«U mianie jość usio, aprača strausaŭ». Babrujskaja žančyna zaviała vialikuju haspadarku, paśpiavajučy jašče i šmat čaho inšaha
U babrujčanki Maryny Mašuk i jaje muža — troje dziaciej. Pry hetym žančyna paśpiavaje i dom budavać, a da taho ŭ jaje bolš za 30 sotak ziamli, i nie pieršy hod trymaje roznuju žyviołu, pryčym haspadarkaj zajmajecca pieravažna sama. A jašče Maryna, ź jakoj pahavaryŭ Komkur.info, kiruje aŭtamabilem i ź dziacinstva zajmajecca karate.
40-hadovaja Maryna skončyła Babrujski lesakaledž pa śpiecyjalnaści «technik-technołah drevaapracoŭčaj vytvorčaści». Ale čym tolki ni zajmałasia! Pracavała na babrujskaj fabrycy imia Chałturyna, potym była IP — handlavała roznym tavaram biełaruskaj vytvorčaści, ad kaśmietyki da mebli. Zakryła pradprymalnictva, bo, pa jaje słovach, «arenda źjadała ŭsio».
Potym była aparatčycaj na hidroliznym zavodzie, zvarščycaj na Kiraŭskim charčovym kambinacie. Ź niadaŭnich časoŭ pracuje stalarom na pryvatnym pradpryjemstvie pa vytvorčaści draŭlanaj tary.
I paralelna trymaje svaju haspadarku — u pieršuju čarhu dla svajoj siamji, a liški pradaje.
«U 11 hadoŭ u mianie na bałkonie žyli trusy, potym kuraniat zaviała»
Učastak na babrujskim Farštacie Marynie dastaŭsia ŭ padarunak ad ajčyma 10 hadoŭ tamu. Na im stajała zvyčajnaja viaskovaja chatka nie ŭ samym dobrym stanie. I maładaja žančyna prystupiła da budaŭnictva novaha dvuchpaviarchovaha doma — najmała rabočych, prasiła znajomych dapamahčy.
Choć patrochu, ale sprava ruchajecca: siońnia zvonku dom užo vyhladaje praktyčna zavieršanym, usiaredzinie jość ścieny, vadapravod, kanalizacyja, haz.
«Ź dziacinstva ja žyła ŭ kvatery, a da ziamli mianie pryvučyła babula, — raskazvaje surazmoŭca. — Moj dziadźka kupiŭ lecišča, zavioŭ haspadarku, kali mnie było hadoŭ z šeść. My z babulaj jeździli jamu dapamahać, i mnie heta ŭsio vielmi padabałasia.
U 11 hadoŭ u mianie ŭ kvatery na bałkonie žyli try vialikija trusy, jakija pryviali vyvadki, potym kuraniat zaviała. A kali ja dziciem jeździła ŭ Ispaniju na azdaraŭleńnie, tam u mianie navat voślik byŭ! Kali źjaviŭsia svoj učastak, stała cikava pasprabavać usio!»
Pieršaj na padvorku ŭ Maryny «prapisaŭsia» sabaka pa mianušcy Čajka. Potym dadalisia try trusa, 10 kuračak. Pieršapačatkova, kaža haspadynia, tolki dla taho, «kab dzieci charčavalisia svajoj naturalnaj pradukcyjaj».
Maryna kupiła dva inkubatary, pačała sama vyvodzić kuraniat — što sabie, što na prodaž. Paźniej — i husiej, i indykoŭ, sioleta cacarak zakłała ŭ inkubatar.
A potym na padvorku źjavilisia barany, śvinki i navat byčok.
Ciapier u Maryny kala doma žyvuć 5 darosłych koz i 15 ich małych, 3 śvinki i parsiuk, 6 vialikich trusoŭ i 35 trusianiat parod «babačka», «panon» i «bieły vielikan». A jašče dźvie nutryi, štuk z 40 kuračak parod «tetra», «hałašyjnaja», šeść indykoŭ parod «bih 6» i «biełaja šyrokahrudaja». Hetaj vosieńniu žančyna płanuje zavieści jašče baranoŭ.
«Słovam, u mianie jość usio, akramia strausaŭ! — śmiajecca jana. — Zrešty, strausaŭ ja taksama chaču zavieści, ale pakul niama ŭmoŭ. Dla ich treba asobnaje ŭcieplenaje pamiaškańnie i inkubatar patrebien śpiecyjalny, prosty nie padydzie. Tak što heta ŭ pierśpiektyvie».
Sama kole, sama kosić…
Ciažka pavieryć, ale praktyčna ŭsio pa haspadarcy Maryna robić sama.
«Muž adrazu skazaŭ, što sielskaja haspadarka — nie jahony kaniok, u jaho svaje intaresy, — uśmichajecca žančyna. — Mama maja — čysta haradskaja žycharka, jana da ziamli nie pryvykła, dy i prablemy ŭ jaje sa zdaroŭjem. Jana časam prychodzić viečaram, varyć ježu dla sabaki. Kali byŭ byčok Borka, mahła ź im pahavaryć, sfatahrafavać, na hetym jaje zachapleńnie sielskaj haspadarkaj zakančvajecca (śmiajecca).
Zatoje dzieci ŭ siłu svaich mahčymaściaŭ dapamahajuć. Starejšaja Anastasija (joj 22 hady) zajmajecca rekłamaj pradukcyi ŭ internecie. Siaredniaja Kaciuša (joj 16) vučycca na vieterynara ŭ Klimavičach, kali pryjazdžaje, pastajanna znachodzicca tut z žyviołami. Małodšamu Mišu — 14, školnik, karatyst, ale, kali jość volny čas, taksama ŭnosić svoj pasilny ŭkład».
Maryna sama kastryruje parsiukoŭ, robić prostyja pałosnyja apieracyi žyviołam. Samastojna zajmajecca zabojem, raźbirańniem žyvioły i chatniaj ptuški. Kaža, šmat čamu navučyłasia z dapamohaj internetu, a jašče ad inšych haspadaroŭ — u śpiecyjalnych čatach, dzie abmieńvajucca vopytam.
Žančyna sama zajmajecca kładkaj cehły, kołkaj droŭ, biez prablem pracuje bienzapiłoj, trymieram, kasoj.
«Raniej maje śvinki vielmi apielsiny lubili»
Pakolki praktyčna ŭsia haspadarka lažyć na plačach Maryny, z haspadarčymi pabudovami ŭ dvary pakul jość prablemy, ale samaje nieabchodnaje majecca. Jość adzin vialiki i adzin maleńki ucieplenyja chlavy, u jakich žyvuć karova, śvinki, kury i kozy. Adzin polikarbanatny parnik prystasavała dla nutryj, maleńkich kaźlaniat i kuraniat. Trusy znachodzicca ŭ kletkach na vulicy.
Jašče adnu ciaplicu pamieram 8 na 10 mietraŭ haspadynia budzie vykarystoŭvać pa pramym pryznačeńni — vysadžvać pamidory. U płanach — pabudavać jašče adzin chleŭ dla zachoŭvańnia budmateryjałaŭ i inšaha.
Pakolki dvor u Maryny nie nadta vialiki (kala 10 sotak razam z domam i aharodam), žyvioły jaje znachodziacca na biazvyhulnym utrymańni. Kab u ich nie było niedachopu ŭ vitaminach, haspadynia narychtoŭvaje roznyja travy ŭ lesie, kosić siena, dla koz robić vieniki z roznych dreŭ.
Taksama ŭ racyjon žyvioł uvachodziać: bulba, karmavaja buraki, avios, kukuruza. Kambikorm nie kuplaje, stavicca da jaho niepavažliva. Bulbu i buraki karmavuju žančyna vyroščvaje sama (kala doma ŭ jaje — sotak z 5, jość jašče 30 sotak ziamli ŭ vioscy Takary). Travu skošvaje na zakinutych palach. A adkidy sadaviny i aharodniny biare na rynku ŭ 6-m mikrarajonie. Damoviłasia z pradaŭcami — toje, što jany nie pradali i što pačynaje psavacca, addajuć joj za «za biescań».
«Raniej maje śvinki vielmi apielsiny lubili, — śmiajecca Maryna. — A ciapier, mabyć, najelisia, bačycie, lažać sadavina na aharodzie. Niejak u mianie susied hnoj braŭ, a potym kaža: «Dyk u ciabie hnoj apielsinami pachnie!»
Kab u dvary nie było niepryjemnych vodaraŭ ad žyvioł, žančyna vykarystoŭvaje hipaalerhienny sprej-bakteryjafah. Kaža, što jon za 3-4 hadziny zabivaje ŭsie niepryjemnyja pachi i biaśpiečny dla žyvioł.
«Pražyć za haspadarku možna»
Siońnia žančyna prapanuje na prodaž nie tolki hnoj, ale i jajki — kurynyja, husinyja, indyčynyja, a taksama małako kazinaje, a karovina budzie praz hod.
«Tolki śnieh syšoŭ, pieršy moj pradukt — hnoj, — uśmichajecca surazmoŭca. — U mianie hnoj karovin, śviny, indyčyny, kuryny. Miašok pradaju pa 5 rubloŭ, za siezon miaškoŭ z 60 možna pradać, heta značyć da troch tysiač rubloŭ realna zarabić tolki na hnoi. Ja jaho ludziam sama i dastaŭlaju, u mianie jość pryčepčyk».
Miasa trusoŭ, indykoŭ, śvinak i koz haspadynia prapanuje pa 16 rubloŭ za kiło. Tut, kaža, rehularnaha zarobku niama, bo pradaje tolki liški. U Maryny svaja siamja vialikaja, tamu «zabivaje» chaładzilnik pad zaviazku, robić tušonki, kaŭbasy i inš.
Jajki pradaje pa 4 rubli za dziasiatak, małako kazinaje — pa 5 rubloŭ za litr. Dla siabie robić tvaroh, syr. Zaŭsiody svajo miasa, jajki, małočnyja pradukty.
«Pražyć za haspadarku možna, — upeŭnienaja Maryna. — Voś prosty prykład. Ja try miesiacy była biespracoŭnaj, zabiła adno ciala. Hetych srodkaŭ chapiła zapłacić za kvateru i pražyć usioj siamji try miesiacy. Ciala, viadoma, dobraje było, pad 300 kh. Ja jaho kuplała maleńkaha za 300 rubloŭ, hod adkormlivała i pradała za 1 500 rubloŭ prykładna.
Abjavy ab prodažy svajoj pradukcyi Maryna raźmiaščaje ŭ «sielhassupołcy» adnaho ź miesiendžaraŭ. Časam vychodzić na rynak u 6-m mikrarajonie, tam u jaje ŭžo jość pastajannyja klijenty, jakija raźbirajuć chatnija małako, jajki litaralna za paŭhadziny.
Maryna aformlenaja jak samazaniataja. Heta daje prava handlavać na rynku svajoj pradukcyjaj.
Padjom — a piataj ranicy
Takaja haspadarka, viadoma ž, patrabuje niamała kłopataŭ. Štodnia Maryna padymajecca a piataj ranicy. Na pracu joj da dziaviataj, da hetaha treba paśpieć zajechać na svoj padvorak i nakarmić žyvioł (žyvie Maryna ź siamjoj u kvatery ŭ 6-m mikrarajonie). Paśla pracy — znoŭ na haspadarku, tam možna i da hadziny nočy «uchodžvacca». Bałazie, na asnoŭnaj pracy žančyna pracuje «try dni praz try», taki hrafik jaje całkam zadavalniaje.
Pakolki Maryna pracuje na drevaapracoŭcy, u jaje jość mahčymaść nabyvać budmateryjały pa zakupačnaj canie. Biare na pracy doški, brus, piłavińnie. Apošnim, naprykład, zasypaje hradki, kab trava nie rasła, a taksama heta dobraja padściłka dla žyvioł.
Pałovu zarobku kožny miesiac Maryna adkładaje na praciah budaŭnictva doma. A płanaŭ jašče šmat! Naprykład, maryć haspadynia pabudavać i altanku pasiarod dvara, aformić zonu adpačynku ź vinahradnymi hronkami.
Raz na tydzień-druhi žančyna paśpiavaje jašče naviedać zaniatki pa karate ŭ kłubie «Łotas» Centra volnaha času i tvorčaści. Znachodzić čas i dla rybałki, heta jaje zachapleńnie ź junactva i adzinaje miesca, dzie jana adpačyvaje. Rybu Maryna vendzić, zamarožvaje, lubić razam ź dziećmi zvaryć jušku ŭ dvary.
A jašče žančyna jeździć u les u jahady, hryby, pa darozie abaviazkova naźbiraje karysnych travaŭ dla žyvioł. Vosieńniu robić šmat narychtovak na zimu dla svajoj siamji.
«Zdajecca, u mianie atrymałasia źmianić śviet». Biznesmien z Hłybokaha raskazaŭ pra lohki chleb, ałkaholnuju zaležnaść i što dla jaho hrošy
«U vioscy pačali žyćcio z nula». Niemiec i japonka pierajechali ŭ biełaruskuju hłybinku i ŭsprymajuć heta jak šaniec
«Žyć jašče jak žyć, a voś dažyvać jak u adzinocie?» Žančyna z zachapleńniem vandruje pa vioskach i tam znajšła sabie babulu
Biełaruska padaravała svaju viaskovuju chatu pieršamu-lepšamu čałavieku i nie moža naradavacca
U Mahilovie mužčyna adbivaŭsia ad hubazikaŭcaŭ nažom
Kamientary
Ostalnoje produkcija ,s takoj orhanizacijej --prosto podnožnyj korm.
No aby v udovolstvije.