«Ich cikaviła, ci pracavaŭ ja na SBU, bo jeździŭ u Bachmut». Fatohraf Alaksandr Vasiukovič pra vajnu, prysud i vyjezd ź Biełarusi
Supracoŭniki KDB zatrymali Alaksandra ŭ kastryčniku minułaha hoda, da hetaha jon trojčy vyjazdžaŭ pracavać fatohrafam na vajnie va Ukrainie. Radyjo Svaboda raspytała jaho pra vyrak, źniavoleńnie i adjezd.
Fatohrafa Alaksandra Vasiukoviča ŭ studzieni asudzili nibyta za ŭdzieł u masavych biesparadkach na try hady «chatniaj chimii». Dahetul jon trojčy vyjaždžaŭ aśviatlać vajnu va Ŭkrainie, u tym liku naviedvaŭ Bachmut. Ciapier Alaksandar pakinuŭ Biełaruś i znachodzicca ŭ biaśpiecy. Svaboda raspytała fatohrafa pra aryšt, sud i vajnu.
«Staŭleńnie va Ŭkrainie było dobrym»
Alaksandar Vasiukovič aśviatlaje vajennyja dziejańni va Ŭkrainie z 2014 hodu. Paśla pačatku poŭnamasštabnaha rasiejskaha ŭvarvańnia, da svajho zatrymańnia, jon zdoleŭ źjeździć va Ŭkrainu trojčy.
«Ja viarnuŭsia z Ukrainy — i praz dva tydni mianie zatrymali. Heta byŭ treci moj vyjezd tudy. Viadoma, byli aściarohi, što heta moža stać pryčynaj zatrymańnia, ale pakidać Biełaruś nie chaciełasia. Ja va Ŭkrainie zdymaju z 2013 hodu, i mnie było važna heta praciahnuć» — havoryć Alaksandar.
Jon kaža, što ciapier na vajnie stała značna niebiaśpiečniej pracavać, čym heta było ŭ 2014 hodzie.
«Tady heta było nia tak niebiaśpiečna, išła vajna z adnosna nievialikaj hrupoŭkaj separatystaŭ. A ciapier heta vajna dalnabojnaj artyleryjaj. Ty nikoli nia viedaješ, kali i kudy trapić. Zaraz jość drony, ad jakich vielmi ciažka schavacca. Stała składaniej u pryncypie. Rabić toje, što ja rabiŭ u 2014-m, prosta nierealna. Z pryčyny prablem svajoj biaśpieki, prablem dostupu», — paraŭnoŭvaje fatohraf.
U 2014 Alaksandar Vasiukovič jeździŭ va Ŭkrainu, kab zrabić maštabny fotaprajekt «Fota na pamiać» pra ludziej, jakija tam vajujuć. Niekatoryja ź ich zahinuli jašče ŭ 2014 hodzie.
Alaksandar zaŭvažyŭ dobraje staŭleńnie z boku ŭkraincaŭ da siabie, bo pryjechaŭ aśviatlać vajennyja padziei. Padčas adnoj z pajezdak jon naviedaŭ Bachmut.
«Mianie najbolš urazili ludzi, jakija na toj momant paŭtara hoda žyli ŭ padvale svajho doma, u horadzie Sieviersk. Jaho abstrelvali kožnuju noč, ale ludzi nie chacieli źjaždžać. Daviałosia traplać pad abstreły, ale było dzie ŭkrycca. Tam uvieś čas treba trymać u hałavie, što niešta moža prylacieć. Asabliva ŭ Bachmucie, dzie pasiarod horadu prachodziła linija frontu i nad hałavoj niešta ŭvieś čas lataje», — kaža fatohraf.
«Ich cikaviła, ci pracavaŭ ja na SBU»
Alaksandra Vasiukoviča zatrymali ŭ kastryčniku 2023 hodu. Zatrymańnie pravodzili supracoŭniki KDB.
«Mnie prosta pazvanili pa telefonie i skazali, što nieabchodna źjavicca ŭ KDB na razmovu. A kali ja sabraŭsia vychodzić, to jany ŭžo stajali pad dźviaryma i pakazvali mnie paśviedčańni. Nia pamiataju, što heta było za ŭpraŭleńnie. Pavodzilisia jany narmalna, nie hrubili, pieratrus pravodzili taksama narmalna. Ničoha nie raskidali, usio akuratna. U pastanovie na pieratrus było napisana, što jana vydadziena ŭ spravie ab masavych biesparadkach. Pytalisia pra Ŭkrainu, ci pracavaŭ ja z SBU. Ja prosta adkazaŭ, što nie», — pryhadvaje Alaksandar.
Pry pieratrusie zabrali fłeški, kamputar, natatnik i fatazdymki sa starych ukrainskich prajektaŭ Alaksandra.
«Paśla pieratrusu mianie adrazu advieźli ŭ Śledčy kamitet, aformili zatrymańnie i adpravili na Akreścina. Źmiaścili ŭ adnamiesny karcar, dzie było ad 7 da 13 čałaviek. Tady ŭsich palityčnych trymali ŭ karcary, jaki raźličany na adnaho čałavieka. Try metry na 1,6 metra. My spali na betonnaj padłozie. Časam pa čarzie, kali nas było zašmat», — raskazvaje fatohraf.
Na Akreścina ŭ takich umovach jon pravioŭ 10 dzion. Sukamerniki byli absalutna roznyja: aŭtamechaniki, supracoŭniki składu — usie jany byli «za palityku», kaža Alaksandar. Byli tyja, kaho zatrymali za kamentar, za zaklik da sankcyjaŭ, za pratesty.
«Vyjšaŭ na darohu — značyć, ja jaje blakavaŭ»
Paśla fatohrafa pieraviali na Vaładarku, dzie ŭmovy byli značna lepšyja.
«Tam kolkaść ludziej była roŭnaja kolkaści łožkaŭ. Kala 40% ludziej byli za palityku, chtości ŭ adnoj kryminalnaj spravie, u kahości kryminalnych spravaŭ było niekalki. Druhaja vialikaja hrupa — zatrymanyja za narkotyki, treciaja — za machlarstva. U asnoŭnym my havaryli, čytali knihi. Tam byŭ televizar, ale ja jaho hladzieć nia nadta lubiŭ», — uspaminaje Alaksandar.
Padčas znachodžańnia na «Vaładarcy» adbyvalisia śledčyja dziejańni. Fatohraf kaža, što ad jaho nie imknulisia damahčysia niejkich pryznańniaŭ. Nie było pierabojaŭ ź listami i pieradačami ad rodnych.
«U ich byli fatazdymki, jakija ja rabiŭ padčas pratestaŭ, i pa ich vidać, što ja znachodziŭsia na prajeznaj častcy. Toje, što ja pracavaŭ tam jak fatohraf ad ŚMI, nikoha nie biantežyła. Ja vyjšaŭ na darohu — značyć, ja jaje blakavaŭ», — apaviadaje fatohraf.
Na Vaładarskaha Alaksandar pravioŭ try miesiacy. Samaje składanaje dla jaho tam było čakańnie i nieviadomaść, bo niajasna, jaki vyrak vyniesie sud. Pierad samym sudom fatohrafa adpravili ŭ karcar na 17 dzion. Jon pravioŭ tam 13.
«Mianie adpravili ŭ karcar, bo ja nibyta spaŭ udzień. U mianie było adno parušeńnie, ale treba try, kab tudy trapić. Dva inšyja parušeńni — ja nia spaŭ, a prosta siadzieŭ na łožku, bo miesca mała i sieści za stoł mohuć nia ŭsie. Mianie pakarali 17 dniami karcara, ale pierad sudom ja napisaŭ list načalniku medčastki, što ja siabie psychalahična kiepska adčuvaju, i paprasiŭ pieravieści ŭ kameru da sudu», — tłumačyć Alaksandar.
Karcar — heta maleńkaje pamiaškańnie sa stolikam i taburetkaj, jakaja tyrčyć sa ściany. Łožak apuskajecca tolki ŭnačy. Źniavolenyja skardziacca na choład u takim pamiaškańni.
Sud u Alaksandra prajšoŭ chutka — u pieršy dzień začytali abvinavačańnie, u druhi vynieśli prysud: try hady «chatniaj chimii».
«Liču, što z prysudam dapamahła praca advakata. Ja spadziavaŭsia na lepšaje, na «chatniuju chimiju». Ale i kaloniju nielha było vyklučać. Što tut mieła klučavoje značeńnie? Składana skazać. Moža, toje, što ja naahuł ni ŭ čym nia byŭ vinavaty?», — rytaryčna pytajecca fatohraf.
«Zrazumieŭ, što caniu svaju svabodu»
Alaksandar vyjšaŭ na volu biaz pašparta, daviałosia papašukać jaho pa roznych adździełach MUS. Paśla atrymańnia dakumentu jaho treba było zamianić na novy. Paśla fatohraf źviarnuŭsia ŭ «Bajsoł» i vyjechaŭ ź Biełarusi.
«Kali apynuŭsia ŭ źniavoleńni, vyrašyŭ, što zastavacca nia budu. Zrazumieŭ, što caniu svaju svabodu. Dy i novaja sprava mahła być. Ja nia moh dalej tam zastavacca i zajmacca tym, čym zajmaŭsia. Jak tolki ja atrymaŭ novy pašpart, to sieŭ i pajechaŭ. U mianie była zabarona na vyjezd, tamu vyjechać mnie dapamahli», — kaža Alaksandar.
Ciapier jon uładkoŭvajecca ŭ Polščy, raźbirajecca z pracaj i žyllom.
Kamientary