Razbureńnie psychiki
Psycholah Volha Vialička na padstavie vyvučeńnia 120 spravaŭ palitviaźniaŭ i asabistych razmoŭ z 37 byłymi viaźniami praanalizavała ŭpłyŭ ŠIZA na psychiku i stan zdaroŭja čałavieka. Pavodle daśledčycy, 91% aryštantaŭ adčuvali tryvožnaść i nervovaść, 41% bačyli halucynacyi, šmat chto jak pra adzinaje vyjście z ŠIZA dumaŭ ab sprobie suicydu.
Psycholah Volha Vialička
Dośvied doŭhaha znachodžańnia ŭ adzinočnaj kamery niepaźbiežna adbivajecca na dalejšym psychičnym zdaroŭi čałavieka, a taksama na jahonych kahnityŭnych zdolnaściach, miarkuje Volha Vialička. Voś tolki nievialikaja častka «dumak i pieražyvańniaŭ» aryštantaŭ ŠIZA, jakija pryviała ekspertka:
- 1-3 dzień. Adbyvajecca ŭśviedamleńnie miesca, źjaŭlajecca karusel dumak: «A navošta heta ŭsio, za što heta mnie?»
- 3-5 dzień. Dumki skančajucca, i heta žachlivaje adkryćcio. Prychodzić adčuvańnie, što pačynaješ varjacieć. Achoplivaje hnieŭ. Reakcyi paharšajucca ad fizyčnaj stomlenaści, prablem sa snom, pakut ad choładu.
- 6-7 dzień. Pačućcio izalavanaści abvastrajecca. Čałaviek znachodzić sabie istotu, ź jakoj moža pahavaryć. Prykładam, pavuka. Ci prydumlaje kaho dla dyjalohu. Psychična mocnyja ludzi składajuć hrafik taho, čym siabie zaniać, i ŭ hetym znachodziać padtrymku. Ale vyprabavańni nie zakančvajucca. Napieradzie jašče šmat žachlivaha«, — papiaredžvaje psycholah.
Volha Vialička adznačaje, što psychalahičnyja nastupstvy doŭhaha znachodžańnia ŭ ŠIZA dla mužčyn i žančyn adroźnivajucca. A voś što da fizijalahičnych nastupstvaŭ, tut šmat ahulnaha.
«Biessań, boli ŭ sustavach, paharšeńnie zroku, drenny apetyt, strata vahi, časta dyjareja, apatyja i słabaść, dryhotka, tryvałaje adčuvańnie choładu», — pieraličaje ahulnyja nastupstvy Volha Vialička. Pavodle lekarki, u bolšaści jaje surazmoŭcaŭ abodvuch pałoŭ mienavita pačućcio choładu zastałosia asnoŭnym uspaminam pra ŠIZA.
Što raskazali śviedki-siadzielcy
ŠIZA — prablemnaja terytoryja ŭ kalonijach nia tolki paśla 2020 hodu, prosta na hetuju temu źjaviłasia bolš śviedčańniaŭ, miarkujuć pravaabaroncy. Ich vysnovy paćvierdzili praź videasuviaź udzielniki kanferencyi, byłyja viaźni Dźmitry Dziehciaroŭ i Hanna Višniak.
Dźmitry Dziehciaroŭ adbyvaŭ pakarańnie ŭ mahiloŭskaj kalonii № 15 u kancy 2010-ch. Ahułam były viazień pravieŭ u ŠIZA 90 dzion. Voś jak Dźmitry apisaŭ tahačasnyja ŭmovy ŭ ŠIZA, pryčyny, ź jakich tudy možna było trapić, i lačeńnie tam chvorych. Heta mała čym adroźnivajecca ad taho, što raskazvajuć pra ŠIZA palitviaźni pačatku 2020-ch, pryznaje jon.
«Spali na padłozie, prycisnuŭšysia adzin da druhoha, hetak było choładna. Zimoj batarei amal nia hreli, a ŭ mižsezońnie byli ledź ciopłyja. Trapić u ŠIZA možna było za što zaŭhodna. Dla achoŭnikaŭ nieachajny vonkavy vyhlad — heta niezašpileny huzik ci biełaja futbołka pad robaj. Za heta atrymaŭ dva razy zapar ŠIZA, a potym PKT. A niekatorym paśla hetaha pavodle 411-ha artykułu dajuć jašče hod kalonii. Ja na dva dni vyjšaŭ u PKT — i znoŭ trapiŭ u ŠIZA na 60 dzion. Tudy mohuć źmiaścić z čaćviortaj stadyjaj VIČ albo z adkrytaj formaj suchotaŭ. Za čas ŠIZA straciŭ 25 kilahramaŭ vahi, pazbaviŭsia 2 zuboŭ. Vitaminaŭ tam niama, tamu na vychadzie tvar byŭ bieły, jak śnieh.
Praviaralniki na skarhi nie reahujuć. Pisaŭ skarhi prakuroru, ale paśla mianie vyklikali da načalnika i znoŭ karali», — uspaminaŭ Dźmitry Dziehciaroŭ.
Byłaja palitźniavolenaja Hanna Višniak kaža, što za 2,5 hoda za kratami mieła 16 spahnańniaŭ, u tym liku niekalki terminaŭ u ŠIZA. Pavodle Hanny, asnoŭnaj pryčynaj spahnańniaŭ było toje, što jana nie pryznavała siabie vinavataj.
«Vyklikajuć na kamisiju, a tam spačatku musiš pramaŭlać rapart. Ja ž siabie vinavataj nie ličyła, tamu i kazała ŭ raparcie, što niezakonna asudžanaja. Paśla hetaha mnie znoŭ davali ŠIZA. Zachodžu ŭ kameru izalataru, a tam žudasny smurod, vilhać, choład. U mianie pačalisia mocnyja boli ŭ nyrcy. Adsiadzieła 28 dzion, mianie vynieśli adtul na rukach u lakarniu. Kali ja pasprabavała zapisać uspaminy pra heta ŭ sšytak, kab pieradać potym advakatu, sšytak zabrali», — raskazvaje Hanna Višniak pra čas u žanočaj kalonii № 4.
Aleh Daraškievič z arhanizacyi «Lekary za praŭdu i spraviadlivaść» praanalizavaŭ zakanadaŭčyja normy, pavodle jakich u ŠIZA musiać zabiaśpiečyć harantavanaje kanstytucyjaj prava asudžanych na zachavańnie zdaroŭja. Vysnovy ŭ byłoha mienskaha lekara prostyja: kali ŭłady takuju metu i staviać, dyk materyjalnymi resursami i kadrami jaje dasiahnieńnia nie zabiaśpiečvajuć. Vosieńniu 2020 hodu były palitviazień Aleh Daraškievič sam apynuŭsia za kratami i źviedaŭ heta na sabie.
«Lekaŭ nie chapała, čałaviečaha staŭleńnia taksama. Tolki achoŭniki stałaha vieku stavilisia da nas bolš-mienš. U kamery byŭ čałaviek z hipertanijaj, dyk jamu prynosili preparaty. A voś maładyja «viertuchai» kazali z cynizmam: «Chaj mama tabie prynosić leki» ci «začyniaje fortku». I pakidali fortku adčynienaj, kab nas marozić», — raskazaŭ Aleh Daraškievič.
Były palitviazień i pravaabaronca Leanid Sudalenka vykłaŭ svaju historyju znosin z medykami kalonii № 3 u Viciebsku, dzie jon adbyvaŭ pryznačanaje sudom Homli pakarańnie. Sudalenka chvory na cukrycu. Za čas u kalonii, a heta amal dva hady, u jaho tolki adzin raz pamierali ŭzrovień cukru ŭ kryvi. I ŭ ŠIZA jaho kinuli, nasupierak zakonu, biaz zhody turemnaha lekara, śćviardžaje pravaabaronca.
Leanid Sudalenka
Potym Sudalenka skardziŭsia ŭ prakuraturu, ale atrymaŭ, jak jon ličyć, niepraŭdzivy adkaz.
«Nibyta ŭ dakumentach znajšoŭsia podpis lekara, jaki mianie ahladaŭ. A hetaha dakładna nie było», — kaža były palitviazień.
Jak vyhladajuć izalatary ŭ Biełarusi, a jak — u zachodnich krainach
Vystupoŭcy ahučyli źviestki pra penitencyjarnyja systemy eŭrapiejskich krainaŭ. Kali ŭ Biełarusi bolšaść źniavolenych trymajuć u kalonijach z budynkami kazarmiennaha typu, dyk eŭrapiejskaja penitencyjarnaja systema — heta turmy z dastatkova ŭtulnymi kamerami, vialikimi placoŭkami dla prahułak i zaniatkaŭ sportam, raźvitaj infrastrukturaj. Izalatary dla parušalnikaŭ paradku tam taksama jość, ale pakaranych nichto nie pazbaŭlaje paścielnaj bializny i nie katuje choładam. I nakiravać u toj izalatar mohuć tolki za sapraŭdnaje parušeńnie. Prykładam, u Švecyi — za admovu pracavać albo za ŭžyvańnie alkaholu.
U Biełarusi ŠIZA jak pakarańnie za parušeńnie ŭnutranaha paradku praduhledžana Kryminalna-vykanaŭčym kodeksam. U artykule 114 (punkt 1) hetaha kodeksu pieraličana, čaho dakładna nia musić być u asudžanaha, jakoha źmiaścili ŭ ŠIZA: spatkańniaŭ sa svajakami, listoŭ, knih, prahułak i navat paścielnaj bializny.
Pravaabaroncy ličać, što mienavita z hetaha pačynajecca toje, što možna ličyć uzakonienym katavańniem praz ŠIZA. Bo asudžanaha, jaki ŭžo pazbaŭleny voli, pazbaŭlajuć minimalnaha naboru žyćciovych patrebaŭ, jakija jašče zastavaŭsia ŭ jaho ŭ kalonii. Da taho ž jaho čakajuć vyprabavańnie choładam i izalacyjaj, što ŭvohule nie abhruntavana zakonam.
U ŠIZA za niezašpileny huzik
Pravaabaronca ź «Viasny» Pavał Sapiełka praanalizavaŭ adpaviednaść mižnarodnym normam biełaruskich zakonaŭ, pastanoŭ MUS i praviłaŭ, jakija dziejničajuć u viaźnicach, i zrabiŭ adnaznačnuju vysnovu: hetyja normy ŭ halinie pakarańnia źniavolenych nie adpaviadajuć mižnarodnym standartam.
Juryst spasłaŭsia na tak zvanyja «Praviły Nelsana Mandeły» — padrychtavany AAN śpis zachadaŭ, jakija možna ŭžyvać dla zabiaśpiačeńnia paradku ŭ viaźnicach, a što ŭžyvać kateharyčna zabaroniena.
Pavodle ich, niezašpileny huzik ci pył na palicy, što vielmi časta stanovicca pryčynaj pakarańnia ŭ Biełarusi, nia mohuć być padstavaj dla izalacyi, tym bolš na termin zvyš 10 dzion. Miž tym heta ŭ biełaruskich kalonijach i turmach adbyvajecca paŭsiudna, zaznačaje Pavał Sapiełka.
Pavał Sapiełka prapanavaŭ svoj śpis z 11 peŭnych zachadaŭ vypraŭleńnia stanovišča, siarod jakich raśśledavańnie viadomych vypadkaŭ katavańniaŭ umovami ŭ ŠIZA i pryciahnieńnia vinavatych da adkaznaści. «Śpis Paŭła Sapiełki» možna budzie znajści na sajcie https:// doktorsby.com/ u materyjałach kanferencyi, jak i prapanovy inšych ekspertaŭ.
Novy zakon ab turmach
Usiaho na kanferencyi prahučali šeść hruntoŭnych dakładaŭ ab roznych aspektach pakarańnia źniavolenych u penitencyjarnaj systemie Biełarusi. Kožny z ekspertaŭ vykłaŭ svaje rekamendacyi dla budučaha refarmavańnia systemy. Siarod ich pryviadzieńnie isnych zakonaŭ u adpaviednaść ź mižnarodnymi normami, rehularny manitorynh i inspekcyja miescaŭ pazbaŭleńnia voli niezaležnymi kamisijami i pravaabaroncami, navučańnie persanału, strohaja adkaznaść pierad zakonam za parušeńni pravoŭ viaźniaŭ. Prahučała i prapanova padrychtavać novy zakon ab dziejnaści penitencyjarnaj systemy. Pry hetym ahulnaj była dumka, što reformy nia ŭdasca realizavać da źmieny palityčnaj systemy ŭ Biełarusi.
A što rabić ciapier, pakul takaja źmiena nie adbyłasia? Daśledčyki prapanujuć nie źnižać aktyŭnaść u fiksacyi parušeńniaŭ pravoŭ palitviaźniaŭ, nazapašvać archiŭ takich spravaŭ i nie admaŭlacca ad nakiravańnia skarhaŭ na parušeńni pravoŭ u adpaviednyja instancyi Biełarusi. Dośvied udzielnikaŭ kanferencyi ab prablemach vykarystańnia ŠIZA padkazvaje im, što takaja mahčymaść jašče jość.
Čytajcie taksama:
Siłaviki zatrymali supracoŭnikaŭ pradstaŭnictva LG u Biełarusi
Siłaviki pasprabavali zapisać pakajannaje videa, ale ŭ ich ničoha nie atrymałasia
Vykładčyka katechizisa z kafiedralnaha kaścioła buduć sudzić pa čatyroch kryminalnych artykułach
Vsiech ich iz pienicitarnoj sistiemy srazu v tiuŕmy