Biełaruska ŭ Vilni: Dumaju pieravieści dziaciej u litoŭskuju škołu, u majoj škole šmat prablem
U Litvie iduć dyskusii pra budučyniu škoł, vykładańnie ŭ jakich viadziecca na ruskaj movie. U ich navučajucca dzieci nie tolki miascovych ruskamoŭnych žycharoŭ, ale i mihrantaŭ ź Biełarusi, Rasii, Ukrainy, jakija pražyvajuć u krainie, piša LRT.
Pa danych Nacyjanalnaha ahienctva pa adukacyi, u Litvie naličvajecca 64 škoły z polskaj movaj navučańnia, 26 škoł z ruskaj movaj navučańnia, z 1994 hoda dziejničaje i himnazija imia Franciška Skaryny ź biełaruskaj movaj navučańnia.
Dyskusii pra budučyniu škoł z vykładańniem na ruskaj movie znoŭ uspychnuli paśla taho, jak ministr adukacyi navuki i sportu Hintaŭtas Jakštas zajaviŭ, što razhladajecca pytańnie ich pastupovaha zakryćcia. Płany raskrytykavali staršynia Siejma Viktoryja Čmilicie-Nilsen, daradca premjer-ministra pa pytańniach nacyjanalnych mienšaściaŭ Artur Ludkoŭski, a taksama śpiecyjalny dakładčyk AAN pa pytańniach mienšaściaŭ (2017-2023 hh.) i suśvietna viadomy ekśpiert pa pravach mienšaściaŭ doktar Fiernan de Varen.
«Niama nijakich dokazaŭ taho, što dzieci sa škoł mienšaściaŭ nie vučać litoŭskuju movu, z majho dośviedu ja viedaju advarotnaje — hetyja dzieci, jak praviła, funkcyjanalna dvuchmoŭnyja ci navat trochmoŭnyja. Niama nijakich dokazaŭ taho, što jany nie «intehrujucca», — padkreśliŭ u intervju LRT.lt D-r Fiernan de Varen.
Praź niekatory čas ministr Jakštas źmianiŭ pazicyju i zajaviŭ, što zaraz pytańnie zakryćcia ruskich škoł nie razhladajecca.
Biełaruskaja aktyvistka Volha Pavuk žyvie ŭ Litvie z 2020 hoda. Havoračy ab situacyi z ruskimi škołami ŭ Litvie, jana padkreślivaje, što ŭ krainie ŭ cełym nie chapaje dyjałohu pamiž karennymi litoŭcami i novaprybyłymi.
«U cełym ja chaču źviarnuć uvahu, što nam nie chapaje dyjałohu pamiž supolnaściu emihrantaŭ i litoŭcami. Bo papulisckija nastroi ŭ Siejmie farmujuć hramadskuju dumku. I navat kali raniej my mahli fantazijavać pra toje, što my zaviadziem sabie jakich-niebudź litoŭskich siabroŭ, to ciapier naŭrad ci znojdzieš takoha litoŭca, jaki zachoča mieć znosiny ź biełarusami», — kaža jana.
Dzieci Volhi chodziać u škołu z ruskaj movaj vykładańnia, ale jana dumaje ab pieravodzie ich u litoŭskuju škołu.
«Maje dzieci vučacca ŭ ruskamoŭnaj škole, i ja tam baču vielmi šmat prablem, ale pakul nie mahu ich pieravieści ŭ litoŭskuju, bo za try hady, što my tut žyviem, uzrovień vałodańnia litoŭskaj niedastatkovy. I adzin raz my ŭžo pamianiali škołu, i ŭ ich prosta panika pačynajecca ad pierśpiektyvy znoŭ mianiać kalektyŭ. Ale sioleta ja zadumałasia pra toje, kab realna ich pieravieści», — kaža biełaruska.
Jana taksama adznačaje, što ŭ momant prybyćcia ŭ Litvu rašeńniu addać dziaciej u litoŭskuju škołu pieraškodziŭ spadzieŭ viarnucca ŭ Biełaruś. Volha i nie dumała pra toje, što joj ci jaje dzieciam moža spatrebicca litoŭskaja mova: «Tamu my i spynilisia na ruskaj škole».
Dzieci Volhi chodziać u vilenskuju škołu «Naŭjamiesčo» (u rajonie Najaŭmieścis), dzie ŭ śniežni pamiž navučencami adbyŭsia kanflikt. Tady ŭ syna mihrantki z Rasii, jaki vystupaje suprać vajny va Ukrainie, adnakłaśniki stralali ź pnieŭmatyčnaj zbroi.
«Maja małodšaja dačka vučycca ŭ pačatkovaj škole i nijakich dyskusij pra vajnu ci Pucina jana nie čuła. Syn starejšy, i jon kaža, što tak, jość dzieci, jakija vystupajuć za Rasiju. Ale z boku nastaŭnikaŭ takoje mierkavańnie nie naviazvajecca. Historyk, naprykład, u ich małady. A pazicyja pa Rasii i Ukrainie, ja dumaju, bolš ź siamji prasočvajecca», — kaža V.Pavuk.
Biełaruska adznačaje, što nastaŭ čas zadacca pytańniem, a ci patrebnyja naohuł škoły nacmienšaściaŭ u Litvie.
«Dla mianie, naprykład, jak dla emihrantki, absalutna niezrazumieła, čamu ŭ Litvie naohuł jość ruskamoŭnaja škoła.
Dla mianie, naprykład, było b łahična, kali b škoły byli litoŭskija, ale, naprykład, ruskaja vykładałasia jak ciapier litoŭskaja — čatyry razy na tydzień. A tak, jak heta ciapier, u nas atrymlivajecca, što litoŭskaja vykładajecca jak zamiežnaja», — kaža biełaruska.
Jana padkreślivaje, što ŭ škołach z vykładańniem na ruskaj movie vostraj źjaŭlajecca prablema kadraŭ — nastaŭnikaŭ nie chapaje, a tyja, što jość, časta nie matyvavanyja i zryvajucca na dzieciach.
«Ja baču naohuł tatalnuju prablemu z ruskamoŭnymi škołami, što niama adkul nabirać u cełym kadry mienavita dla hetych škoł», — kaža Volha.
Kamientary