Ułaśnica sałona pryhažości admoviłasia zapisvacca ŭ milicejskim «pakajalnym» videa. A ciapier raskazała, jak heta było
Kali hod nazad da žycharki Mahilova Iny Pasnovaj pryjšli siłaviki, žančyna mieła biznes — sałon pryhažości i cyrulniu, — vychoŭvała z mužam syna-padletka. Ciapier sałony zakrytyja, dzieci Pasnovaj u emihracyi, jak i jana sama, a muž abaraniaje Ukrainu ŭ składzie USU, i jana nie bačyła jaho ź minułaha žniŭnia. Ina raskazała «Našaj Nivie» pra padziei, jakija źmianili jaje žyćcio, i pra toje, jak jana dahetul praciahvaje vieryć u lepšaje.
«Bajsoł» abviaściŭ hrašovy zbor u dapamohu Inie Pasnovaj — paŭdzielničać možna tut. Kali vy žadajecie niejak jašče dapamahčy Inie, možacie napisać joj u fejsbuku.
«Kali b moj tata byŭ žyvy, jon, napeŭna, byŭ by mnoj niezadavoleny, kali b ja skazała, što vajna — heta pravilna»
Usio pačałosia viasnoj 2023-ha — tady da Pasnovaj pryjšli ŭpieršyniu. Jana nie pamiataje navat, jakuju joj ahučyli farmalnuju nahodu: kadebešniki prosta vyvučali źmiest telefona žančyny, pytalisia, što jana dumaje nakont vajny va Ukrainie.
Baćka Iny rodam z Daniecka, a jaje muž maje ŭkrainskaje hramadzianstva, tak što mierkavańnie žančyny pra vajnu adnaznačnaje. Ina pazicyjanuje siabie jak pacyfistku:
«Ja lublu ŭkraincaŭ, heta maje rodnyja ludzi. My byli na punkcie «Try siastry», dzie supolnaja miaža Rasii, Biełarusi i Ukrainy, ja hetym hanaryłasia, ličyła i ruskich svaimi. I kali adzin brat aźviareŭ, paličyŭ, što jon Boh, i staŭ vykručvać ruki inšamu bratu, ja adčuła bol.
Adna sprava, kali idzie vajna ŭ Iraku ci Afhanistanie: baluča, škada ludziej. Ale kali heta adbyvajecca ŭ rodnaj krainie ci ŭ susiedskaj, heta, kaniečnie, reža ciabie. Naša ŭłada choča, kab ludzi apuścili vočy dołu i zrabili vyhlad, što jany ničoha nie zaŭvažajuć abo stali pad ich akupanckija ściahi. Ja nikoli nie zmahu sabie heta dazvolić».
Ina raskazvaje, što i jaje muž z rehijonaŭ, jakija zakranuła vajna: jon naradziŭsia i vyras pad Adesaj, a potym pierajechaŭ u Charkaŭ. Napad Rasii mužčyna pieražyvaŭ vielmi ciažka.
Letam 2023-ha Ina pajechała z synam u Hrecyju, bo padletak musiŭ vystupić sa svaim tancavalnym kalektyvam na fiestyvali. Na šlachu dadomu jany nabyli maleńki ŭkrainski ściažok — paźniej jon źjaviŭsia ŭ videa, jakoje siłaviki źniali ŭ Iny doma.
Nastupny raz kadebešniki pryjšli da jaje ŭ kancy žniŭnia. Ina dapamahała svaim supracoŭnicam: pierad 1 vieraśnia da ich zapisałasia na stryžki bahata dziaciej, i Pasnova stryhła chłopčyka ŭ adnym z sałonaŭ. Joj tak i nie dali darabić pracu — u pracoŭnaj formie i šortach žančynu pavieźli ŭ KDB na dopyt. Paralelna z hetym zatrymali jaje muža, i paśla taho dnia Ina bačyła jaho tolki pa videazvankach.
Praź niekalki hadzin Inu pryvieźli dachaty na vobšuk — jana zhadvaje heta jak vielmi prynižalny dośvied. U žančyny znajšli ściahi, bieł-čyrvona-bieły i ŭkrainski, zabrali ich jak dokazy, dy jašče i zdymali doma videa bieź jaje dazvołu.
Paśla vobšuku biełarusku pryvieźli nazad u KDB, dzie da poźniaha viečara praciahvali jaje dapytvać. Potym adpuścili dachaty, bo ŭ jaje doma byŭ niepaŭnaletni syn, ale na nastupny dzień vyklikali na sud. Ina atrymała štraf u 100 bazavych za toje, što byccam by zładziła adzinočny pikiet. Rabiła jana heta, pavodle śviedčańniaŭ siłavikoŭ, praz svoj bieł-čyrvona-bieły manikiur z nadpisam na paznohciach «Hierojam słava».
Ina pryznajecca — padčas dopytu paškadavała, što zaŭždy starałasia być «dastojnaj hramadziankaj»:
«Represiŭny katok nie zvažaje na asobu čałavieka, na jaho zasłuhi, jon prosta maje na mecie raścisnuć ciabie. Kali ty nie idzieš ź imi ŭ adnym kirunku, dla ich tvaje čałaviečyja jakaści abiasceńvajucca ŭ adzin dzień.
Heta było prynižalna. Ja trymałasia vielmi dastojna, była ŭpeŭnienaja ŭ tym, što ja maju racyju. Kali b moj tata byŭ žyvy, jon, napeŭna, byŭ by mnoj niezadavoleny, kali b ja skazała, što vajna — heta pravilna, kali b kazała «bi chachła».
Ina zhadvaje, što na dopycie hladzieła kadebešnikam u vočy i była spakojnaja, čym razdražniała siłavikoŭ. Jany patrabavali, kab jana źniałasia ŭ videa, dzie b «pakajałasia» za svaju pazicyju ŭ 2020-m, ale žančyna admoviłasia heta rabić. Tady adzin z supracoŭnikaŭ pasprabavaŭ źniać jaje na videa biez zhody — kadry, dzie Ina advaročvajecca ad kamiery, siłaviki jakraz i vykłali na svaich resursach. Žančyna zhadvaje, što tady, kali zdymali videa, jana adziny raz zapłakała.
«To-bok vy nie chočacie raskajacca ŭ svaich dziejańniach i ŭ tym, što vy ździejśnili?» — spytaŭ u jaje čałaviek sa źmienienym hołasam, jaki znachodziŭsia za kadram.
«Ja nie chaču, kab vy mianie zdymali», — adkazała Ina, adviarnuŭšysia da ściany. Hetaje videa paśla pakazali pa BT.
«Muž straciŭ 18 kiłahram vahi, jaho vypuścili z baradoj i doŭhimi vałasami, byŭ padobny da staroha dzieda, płakaŭ»
Kali Inu adpuścili z KDB, jaje muža Cimura advieźli ŭ miascovy IČU, dzie jon znachodziŭsia piać miesiacaŭ. Biełaruska sprabavała dasłać da jaho advakata, ale ŭ KDB adkazali, što advakatku nie puściać da mužčyny. Ina mahła tolki rabić jamu pieradačy i prasić u KDB infarmacyju pra jaho, na što atrymlivała admovu.
Paźniej Cimur kazaŭ Inie, što nie atrymlivaŭ nijakich papier nakont svajho znachodžańnia ŭ IČU i tamu nie viedaje, jakoha kštałtu pretenzii mahli być da jaho z boku dziaržavy. Ukrainca nibyta zabyli za kratami:
«Nijakaha rasśledavańnia nie było. Muž potym kazaŭ, što jaho pryviali ŭ kamieru, i bolš nichto nie zajšoŭ tudy da studzienia, jany jaho i na vulicu nie vyvodzili — dobra, što davali talerku poliŭki. Jon straciŭ 18 kiłahram vahi, jaho vypuścili z baradoj i doŭhimi vałasami, byŭ padobny da staroha dzieda, płakaŭ. U takim stanie jaho departavali va Ukrainu.
Na im nie było nijakaj viny. Tolki za toje, što jon — ukrainiec, jaho ścierli ŭ parašok».
U studzieni 2024-ha Cimura vyrašyli departavać. Jaho pryvieźli pad kanvojem dachaty pa rečy, Ina tady ŭžo była ŭ vyhnańni. Mužčynu pryvieźli na miažu i pieradali ŭkraincam, na radzimie jon vyrašyŭ pajści va USU. Ciapier muž Iny znachodzicca niedaloka ad linii frontu, słužyć u padraździaleńni pa radyjoelektronnaj baraćbie — siadzić za kampjutaram i vyličvaje skapleńni rasijskaj techniki i dronaŭ.
Pakul Ina sprabavała zmahacca za rodnaha, na miascovym telebačańni pakazali prapahandyscki siužet pra jaje siamju. Tam byli kadry ź videa, jakoje sprabavali źniać ź Inaj u KDB, videa ź jaje doma padčas vobšuku. Prapahandystaŭ zacikaviła vannaja z kvatery Iny, aformlenaja ŭ biełym i čyrvonym kolery: žančyna raskazvaje, što rabiła ramont u joj zadoŭha da pratestaŭ, u 2012-m. Taksama ŭ pierapiscy pamiž Inaj i jaje mužam znajšli publikacyju byccam by z receptam kaktejlu Mołatava, što i pakazali ŭ siužecie.
Nie prajšli prapahandysty i mima dvuch ściahoŭ z doma Iny — vialikaha nacyjanalnaha i maleńkaha ŭkrainskaha. A taksama ŭ videa źniałasia byłaja kłasnaja kiraŭnica jaje syna, jakaja raskazała historyju z pačatku 2023-ha. Tady padletak nie pryjšoŭ u škołu, i da jaho dachaty pryjechali taja kłasnaja kiraŭnica, psichołah i zavuč pa vychavaŭčaj pracy. Jak raskazvała nastaŭnica, Ina byccam by nie vypuskała piedahohaŭ z kvatery, pakul nie pryjdzie ŭčastkovy, i «ŭvieś čas kryčała, była niezadavolenaja stanoviščam u krainie».
Nasamreč, zhadvaje Ina, usio było nie tak. Pierš za ŭsio, try piedahohi źjavilisia ŭ jaje la dźviarej biez papiaredžańnia, kali žančyna była zaniataja, i patrabavali pakazać im padletka. Syn Iny niezadoŭha da taho jakraz pryjšoŭ dachaty, i starejšy brat vyśviatlaŭ u jaho, čamu toj nie pajšoŭ u škołu. Inie pahražali inśpiektaram pa spravach niepaŭnaletnich, kali jana nie puścić piedahohaŭ u kvateru.
Žančyna vyklikała ŭčastkovaha, puściła piedahohaŭ u kvateru:
«Učastkovy vielmi doŭha jechaŭ, try hadziny, ale nie maja ŭ tym vina. U videa pakazali, što adna [ź piedahohaŭ] była ciažarnaja, ale mianie heta nie źbiantežyła [i, maŭlaŭ, ja ich utrymlivała]. Kali b ja bačyła, što jana ciažarnaja, ci kali b jany mnie heta chacia b skazali, chto b pieraškadžaŭ ciažarnaj žančynie vyjści?
Jany chacieli mianie zdymać na videa, bo ja aburałasia. Ale ja nie kryčała, a dakładna vykazvała svaju pazicyju i niazhodu z tym, jak jany byccam by vykonvajuć instrukcyju. Pryjšoŭ milicyjant, i ja napisała zajavu, što jany ŭvarvalisia ŭ maju kvateru. Potym my sapraŭdy pieraviali dzicia ŭ inšuju škołu, ale tolki tamu, što ŭ inšaj škole byli takija źmieny, jakija nie pieraškadžali jaho zaniatkam tancami».
Paźniej dyrektarka škoły paprasiła prabačeńnia za pavodziny piedahohaŭ. Praź dzieviać miesiacaŭ Ina pačuła hetuju historyju, ale mocna źmienienuju, u prapahandysckim siužecie. Jana zhadvaje słovy ŭ kancy siužetu — «i voś u takich siemjach rastuć dzieci».
«Ciomny ty, śvietły, dobra žyŭ ci drenna — u hetaj krainie nie było sensu staracca»
Nieŭzabavie paśla taho, jak Inie prysudzili štraf, u jaje sałony dasłali praviaralnikaŭ z padatkovaj, sanstancyi i MNS. Tyja zahadali zakryć sałony, ale Ina skazała, što zrobić heta paźniej:
«Cyrulnia i sałon buduć pracavać, pakul nie pastryhuć usich dziaciej da 1 vieraśnia. Ludzi zapisanyja i my ich pastryžom, i chłopcy pojduć u škołu pryhožymi, a 1 vieraśnia my začynim abjekty. Sprava nie ŭ hrošach, ja nie mahu padvieści stolki siemjaŭ».
Jašče praz paru dzion ź Inaj razarvali arendu pamiaškańnia dla adnaho z sałonaŭ. Taksama zabrali abjekt, jaki žančyna sama adramantavała i kudy ŭkłała bahata hrošaj:
«Adtul nie nadta było što ŭziać, ja jašče i ŭ pazykach była, ale dapamahała dziciačamu domu, choć try kapiejki. Ja suprać vajny, ja za dabro, ja dziaŭčat biaspłatna vučyła [pracavać] — ja tak žyła. I tut u mianie zabirajuć sałon pryhažości! Cyrulnia taksama začynienaja, ludzi siadziać doma, padatki płacić treba — mianie hajdała.
Jašče paru tydniaŭ ja trymałasia. Potym pryjšła da starejšaha syna, i jany ź niaviestkaj pakazali mnie toj siužet sa słovami, što «ŭ takich siemjach rastuć dzieci». Pahutaryła ź jurystami — jany skazali, usio idzie da majho aryštu i surjoznaha pakarańnia. Nie sumniavajusia, što mianie b lohka pazbavili baćkoŭskich pravoŭ i dali b mnie, jak i mnohim dobrym ludziam, termin čatyry-piać hadoŭ».
Ina pierapisała sałony na starejšaha syna, i razam z małodšym dziciom u vieraśni 2023 hoda źjechała ŭ Hruziju. Ciapier jana płanuje atrymać abaronu ŭ Jeŭropie.
Za toje, što zdaryłasia ź joj i jaje siamjoj, žančyna pieražyvaje vialikuju kryŭdu:
«Ja była hodnym hramadzianinam Respubliki Biełaruś. U mianie ahromnisty pracoŭny staž, niaspynny z 1987-ha. Ja rabiła bahata dobraha, niešta aktyŭna stvarała, naradziła traich dziaciej, atrymała adukacyju i pabudavała kvateru. Kali zmahła adkryć IP, adkryła jaho i vystajała biez usialakaj dapamohi. I dziaržava mnie kaža, što jana dazvoliła mnie vieści biznes?
Kali ja adkryvała pieršy abjekt, mnie dapamahali ŭsie znajomyja, ja pradavała ŭsio, što ŭ mianie było. Napeŭna, u kožnaha stylista jość meta — adkryć svoj sałon, i ja išła da jaje, davała ludziam pracoŭnyja miescy i prynosiła narodu karyść. U mianie hetaja kryŭda nikoli nie projdzie».
Kali Ina akazałasia za miažoj, jaje starejšaha syna advozili na hutarku ŭ KDB — raspytvali, dzie jaho maci i jak jon źbirajecca kiravać sałonami, a taksama prapanavali dobraachvotna-prymusova pieraličyć hrošy na dziaržaŭnuju ŭstanovu nakštałt dziciačaha doma. Ina zhadvaje, što i joj rabili takuju «prapanovu», ale adna sprava — dapamahać pa svajoj voli, i inšaja — pa «prośbie» siłavikoŭ.
U sakaviku 2024 hoda starejšy syn Iny daviedaŭsia, što im jašče macniej zacikavilisia ŭ KDB, i źjechaŭ z krainy. Daviałosia zakryć sałony i chutka raspradavać tuju majomaść. I heta taksama składany ŭspamin, bo, dzielicca žančyna, biznes byŭ dla jaje nibyta jašče adno dzicio:
«Ja tudy dušu svaju ŭkłała, sama heta ŭsio prajektavała, sama ludziej padbirała. Ja ź imi pracavała, ładziła mierapryjemstvy, u teatr ich vadziła. Tam majo žyćcio, maja mara była, dahetul nie mahu pra heta ŭspaminać».
Žančyna razvažaje, što dla jaje Biełaruś — heta nie stabilnaja kraina, dzie možna budavać žyćcio, radavacca i vychoŭvać dziaciej. Radzimu jana paraŭnoŭvaje z mołacham:
«Ciomny ty, śvietły, dobra žyŭ ci drenna — u hetaj krainie nie było sensu staracca. Ja nie škaduju, što ja ŭ hetaj krainie niešta stvarała, była altruistkaj. Kolki b ty dobraha ni zrabiŭ u našaj dziaržavie, kali ty nie ź imi, ty budzieš im voraham. Jany źniščać usio, da čaho ty dakranaŭsia i što ty stvaraŭ. Jany łamajuć losy cudoŭnych ludziej, i ja nie pra siabie: kolki śvietłych i razumnych biełarusaŭ ja pabačyła za miežami krainy, i jany nie patrebnyja našaj dziaržavie!»
Sustrečy ź biełarusami zamiežža jašče bolš uzmacnili Inu ŭ pierakanańniach — jana ŭsprymaje jak niespraviadlivaść toje, što takija ludzi vymušanyja žyć u vyhnańni. Ale žančyna ŭsio jašče vieryć, što dabro pieramoža:
«Ja ŭsio roŭna budu na baku śvietłych ludziej, budu refleksavać i reahavać. Adzin śviatar mnie skazaŭ, što samy vialiki hrech — abyjakavaść. I kali jany žadali, kab ja apuściła vočy i zakryła rot i vušy, jak taja małpačka, takoj ja nikoli nie budu.
Ni pra što nie škaduju. Stracić svajo mierkavańnie, svaju dušu, sumleńnie i čałaviečuju sutnaść dla mianie našmat strašniej, čym stracić materyjalnyja rečy. Ja stała jašče macniejšaj, budu na baku śviatła, słabych. Niachaj ja nie maju materyjalnych rečaŭ i vymušanaja znachodzicca ŭ łahiery dla ŭciekačoŭ, majo sumleńnie čystaje pierad Boham i narodam».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«Kali trapiŭ za kraty, siabry prosta źnikli». Spoviedź bieraściejca, jaki zastupiŭsia za dziaŭčynu pierad siłavikami i atrymaŭ 4 hady
Miesiacy karcaru i dva z pałovaj hady biez sonca. Jak małady minčuk prajšoŭ praz kałoniju i krytuju turmu
«Našy klijenty ryzykavali samym kaštoŭnym, kab Ukraina była volnaj». Jak biełaruska stvaryła reabilitacyjny centr dla vajaroŭ pad Kijevam
Kamientary
chaj joj ščaścić