiedy na fonie ziamnoha łandšaftu: Šviejcarskich Alpaŭ. Horny masiŭ mieŭsia pakazać, nakolki vialikaja najbližejšaja da našaj płaniety hałaktyka. Na fota jaje pamier roŭny šaści poŭniam, vystaŭlenym łancužkom.
«Jana nasamreč duža vialikaja, i ludzi časam nie razumiejuć maštabu, bo zvyčajnyja fotazdymki nie pieradajuć hetaha», — tłumačyć jon.
Amatary astranomii najčaściej pačynajuć svaje dośledy z hałaktyki Andramiedy, bo jana najbolš jarki abjekt hłybokaha kosmasu. Zdymkaŭ ź joju proćma ŭ internecie.
Adnak razhledzieć jaje całkam niaŭzbrojenym vokam niemahčyma. Na čornym niebie bačnaje tolki jadro. Navukoviec fatahrafavaŭ hałaktyku ŭ Alpach admysłovaj kamieraj dla astrafatahrafii.
Navukoviec viedaŭ, kali kaśmičny abjekt budzie «pralatać» nad harami, i na vakacyi vypraviŭsia tudy.
Redaktary sajta APOD (Astronomy Picture of the Day), jakim apiakujecca ahienctva NASA i Mičyhanski technałahičny ŭniviersitet, pryznali tvor biełarusa zdymkam dnia. Fota «Andramieda nad Alpami» było apublikavanaje 13 listapada.
Na zdymku bačna šmat cikavych detalaŭ. Śviatło, zafiksavanaje na im, pakinuła hałaktyku Andramiedy 2,5 miljona hadoŭ tamu. A, pavodle apošnich danych, naša hałaktyka, jakaja nazyvajecca Mlečny Šlach, praź niekalki miljardaŭ hadoŭ sutykniecca z hałaktykaj Andramiedy i stanie ź joju adnym cełym.
Zdymak u Alpach Dźmitryj zrabiŭ jašče ŭ studzieni 2022 hoda, a dasłaŭ jaho ŭ APOD, kab im adznačyć 100-hadovy jubilej admietnaj padziei ŭ astranomii.
U kastryčniku 1923 hoda astranom Edvin Chabł upieršyniu vymieraŭ adlehłaść da «tumannaści Andramiedy» i dakazaŭ, što jana asobnaja hałaktyka. Tady ž ličyłasia, što heta «tumannaść» častka Mlečny šlachu, za jakim ničoha niama. Svaim adkryćciom navukoviec pašyryŭ suśviet amal što da biaskoncaści.
«Zorka Vieniera» i Leanidy Karatkieviča
Dźmitryj Kananovič kaža, što na niezvyčajnym fota nie zarabiŭ ni centa. U APOD dasłać zdymki ź cikavaj astranamičnaj źjavaju moža luby i, kali redaktary paličać tvor vartym uvahi, zrobiać jaho zdymkam dnia.
Dźmitryj dapuskaje, što na takich zdymkach možna zarablać, ale pra toje nie dumaje. Dla jaho važna padzialicca pryhažościu zornaha nieba. Hetak jon papularyzuje navukovyja viedy ab Suśviecie. Niekatoryja z fotazdymkaŭ majuć navukovuju kaštoŭnaść i vykarystoŭvajucca navukoŭcami.
Bahata jaho zdymkaŭ nazapašana ŭ halerei sajta «AstraBin» pad svabodnaj licenzijaj. Ich moža brać kožny z paznakaj aŭtara. Imi, naprykład, ilustrujecca navukova-papularny časopis «Pamyłka».
Ulublonaja płanieta Dźmitryja — «zorka Vieniera» Maksima Bahdanoviča. Fota z hetaj płanietaj stała pieršym jaho zdymkam dnia na APOD. Navukoŭcu ŭdałosia ŭpilnavać momant, kali miesiac zatulaŭ Vienieru.
Vieniera samy jarki abjekt na niebie paśla Sonca i Miesiaca. Nazirać za joju možna i ŭdzień. Jak i miesiac, jana źmianiaje fazy, naprykład, byvaje maładzikom.
Astrafatohraf kaža, što cikava nazirać za abłokami Vieniery, ale jany nie bačnyja navat u teleskop. Jon robić zdymki ź imi ŭ ultrafijaletavym i infračyrvonym śviatle, i jany majuć navukovaju kaštoŭnaść.
Dźmitryj zachapiŭsia astrafatahrafijaj u 2008 hodzie jašče ŭ Biełarusi. Jon pryznajecca, što na radzimie admietnaha zdymka zrabić jamu nie ŭdałosia, bo tam tolki pačynaŭ pieršaja kroki ŭ svaim chobi.
«Było b kruta zrabić astrapiejzaž z vozieram, u jakim adbivajucca zorki, ci zornaje nieba ŭ kambinavańni z bałotami», — kaža navukoviec.
U Biełarusi malaŭničyja srebnyja abłoki. U Estonii ž jany vandrujuć značna vyšej i raspłyvajucca pa ŭsim niebie.
U fotakalekcyi Dźmitryja pakul niama ŭsłaŭlenych Uładzimiram Karatkievičam u ramanie «Nielha zabyć» Leanidaŭ. Mieteorny patok naviedvajecca da Ziamli zvyčajna ŭ listapadzie, u niepahadź.
A voś Piersieidy jon fatahrafuje štohod. Jany prylatajuć da Ziamli ŭ žniŭni.
«Mieteory vielmi cikava fatahrafavać. Heta jak rybałka — rasstaŭlaješ fotakamiery, niby pastki, i čakaješ, kali niešta trapić u ich», — vobrazna tłumačyć jon.
Astrafatohrafam-navičkam Dźmitryj raić pačynać sa zdymkaŭ Miesiaca, a taksama načnych krajavidaŭ.
Možna vyšukvać niezvyčajnyja kadry, vandrujučy pa krainie. Karysna znajści siabroŭ z takim ža zachapleńniem, ale bolš daśviedčanych. Heta nie ciažka, bo ŭ Biełarusi davoli šmat amataraŭ astranomii i astrafatohrafaŭ.
Dla astrafatohrafa važna, kab ciomnaje nieba było biez «śvietłavoha zabrudžvańnia», praciahvaje navukoviec.
U Jeŭropie śviatło bujnych haradoŭ pieraškadžaje nazirać za zorami i tam zastajecca ŭsio mieniej niekranutych cyvilizacyjaj miaścin. Biełaruś ža pakul nie tak ščylna zasielena i jość zapaviednyja kutki ź vielmi ciomnym niebam.
«Było b kruta kab jany zachavalisia. Z zadavalnieńniem jeździŭ by ŭ takija zapaviedniki», — adznačaje surazmoŭca.
Brestčyna i Homielščyna najbolš prydatnyja dla astrapiejzažaŭ miaściny, bo tam bolš jasnych načej.
Raj dla astrafatohrafaŭ…
Dźmitryju Kananoviču 41 hod. Jon z Barysava. Vypusknik Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta. Kandydat chimičnych navuk. Zajmajecca arhaničnaj chimijaj.
Z 2011 hodzie pracuje ŭ Talinskim technałahičnym univiersitecie. Zajmajecca navukovymi daśledavańniami. Vykładaje daktarantam (u Biełarusi heta aśpiranty) dy mahistrantam. Niekatoryja ŭžo abaranilisia i atrymali doktarskuju stupień.
Dźmitryj ź dziacinstva čytaŭ navukova-papularnuju litaraturu. Cikaviŭsia pryrodaznaŭčymi navukami, ale chimija stała prafiesijaj. Lubiŭ nazirać za zorami, a potym zadumaŭsia, jak možna zachavać upadabanyja momanty. Tak pačaŭ fatahrafavać.
«Astrafatahrafija — techničny zaniatak. Čałavieku z navukovym składam rozumu jon duža pasuje», — raskazvaje jon.
Dźmitryj nazyvaje siabie prafiesijanałam u astrafatahrafavańni siarod amataraŭ. Kali pačynaŭ, to maryŭ, kab jahonaje fota stała na APOD zdymkam dnia. Heta stymulavała raźvićcio.
Jon adznačaje, što maje davoli hłybokija viedy ŭ astafatahrafii i redaktary sajta heta adčuvajuć.
Navukoviec šmat padarožničaje z žonkaj. Razam abjeździli amal usiu Jeŭropu.
Ulublonaja kraina dla astrafatahrafavańnia — Hrecyja. Na vostravie Kryt u jaho punkt dla nazirańnia z samym vialikim teleskopam. Usiaho ŭ Dźmitryja ich piać.
«U Hrecyi duža dobry astraklimat. Z hetaj paŭdniovaj krainy bačna šmat cikavych kaśmičnych abjektaŭ. Tam suchoje nadvorje ź biaschmarnym niebam. Dla astrafatohrafaŭ — heta raj», — raskazvaje jon.
Na Krycie Dźmitryj fatahrafuje načnyja piejzažy z moram.
Udałosia jamu sfatahrafavać zaćmieńnie Miesiaca. Astranamičnuju zjavu jon zdymaŭ u nievialičkaj hornaj viosačcy padčas viačery ź siabrami-hrekami. Fota im spadabałasia. Biełarus razdrukavaŭ ich vialikim pamieram u dobraj jakaści dy padaryŭ siabram z Krytu na Rastvo.
Karol płaniet i biełaruska-estonskaja vałoška
Sioleta ŭ Estonii Dźmitryj pieramoh na konkursie astafatahrafii Tartaŭskaj absiervatoryi ŭ naminacyi «Płaniety». Biełarus dasłaŭ na jaho fota Jupitara sa spadarožnikami Hanimied i Io.
«Zdymak nazyvajecca «Karol płaniet Jupitar i zaćmieńnie Hanimieda». Jupitar pryhoža hladzicca ź Ziamli. Praz teleskop na im bačna znakamitaja čyrvonyja plama», — zaŭvažaje jon.
U Estoniju Dźmitryj Kananovič vypraŭlaŭsia na hod ci dva, a ŭžo minuła dvanaccać.
Pracavać u Talinskim techničnym univiersitecie jamu padabajecca. Pa jaho słovach, heta sapraŭdnaje mižnarodnaje VNU. U im pracujuć navukoŭcy i vykładčyki z roznych krainaŭ. Jon nie adziny biełarus. Jość ukraincy, indusy i, viadoma ž, estoncy. Asnoŭnaja mova anhielskaja.
Dźmitryj adznačaje, što estoncy mientalitetam padobnyja da biełarusaŭ, ale bolš zamknionyja na sabie, ale ŭ adroźnieńni ad Biełarusi Estonija adkrytaja śvietu. Jana nievialikaja kraina, u jakoj adno adnaho «bolš mienš viedajuć».
«Naprykład, kali havorka pra palityka, to šmat znojdziecca ludziej chto siabruje ź jaho dziećmi ci rodzičam. A moža, hulaje navat razam u baskietboł. Tamu palityki na vidavoku hramadstva», — adznačaje navukoviec.
U Estonii padobnaja z paŭnočnaj Biełaruśsiu pryroda, ale klimat syrejšy i bolš vietrany, dadaje jon.
Nacyjanalnaja kuchnia taksama padobnaja. U joj pieravažaje sialanskaja ježa. Kryvianaja kaŭbasa, chaładziec, jak i ŭ Biełarusi, nacyjanalnyja stravy.
Nacyjanalnaja kvietka Estonii — vałoška.
«Ale ŭ adroźnieńni ad Biełarusi šmat uvahi nadajecca nacyjanalnaj movie dy naohuł kultury. Mova raźvivajecca i pa pa zjaŭleńni novaj navukova-techničnaj terminałohii vynachodziacca estonskija adpaviedniki», — havoryć biełarus.
Pavodle jaho, estoncy cudoŭna razumiejuć, jaki niaprosty pieryjad pieražyvajuć biełarusy. Tamu padtrymlivajuć ich.
Mnohija adznačajuć, što biełarusy, jak i estoncy, jeŭrapiejskaja nacyja, tamu ŭ histaryčnaj pierśpiektyvie ŭsio budzie dobra.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆHladzicie taksama:
Unačy biełarusy nazirali niezvyčajnuju, ale vielmi pryhožuju astranamičnuju źjavu FOTA
«Byŭ chimikam, staŭ kapitanam jachty». Biełarus źmianiŭ prafiesiju ŭ 40 hod i raskazvaje, jak heta
Astranomy vyznačyli, na kolki pašyrajecca naša hałaktyka kožnuju siekundu
Na sustrečy Snapkova ź biznesam adzin z zaprošanych zaklikaŭ źniać videazvarot «Nado!» Jak adreahavali astatnija?12
Kamientary