Jak biełarusy ledź nie stracili ŭ Prazie mahiły prezidentaŭ BNR i śpievaka Zabejdy-Sumickaha
Były žurnalist Radyjo Svaboda i pieršy namieśnik staršyni Rady BNR Siarhiej Navumčyk u svaim fejsbuku raskazaŭ pra asablivaść apieki nad mohiłkami ŭ zachodnich krainach.
«Pražskija biełarusy (a mienavita, češski siektar Rady BNR i supołka «Skaryna») apłacili arendu mahiłaŭ prezidenta BNR Piotry Krečeŭskaha i śpiavaka Michasia Zabejdy-Sumickaha na Alšanach na nastupnyja 10 hadoŭ (maksimalny termin, potym jaho možna praciahnuć).
«Arenda mahiły» — u našym, biełaruskim usprymańni, hučyć, miakka kažučy, niazvykła. Ale ŭ šmat jakich krainach Jeŭropy taki zakon: miesca pad pachavańnie kuplajecca na peŭny termin, i kali pa jaho zaviaršeńni apłata nie ŭnosicca iznoŭ — jano moža być pradadzienaje pad inšaje pachavańnie.
U vypadku z prezidentami BNR Krečeŭskim i Zacharkam krychu bolš jak dziesiać hod tamu padobnaje ledź nie zdaryłasia — ludzi, jakija ŭ svoj čas afarmlali dakumienty, źjechaŭšy z Prahi, zabylisia ich pieradać i nie paviedamili pra termin zaviaršeńnia damovy.
U vyniku, biełarusy zhubili prava ŭłasnaści na nadmahilnyja pomniki — praŭda, nam prapanavali ich vykupić u administracyi, ale za takija vialikija hrošy, jakich u nas paprostu nie było», — napisaŭ Siarhiej Navumčyk.
Jon kaža, što daviałosia vieści pieramovy z administracyjaj mohiłak, šukać niejkaje kampramisnaje rašeńnie. Im pajšli nasustrač, ale voś užo dziesiać hadoŭ heta, stroha kažučy, nie arenda, a šefstva nad mahiłami, za jakoje da taho ž pavinny płacić.
«Taksama, my zabrukavali za svoj košt davoli praciahłuju ściažynu da adnoj z mahiłaŭ — takaja była ŭmova.
Ale zatoje ciapier my peŭnyja, što mahiły zastanucca. I štohod, na Dziady i na Dzień Voli, možna pryjści da ich i pakłaści kvietki».
«Sotni, tysiačy mahiłaŭ biełarusaŭ u dziasiatkach krainaŭ na roznych kantynientach — stračanyja. Ambasady RB jany nie cikavili i nie cikaviać — tady jak ukrainskija, polskija, litoŭskija dypmisii apiekvajucca miescami supakajeńnia svaich surodzičaŭ. Heta i nie dziŭna: RB nie zjaŭlajecca biełaruskaj dziaržavaj, jaje kiraŭnictva źniščaje ŭsio biełaruskaje, źniščaje paśladoŭna i metanakiravana.
Viadoma, u emihrantaŭ, asabliva novych, chapaje kłopataŭ. I ŭsio ž my pavinny pamiatać i pra tych, chto byŭ da nas — bo nichto inšy pra ich pamiać nie pakłapocicca», — reziumuje Siarhiej Navumčyk.
«My ad vas daloka, baćkoŭskija honi». Pabačyŭ śviet hruntoŭny encykłapiedyčny daviednik (610 staronak) pa biełaruskich mohiłkach u zamiežžy
Roŭna 106 hadoŭ tamu była abvieščana Biełaruskaja Narodnaja Respublika
$5000 za miesca na mohiłkach, $330 za śviatara. Na što chłopiec Lizy patracić sabranyja hrošy?
«Lilit, vy śviatło jaho žyćcia». Ranicaj 1 studzienia minčuk zrabiŭ prapanovu svajoj dziaŭčynie ŭ samalocie «Biełavija» na vyšyni 10 tysiač mietraŭ3131
Kamientary
Pohriebalnyj obriad —
truposožžienije na hruntie, ot odnoho do šiesti zachoronienij v odnoj nasypi. V
kurhanach X—XII st. ostatki kriemacii inohda raźmieŝali v vierchniej časti nasypi v
10-15 sm ot povierchnosti. Po mnieniju A. Tavtavičusa, obyčaj choroniť po nieskolko
pokojnikov v odnom kurhanie prišioł vmiestie s obriadom truposožžienija iz južnoho Zaniemańja s jatviažskich ziemiel, s kotorym drievnije litovcy poddierživali tiesnyje kontakty[5].
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%BA%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2#:~:text=%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%20%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%20%D0%BA%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%20%E2%80%94%20%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0,%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0%D1%85%20%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE%2D%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B9%20%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.
U hety čas šyrokaje
raspaŭsiudžańnie atrymali pachavańni z końmi, što było pieraniata ad bałckich plamion jaćviahaŭ i prusaŭ[16]. Koniej (trupaspaleńnie ci trupapałažeńnie) źmiaščali
ŭ śpiecyjalna nasypanych kurhanach i, jak vyklučeńnie, u adnym kurhanie z čałaviekam.
Invientar konskich pachavańniaŭ biedny: cuhli, spražki, časam stramiony[17]. Charakternaj rysaj pieryjadu źjaŭlajucca kampaktnyja,
masavyja kurhannyja mohilniki (kala sučasnych nasielenych punktaŭ Rakanciškies,
Žvirblaj, Hudalaj, Dusinienaj, Šviejcaraj i inš.), dzie majucca mužčynskija
pachavańni z koniami i ŭzbrajeńniem (u pieršuju čarhu — mieč) i što ŭkazvaje na hustanasielenaść hetych rajonaŭ[18]. Nie vyklučajecca, što adznačanyja kampaktnyja i
masavyja kurhannyja mohilniki byli pachavańniami družyńnikaŭ plemiannoj znaci, choć
invientar hetych pachavańniaŭ nie vielmi bahaty[18].
https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D1%9E%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85_%D0%BA%D1%83%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D1%9E
Nielzia otniesti kulturu vostočno litovskich kurhanov, k kakoj
to jazykovoj sriedie. Potomu, čto nie sochraniłoś piśmiennych pamiatnikov.
Naprimier, sčitajetsia, čto kultura vostočno-litovskich
kurhanov v riezultatie vzaimodiejstvija s prusami i jatviahami priniała pochoronnyje
obriady. A čto jeśli plemia Litva (vostočno-litovskije kurhany),otnosiłaś k
zapadnym bałtam (prusam,iatviaham),prosto pierienimała časť matierialnoj kultury
vostočnych bałtov v riezultatie intiensivnoho vzaimodiejstvija s nimi?