Ukraina praspała dronavuju revalucyju? Čamu optavałakonnyja drony mianiajuć usio na poli boju
Rasijskija vajskoŭcy pačali aktyŭna vykarystoŭvać na poli boju maleńkija kvadrakoptary, jakija amal niemahčyma abiasškodzić. Jany hruntujucca na davoli staroj technałohii pieradačy infarmacyi pa optavałaknie, jakaja, adnak, niečakana atrymała «novaje dychańnie» na poli boju ŭ rasijska-ŭkrainskaj vajnie, piša Ukrainskaja słužba Bi-bi-si.
Videazapisy paražeńnia ŭkrainskaj techniki i vajskoŭcaŭ rasijskimi FPV-dronami na optavałaknie pačali źjaŭlacca ŭ kancy leta. Užo vosieńniu takija kadry rasijskija Z-pabliki ŭ telehramie publikujuć amal štodnia.
Čaściej za ŭsio takija bieśpiłotniki vykarystoŭvajucca ŭ Kurskaj vobłaści, ale jość taksama zafiksavanyja vypadki ich vykarystańnia na Danieččynie i ŭ Zaparožskaj vobłaści.
Rasijskija krynicy čaściej za ŭsio ŭžyvajuć takuju nazvu optavałaknovaha drona, jak «Kniaź Vandał Naŭharodski». Heta vyrab ad navukova-pramysłovaha centra «Uškujnik» ź Vialikaha Noŭharada.
Jaho ŭpieršyniu vykarystali ŭ bai 13 žniŭnia hetaha hoda na Kurščynie. Z tych časoŭ sapraŭdy źjavilisia dziasiatki ci navat sotni fota i videapaćviardžeńniaŭ traplańnia «Vandała» va ŭkrainskija tanki, broniemašyny i blindažy.
Kiraŭnik kampanii, jakaja vyrablaje «Vandał», Alaksiej Čadajeŭ nazyvaje technałohiju jahonaj pracy «revalucyjnaj».
«Ciapier užo jość statystyka z amal tysiačy vykarystańniaŭ. Jana vielmi niadrennaja: adzin-dva abryvy na 10 puskaŭ, budziem źnižać hety pakazčyk. Dalej usio zaležyć ad apieratara. Tak, dron ciažki, niepavarotlivy, pakolki niasie na sabie i katušku, i bajavuju častku. Ale, kali prystasavacca, vielmi dakładny», — skazaŭ jon u intervju TASS.
Što ž takoha «revalucyjnaha» ŭ hetaj raspracoŭcy?
Novaje-staroje vynachodnictva
Dla kiravańnia takim dronam, heta značyć pieradačy infarmacyi ad apieratara da samoha bieśpiłotnika, vykarystoŭvajecca nie radyjochvala, a śvietłavy pramień, jaki idzie pa śpiecyjalnym zvyštonkim kabieli sa škła.
Ideja pieradačy infarmacyi z dapamohaj śvietłavych chvalaŭ była prydumanaja fizikami amal 170 hadoŭ tamu ŭ viktaryjanskaj Anhlii. Brytanski fizik Džon Tyndał pravioŭ ekśpierymient, padčas jakoha pieradavaŭ śviatło ŭzdoŭž strumiania padajučaj vady, demanstrujučy pieradaču sihnału šlacham poŭnaha ŭnutranaha adbićcia.
Adnak technałohii dla praktyčnaha ŭvasableńnia hetych idej źjavilisia tolki ŭ 1930-ch hadach. U 1934 hodzie amierykanski inžynier Norman Frenč atrymaŭ patent na aptyčnuju telefonnuju sistemu, maŭlenčyja sihnały ŭ jakoj pieradavalisia z dapamohaj śviatła pa stryžniach z čystaha škła. Praz 20 hadoŭ amierykanskaja kampanija ŭpieršyniu vykarystała termin «vałakonnaja optyka» (fiber optics).
Jašče praz 20 hadoŭ kampanija Rediffusion razharnuła pieršuju kamiercyjnuju optavałakonnuju sistemu dla pieradačy anałahavych televizijnych sihnałaŭ. Z tych časoŭ pačałosia kamiercyjnaje raspaŭsiudžvańnie optavałakonnych sistem suviazi.
Praŭda, jaho adrazu ž pasprabavali vykarystoŭvać i ŭ vajskovych metach. U 1973 hodzie vajskova-marskija siły ZŠA ŭpieršyniu ŭkaranili vałakonna-aptyčnuju liniju na borcie karabla Little Rock. U SSSR pieršyja vałakonna-aptyčnyja linii suviazi na niekalkich abjektach źjavilisia ŭ kancy 1980-ch hadoŭ.
Paśla ŭ inšych krainach papularnaść nabyło prymianieńnie takich technałohij u procitankavych kompleksach (PTRK). Tut možna ŭspomnić izrailski Spike i jaho niamieckuju madernizavanuju viersiju Mells, jakija majuć mahčymaść karektavać palot rakiety z dapamohaj dałučanaha da jaje optavałakna. Dalokaść dziejańnia takoj zbroi — da 4-5 km.
Jaki pryncyp dziejańnia optavałakna
Usio hučyć davoli prosta: elektryčny sihnał na adnoj pryładzie praź śpiecyjalny kanviertar pieratvarajecca ŭ śviatło, jakoje ruchajecca pa kabieli da inšaha pryjomnika, dzie znoŭ kanviertujecca ŭ elektrasihnał. Krynicaj hetaha śviatła źjaŭlajecca paŭpravadnikovy mikrałazier abo śviatłodyjod. Kadavańnie robicca za košt źmieny intensiŭnaści śviatła.
Pieradača infarmacyi takim sposabam nižejšaja za chutkaść śviatła (heta źviazana z mahutnaściu mikrołazieraŭ i prałamleńniem pramianioŭ), ale ŭsio adno značna vyšejšaja, čym inšyja sposaby. Spynić takuju suviaź možna tolki fizična, naprykład, mocna paškodziŭšy optavałakonny kabiel.
Na praktycy heta vyhladaje tak, što dron lotaje niby pryviazany da tonieńkaj nitački, inšy kraj jakoj źmiaščajecca na pulcie apieratara. Hetaja optavałakonnaja nitka pastupova raskručvajecca sa špulki, dałučanaj da kvadrakoptara. Heta kardynalna adroźnivajecca ad taho, jak ciapier pracujuć drony na froncie. Infarmacyju z pulta kiravańnia jany atrymajuć z dapamohaj radyjochval.
Ustalavaŭšy radyjopieraškody na peŭnaj častacie, na jakoj pracuje dron, možna jaho niejtralizavać. Heta ŭłasna i jość asnoŭnaja zadača srodkaŭ REB (radyjoelektronnaj baraćby).
Minułyja try hady poŭnamaštabnaj vajny charaktaryzavalisia pastajannym supraćstajańniem REBu i dronaŭ. Vytvorcy FPV pierachodzili na novyja dyjapazony častot, radyjoelektronščyki pavinny byli apieratyŭna na heta reahavać. Takaja «vajna častot» mahła praciahvacca jašče vielmi doŭha.
Bieśpiłotniki na optavałaknie kardynalna mianiajuć usio. Z hetaha času nivodzin REB abo inšy srodak elektramahnitnaha ŭzajemadziejańnia nie akaža nijakaha ŭpłyvu na śmiarotnyja drony. Treba terminova šukać absalutna novaje rašeńnie, ličać śpiecyjalisty.
Samaje kryŭdnaje dla Ukrainy, što pieršaj hety revalucyjny krok pavinna była zrabić mienavita jana, a nie praciŭnik: usie pieradumovy dla hetaha byli, adznačajuć śpiecyjalisty z haliny.
Drony «bieź pierśpiektyvy»
«Pieršy taki dron byŭ raspracavany nami — uvaha — paŭtara hady tamu!» — małady ŭkrainski inžynier Maksim Šaramiet, jaki ŭznačalvaje arhanizacyju «Dranarnia», nie chavaje svajho abureńnia.
Sapraŭdy, jašče ŭ sakaviku 2024 hoda ŭ ŚMI vyjšli publikacyi pra jahonuju vynachodku — dron na optavałaknie pad nazvaj «Banderyk-stužka». U hetaha pieršaha ŭzoru byŭ taktyčny radyus dziejańnia kala 1 km, čas u pavietry 15 chvilin, a nieści jon moh da 3 kh karysnaj nahruzki.
Letaś «Banderyk» paśpiachova prajšoŭ dziaržaŭnyja vyprabavańni Ministerstva abarony, ale ŭ sieryju tak i nie pajšoŭ. Vynachodnik kaža, što vajskovaje kiraŭnictva zajaviła jamu pra «nieaktualnaść» hetaj technałohii.
«Nam śmiajalisia ŭ tvar i kazali, što heta nie aktualna, heta nie maje prava na žyćcio. Jany kazali: Navošta nam takoje, kali ŭžo jość drony, jakija i tak lotajuć?».
Jahonyja słovy paćviardžaje viadomy ŭkrainski śpiecyjalist i kansultant u halinie vajskovych radyjotechnałohij Siarhiej Biaskrestnaŭ (pazyŭny «Fłeš»).
«Pieršyja paloty na optavałaknie pakazali vajskoŭcam našyja ŭkrainskija chłopcy jašče ŭ 2022 hodzie. Cikavaści hetaje rašeńnie tady nie vyklikała», — paviedamiŭ jon.
Užo ŭ biahučym hodzie jak minimum dźvie hrupy ŭkrainskich raspracoŭščykaŭ ŭzialisia znoŭ za hetuju temu i daviali svaje vyraby da patencyjnaj hatoŭnaści da sieryi, dadaŭ «Fłeš».
«A ŭ sieryju i ŭ masavaje prymianieńnie pa froncie vyrab zapuściŭ praciŭnik. Na žal, heta trend usioj vajny. My pieršyja prydumlajem, jany chutčej maštabujuć», — dadaŭ jon.
Biaskrestnaŭ taksama paviedamiŭ, što paśla pačatku aktyŭnaha prymianieńnia rasijanami optavałakonnych dronaŭ da jaho źviarnuŭsia «aficer z Hienštaba USU» z prośbaj «terminova prydumać niešta suprać hetych dronaŭ».
Ale mienavita z vynachodkaj srodkaŭ dla supraćdziejańnia hetym niaŭraźlivym bieśpiłotnikam i jość hałoŭnaja prablema. Hatovaha rašeńnia pa stanie na ciapier nie maje nivodzin z bakoŭ.
Plusy i minusy dronaŭ na optavałaknie
«Možna nazyvać hetyja drony viasielnymi, chobijnymi, turystyčnymi, kuchonnymi abo «nitačnymi». Ale toj, chto choć raz u žyćci bačyŭ paśpiachovaje prymianieńnie ŭdarnych dronaŭ — razumieje, nakolki heta surjoznaja zbroja ŭ pravilnych rukach», — zaklikaje vałancior i kiraŭnik «Centra padtrymki aeraraźviedki» Maryja Bierlinskaja.
Praŭda, nie ŭsie ličać optavałaknovyja drony sapraŭdy «revalucyjnym praryvam» u hetaj vajnie. Ekśpiert infarmacyjna-kansałtynhavaha ahienctva Defense Express Ivan Kiryčeŭski kaža, što vykarystańnie optavałakonnaha kabiela — heta tolki adzin z mahčymych šlachoŭ evalucyi bieśpiłotnikaŭ.
«Najaŭnaść optavałakna nie dadaje jamu plus 100500 bałaŭ da ŭdarnaj mahčymaści, nia robić jaho bajavuju častku bolš mahutnaj i nia robić jaho niaŭraźlivym dla źbićcia, naprykład, z drabavikoŭ», — kaža jon Ukrainskaj słužbie Bi-bi-si.
Pavodle jahonych słoŭ, ciapier abodva baki ekśpierymientujuć z roznymi madyfikacyjami BPŁA — ustaloŭvajuć optavałakno abo mašynny zrok i vyjaŭlajuć, što lepš pracuje va ŭmovach realnych bajavych dziejańniaŭ.
Dakładnaść traplańnia drona, padkreślivaje Kiryčeŭski, šmat u čym zaležyć nie tolki ad stabilnaści jaho kiravańnia, ale i ad aeradynamičnych charaktarystyk aparata i majsterstva apieratara. Tamu kazać pra «revalucyjnaść» daŭno viadomaj technałohii, na jahonuju dumku, zaŭčasna.
«Heta prajava standartnych emacyjnych arelaŭ va ŭkraincaŭ. To my śmiajemsia z rasijan, to, naadvarot, nadajem niejkuju nievierahodnuju siłu ich uzbrajeńniu, — kaža jon. — A heta prosta čarhovy vitok u raźvićci technałohij i ŭzbrajeńnia».
Što tyčycca kankretnych zaŭvah, to ekśpierty źviartajuć uvahu na try klučavyja akaličnaści.
Pa-pieršaje, heta manieŭranaść drona. Sapraŭdy, vyhladaje tak, što BPŁA, «pryviazany» na tonieńkim šnuročku da apieratara, źjaŭlajecca vielmi dalikatnaj kanstrukcyjaj, i luby słup abo dreva lohka jaho niejtralizujuć. Tamu, maŭlaŭ, lotać taki aparat moža tolki nie karotkija adlehłaści i tolki ŭzdoŭž daroh, kab nie było fizičnych pieraškod.
Inžynier Maksim Šaramiet, jaki nieadnarazova kiravaŭ takim dronam, nazyvaje heta śćviardžeńnie «biazhłuździcaj».
Pavodle jaho słoŭ, kabiel padčas palotu sam pastupova razmotvajecca i spakojna kładziecca źvierchu na drevy abo inšyja pieraškody. Abarvać jaho vielmi ciažka. Adzinaja zaściaroha — niepažadana rezka razvaročvacca abo źnižacca, a zatym padymacca, kab nie pierakrucić optavałakno.
«Kiravać FPV na optycy našmat praściej. Tamu što ŭ apieratara nie źnikaje karcinka, niama nieabchodnaści ŭ navykach pralatać pa zonie REB, niama nieabchodnaści razumieńnia pryncypaŭ radyjoharyzonta», — dadaje jon.
Druhaja pryčyna dla skiepsisu ekśpiertaŭ — heta vysoki košt optavałakna. Sapraŭdy, kaža Šaramiet, heta było adnoj z hałoŭnych zaściaroh ukrainskaha Hienštaba, kali jon kazaŭ pra «nieaktualnaść» optavałakonnych dronaŭ. Pa stanie na minuły hod tolki špulka na 10 km z takim kabielem kaštavała kala 3 tysiač dalaraŭ. Heta amal u 10 razoŭ daražej za zvyčajny maleńki FPV-kvadrakoptar.
Ale, adznačaje kiraŭnik «Dranarni», ciapier paradak ličbaŭ na canu optavałakna istotna źmianiŭsia. Heta źviazana ź vialikaj kolkaściu kitajskaj pradukcyi na rynku i z pačatkam jaho vyrabu ŭžo va Ukrainie. Ciapier, kaža Šaramiet, udałosia źnizić košt z 3 tysiač da 100 dalaraŭ. U takim vypadku košt hatovaha BPŁA budzie kala 1 tysiačy dalaraŭ.
I, narešcie, treciaja pretenzija da vałakonna-aptyčnaha bieśpiłotnika — heta nievialikaja karysnaja nahruzka, jakuju jon moža nieści. Hetaja prablema na samaj spravie isnuje, pakolki taki BPŁA, akramia bojeprypasu, jašče pavinien nieści na sabie davoli ciažkuju špulku z kabielem. Takaja špulka na 10 km važyć kala 1,2 kh, a na 15 km — kala 2 kh. Takim čynam, 10-dziujmovy FPV-dron, jaki maje karysnuju nahruzku 3-4 kh, zmoža ŭziać «na bort» nievialiki bojeprypas vahoj kala 1,5 kh.
Ale, pa-pieršaje, čym bolšy dron, tym bolš karysnaja nahruzka, a pa-druhoje, navat taki bojeprypas moža nanosić surjoznyja paškodžańni technicy, uličvajučy, što BPŁA budzie atakavać cel bieśpieraškodna, a apieratar pastajanna budzie bačyć praciŭnika na videa vysokaj jakaści, jakoje zabiaśpiečvaje optavałakno.
Jak procidziejničać
Jak niejtralizavać optavałakonny BPŁA — pytańnie adkrytaje.
«Supraćdziejańnie takim dronam — heta adna z samych aktualnych i surjoznych tem, nad čym łamajuć hałavu ŭsie vytvorcy», — kaža inžynier Maksim Šaramiet.
Apytanyja Bi-bi-si ekśpierty adznačajuć takija varyjanty vyrašeńnia składanaj zadačy.
Pa-pieršaje, kab źniščyć bieśpiłotnik, jaho treba spačatku vyjavić. Standartnyja srodki radyjoelektronnaj raźviedki (RER) tut biaśsilnyja, pakolki, vidavočna, taki dron i pult kiravańnia im nie vykarystoŭvajuć radyjosuviaź.
Zastajucca inšyja sposaby vyjaŭleńnia. Samy prosty — vizualny, to-bok aptyčnaja detekcyja. Dla hetaha možna ŭstalavać na braniatechniku śpiecyjalnyja moduli ź videakamierami, jakija buduć u pastajannym režymie vyjaŭlać takija abjekty ŭ niebie.
Pa-druhoje, jość vierahodnaść vyjaŭleńnia hetych dronaŭ z dapamohaj ultrahukavych abo infračyrvonych sensaraŭ.
Pa-treciaje, hetyja bieśpiłotniki moža vyjavić akustyčny sensar. Adnak heta ŭsio tolki «syryja idei», jakija patrabujuć dbajnaj prapracoŭki, a samaje hałoŭnaje — praktyčnaj pravierki na poli boju.
Druhi aśpiekt niejtralizacyi optavałakonnaha drona — heta niepasredna jaho źniščeńnie. Tut usio adnačasova bolš zrazumieła, ale i składaniejšaje ŭ realizacyi. Vidavočna, adziny šlach pieraškodzić paražeńniu — heta źbić taki dron paśla vyjaŭleńnia pry nabližeńni da celi. Dla hetaha mohuć być vykarystanyja sietkamioty, jakija ŭžo časam vykarystoŭvajuć na pole boju abodva baki, a taksama drabavik z karciečču.
Jašče varyjant — naciahvać nad pazicyjami i miescami stajanki techniki śpiecyjalnyja nieprykmietnyja sietki, naprykład, z tryvałaj loski. Dron zabłytajecca ŭ joj i moža zaŭčasna zdetanavać abo ŭpaści.
U kožnym razie, užo ciapier dziaržava i najlepšyja technałahičnyja rozumy Ukrainy pavinny terminova pracavać u kirunku stvareńnia ŭłasnych optavałakonnych BPŁA, kaža Maksim Šaramiet.
Na jaho dumku, nastupny hod moža stać revalucyjnym praryvam va ŭžyvańni mienavita takoj techniki na poli boju, jak kaliści ŭ 2022-23 hadach adbyłosia z FPV-dronami. Spačatku ich nie ŭsprymali surjozna, a ciapier jany stali ledź nie asnoŭnaj zbrojaj i ich vykarystańnie ŭžo ličycca na miljony z abodvuch bakoŭ.
Drony na optavałaknie — jašče bolš śmiarotnaja zbroja. Pierš za ŭsio tamu, što suprać jaje dahetul niama «supraćjadździa».
«My źbirajem ich, jak IKEA». Ukraina pry dapamozie zachodnich technałohij sama stvaraje drony, jakimi atakuje Rasiju
«Baba Jaha» atakuje bombami z łaziernym naviadzieńniem, heta mianiaje praviły hulni va Ukrainie
Novaja technałohija robić drony niaŭraźlivymi dla hłušyłak
Bieśpiłotniki paralizujuć pole boju ŭ vajnie va Ukrainie
Ukrainskija dalnabojnyja drony majuć sistemu naviadzieńnia jak u kryłatych rakiet
«Rasija — heta bienzakałonka z armijaj. I my majem namier źniščyć hetuju bienzakałonku»
U mahiloŭskaj kałonii pamior 22-hadovy palitźniavoleny Dźmitryj Šlethaŭer9
Kamientary
Ukraina v osnovnom zanimałaś raśpiłom dieniežnoj i humanitarnoj pomoŝi. U nich pri ariestie činovnikov sriednieho źviena izymajut milliony dołłarov naličnymi, v to vriemia kohda na pieriedovoj vojennyje prosiat kupiť im avto pricieły broniežilety. Tut nie na čto obižaťsia, povtoriłsia 1919 hod kohda UNR pieriestała suŝiestvovať imienno po etim pričinam.