Jaŭhien Bury z ABBA raskazaŭ, kolki jaho biznes-asacyjacyja atrymała ad Jeŭrasajuza i na što patraciła
Paśla burnaha abmierkavańnia dametnaści abjomu srodkaŭ, jakija pajšli biełaruskamu biznesu z dapamohi Jeŭrasajuza, «Naša Niva» vyrašyła źviarnucca da kiraŭnika ABBA (Asacyjacyi biełaruskaha biznesu za miažoj) Jaŭhiena Buraha, kab patłumačyć, jak pracuje finansavańnie ŭ vypadku dziejnaści ich arhanizacyi, i čamu padtrymka kamiersantaŭ — važny kirunak.
Jaŭhien pahadziŭsia dać piśmovyja adkazy na pytańni. Atrymaŭsia tekst-znajomstva z ABBA dla tych, chto nie razumieje, jak kankretna asacyjacyja dapamahaje ajčynnym biznesam.
Jaŭhien Bury. Skončyŭ Biełaruski dziaržaŭny ekanamičny ŭniviersitet (2005) i Akademiju kiravańnia (2018). Pracavaŭ u sistemie Ministerstva pa padatkach i zborach (1998-2014) i Radzie biaśpieki (2014-2019), u 2019-2020 — u IT-kampanii ŭ śfiery finansaŭ. U 2020 dałučyŭsia da Narodnaha antykryzisnaha ŭpraŭleńnia Paŭła Łatuški. U 2021 stvaryŭ ABBA.
«Praca nad prajektam AVVA pačałasia zadoŭha da hrantaŭ, bieź finansavańniaŭ»
«Naša Niva»: Pavieł Łatuška spačatku zajaviŭ, što kala 30% srodkaŭ, vydzielenych ES biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści, išli na biznes. Paśla były śpikier Kaardynacyjnaj rady Andrej Jahoraŭ nazvaŭ ličby 10-15%, paźniej jašče mienš: 4-7%. Ci vy viedajecie, jakaja z hetych ličbaŭ karektnaja i kolki z hetaha było vyłučana na ABBA jak profilnuju biznes-arhanizacyju?
Jaŭhien Bury: Heta dakładna nie pytańnie AVVA. My nikoli nie zajmalisia i nie zajmajemsia raźmierkavańniem srodkaŭ, jakija atrymlivajuć biełaruskija demakratyčnyja siły abo hramadzianskaja supolnaść. My majem ułasnaje finansavańnie, nakiravanaje vyklučna na padtrymku biełaruskaha biznesu za miažoj. My nie majem nijakich finansavych kropak pierasiačeńnia ni z kim ź biełaruskich palityčnych abo inšych struktur.
Akramia AVVA, jość jašče šerah struktur, značna starejšych i ź vialikaj hrantavaj historyjaj, u tym liku mižnarodnych finansavych arhanizacyj kštałtu Jeŭrapiejskaha banka rekanstrukcyi i raźvićcia (JEBRR), ale padrabiaznaści ich finansavańnia i padtrymki z boku Jeŭrasajuza mnie nieviadomyja.
«NN»: Raskažycie, jak uładkavana vaša finansavańnie?
JAB: Dva hady tamu byŭ stvorany kansorcyum dla padtrymki biełaruskaha biznesu za miažoj. Siarod jaho ŭdzielnikaŭ — Polskaja handlova-pramysłovaja pałata (KIG), navukova-daśledčy centr CASE i Litoŭskaja kanfiederacyja pracadaŭcaŭ (LDK).
U śniežni 2022 hoda, AVVA razam z tryma jeŭrapiejskimi ŭdzielnikami kansorcyuma padpisali kantrakt ź Jeŭrakamisijaj na dva hady ŭ pamiery miljona jeŭra — na padtrymku biznesu ŭ vyhnańni i raźvićcio asacyjacyi. Amal ⅓ biudžetu ad kantraktu naležyć inšym eŭrapiejskim partnioram našaha kansorcyuma.
Jašče ŭ krasaviku 2023 razam ź Jeŭrakamisijaj my rabili publičnuju padzieju, pryśviečanuju pačatku prajekta [padtrymki biełaruskaha biznesu ŭ miežach prahramy EU4Belarus na sumu miljon jeŭra], dzie razam ahučvali, na što i jak buduć vydatkavanyja srodki.
U nas byŭ jašče adzin karotkaterminovy mały hrant ad Jeŭrakamisii letam 2022 hoda, skiravany na kansultacyi pa rełakacyi biznesu paśla pačatku vajny (biez zhody Jeŭrakamisii ličba nie moža być ahučanaja). Nijakaha inšaha finansavańnia ad Jeŭrasajuza my nie atrymlivali i nie atrymlivajem.
Praca nad prajektam AVVA pačałasia zadoŭha da hrantaŭ, jašče ŭ pačatku 2021 hoda, i praciahvałasia paŭtara hoda. Bieź finansavańnia byŭ praviedzieny pieršy Biełaruski biznes-forum na placoŭcy Varšaŭskaj fondavaj biržy, jakaja dazvoliła zrabić jaho biaspłatna, druhi Biełaruski biznes-forum u Vilni ŭ EHU. Adrazu paśla pačatku vajny biez anijakaha finansavańnia nami była arhanizavanaja «Haračaja linija», dzie možna było atrymać ekstranyja kansultacyi pa rełakacyi. Šmat čaho jašče rabiłasia bieź finansavańnia, za naš ułasny košt.
Z prapanovaj prafinansavać našu dziejnaść da nas źviarnulisia niepasredna sami donary — Jeŭrakamisija — užo paśla taho, kali byli dasiahnutyja samastojnyja vyniki pracy. AVVA nie była stvoranaja pad adziny prajekt albo pad donarskuju padtrymku.
«13 biznesaŭ atrymali ad nas pa piać tysiač jeŭra na raźvićcio»
«NN»: Možacie raspavieści padrabiaźniej, kudy pa vyniku pajšli vyłučanyja hrošy?
JAB: U našym vypadku heta biznes-konkursy ź mini-hrantami ŭ pamiery piać tysiač jeŭra, kansultacyi, praviadzieńnie biznes-forumaŭ i sieminaraŭ, daśledavańni patreb biznesu, navučalnyja tury i sustrečy biznesu ź miascovymi ŭładami, advakatavańnie intaresaŭ biznesu ź biełaruskimi karaniami praz sustrečy z čynoŭnikami jeŭrapiejskich krain i ŭ samoj Jeŭrakamisii, udzieły ŭ ekspa, treninhi kamandy AVVA, ofis asacyjacyi, zarobki kamandy AVVA.
Naprykład, užo 13 biznesaŭ, vyjhraŭšy konkurs, atrymali ad nas pa piać tysiač jeŭra na raźvićcio (tak, adnym ź pieramožcaŭ stała Alena Karčeŭskaja — zasnavalnica siamiejnaj ramiesnaj vytvorčaści naturalnaj kaśmietyki Shesaidlyn u Varšavie — NN).
Treba adznačyć, što ŭsio finansujecca asobnymi tranšami, i biez vykanańnia praduhledžanych kantraktam etapaŭ prajekta i dasiahnieńnia zapłanavanych pakaźnikaŭ niemahčyma atrymać nastupny tranš. Ciapier, vykanaŭšy ŭsie zapłanavanyja dziejańni i etapy i zrabiŭšy spravazdačyŭ za vydzielenyja srodki, my atrymali pieradapošni tranš, nieabchodny dla zaviaršeńnia prajekta. Heta važna dla razumieńnia, što ŭsie srodki AVVA vydatkoŭvajucca na zajaŭlenyja mety i kantralujucca donaram.
Dadam, šmat čaho AVVA rabiła i robić bolš, čym toje praduhledžana hrantavym pakryćciom. Bo heta prajekt samoj biznes-supolnaści, a nie donaraŭ.
«Spadziajemsia na zapusk inviestycyjnaha fondu, jaki budzie vydzialać kredyty biełaruskamu biznesu za miažoj na lhotnych umovach»
«NN»: Što nakont efiektyŭnaści — jość traty, jakija nie apraŭdalisia?
JAB: Vielmi składana kazać pra efiektyŭnaść «u momancie», bo ŭ biznesie tak nie pracuje: pryjšoŭ na forum abo atrymaŭ kansultacyju — i adrazu rost. Heta treba hladzieć u časie. Ale što možna skazać dakładna: konkursy biznesaŭ prynosiać vielmi šmat karyści za adnosna karotki pramiežak času. Bo tam my bačym, na što iduć atrymanyja biznesam hrošy, i čujem vodhuki, jak kankretna hetyja hrošy dapamahli ŭ raźvićci. Zhadajem tych ža Shesaidlyn. Naš hrant pajšoŭ na novaje dadatkovaje abstalavańnie i pašyreńnie ich cecha. Jak vynik — rost zakazaŭ i prodažaŭ, pašyreńnie vytvorčaści.
Dziakujučy našym kansultacyjam, biełarusy rehistrujuć novyja biznesy i stvarajuć pracoŭnyja miescy. Našy razmovy z čynoŭnikami ź jeŭrapiejskich krain i inšymi jeŭrapiejskimi biznes-asacyjacyjami palapšajuć staŭleńnie da biełaruskaha biznesu i da biełarusaŭ ahułam. My metanakiravana pracujem z pytańniami dyskryminacyi i dapamahajem tym, u kaho jość prablemy, naprykład, z bankaŭskim absłuhoŭvańniem.
Adnym z samych istotnych vynikaŭ prajekta my spadziajemsia, budzie zapusk u bližejšym časie inviestycyjnaha fondu sa srodkaŭ Jeŭrakamisii, jaki budzie vydzialać kredyty biełaruskamu biznesu za miažoj na lhotnych umovach.
Nam padajecca, u hramadskaści siońnia słabaje razumieńnie, navošta ŭvohule padtrymlivać pryvatny siektar — maŭlaŭ, «jany i tak bahatyja, davajcie hetyja hrošy lepiej vydatkujem na kulturu abo palitźniavolenych». Viadoma, heta nieabchodna rabić, i heta robicca. Ale i padtrymka pryvatnaha siektaru — heta standartnaja praktyka demakratyčnych dziaržaŭ. Prostymi słovami:
kožny vydatkavany jeŭra ciapier moža prynieści niekalki jeŭra karyści praź niekalki hod u vyhladzie ŭniosku ŭ raźvićcio ekanomiki, novych pracoŭnych miescaŭ, zapłačanych padatkaŭ, novych kredytaŭ, vydatkaŭ na dabračynnaść i hetak dalej. Mienavita padtrymka biznesu siońnia moža zaŭtra stać padmurkam dla novaj niezaležnaj Biełarusi. Šlach raźvićcia praz padtrymku małoha i siaredniaha pradprymalnictva abirali ŭsie krainy, jakija prajšli praz dyktaturu i padzieńnie režymaŭ.
Ahułam ža, partniorstva AVVA ź Jeŭrapiejskaj kamisijaj i Departamientam handlu ZŠA — heta pakaźnik taho, što našaja arhanizacyja vykonvaje krytery strohaj spravazdačnaści i prazrystaści. Našuju finansavuju spravazdaču možna pahladzieć u polskim rejestry. Na našym resursie ŭ adkrytym dostupie apublikavanyja našy i donarskija struktury, da jakich my majem dačynieńnie, i tolki praź ich my atrymlivajem finansavańnie.
«Na siońniašni momant u ABBA bolš 120 siabroŭ z 14 krainaŭ śvietu»
«NN»: Kolki siabroŭ u samoj ABBA siońnia?
JAB: Na siońniašni momant u nas bolš 120 siabroŭ z 14 krainaŭ śvietu. Polšča zajmaje pieršaje miesca pavodle kolkaści, ZŠA — druhoje, Litva — treciaje. U svajoj bolšaści heta mikra– i mały biznes. Bolš bujny biznes dałučajecca z ZŠA i Kanady.
Na sajcie AVVA paznačanyja siabroŭskija pakiety. Na siońniašni momant bolšaść siabraŭ abiraje bazavy siabroŭski pakiet, bo tyja, chto da nas źviartajecca, čaściej za ŭsio, jašče nie stajać mocna na nahach (bazavy płan siabroŭstva na hod kaštuje 250 jeŭra — NN). Jość siarod siabraŭ i tyja, chto maje biznes suśvietnaha ŭzroŭniu (Jaŭhien Bury nie moža nazvać kampaniju bieź jaje zhody — NN). I jaho ŭładalniki vykazvajuć žadańnie dapamahać. Raźvivacca małomu biznesu, u tym liku praz AVVA.
«NN»: A kolki ŭ samoj arhanizacyi supracoŭnikaŭ i jakija zarobki jany majuć?
JAB: Na padstavie damovy ab pracy ŭ AVVA zaniata 6 čałaviek. [Jašče] adzin pastajanna pracuje na padstavie kantrakta pa vykanańni pasłuh. Heta ŭsio biełarusy, jakija nie pa svajoj voli apynulisia za miažoj.
Tut varta adznačyć, što donar nikoli nie pakryvaje 100% zarobkaŭ, zvyčajna heta składaje ad 25% da 50%, reštu my musim znachodzić sami. Jość pieryjady kali heta nie atrymlivajecca zrabić. Z etyčnych mierkavańniaŭ ja nie mahu ahučvać zarobki pracaŭnikoŭ.
«NN»: Vy sami zvyčajna prychodzicie da biznesaŭ ci jany da vas?
JAB: AVVA dapamahaje i tym, chto nie źjaŭlajecca našymi siabrami. Naprykład, słuchačy treninhaŭ i sieminaraŭ — heta šyrokaje koła zacikaŭlenych asob. Značna čaściej mienavita biznes prychodzić da nas: my majem status «ekstremisckaj arhanizacyi», tamu kłapocimsia pra biaśpieku ludziej.
Siabram AVVA moža stać jurydyčnaja asoba, zarehistravanaja za miažoj Biełarusi (akramia Rasii i inšych niedemakratyčnych krain), zasnavalnik jakoj (abo adzin z zasnavalnikaŭ) maje (abo niekali mieŭ) biełaruskaje hramadzianstva, i jaki padzialaje našy kaštoŭnaści, prapisanyja ŭ Kodeksie biznes-etyki i Statucie AVVA.
«NN»: Nazavicie top dasiahnieńniaŭ vašaj arhanizacyi za čas dziejnaści, čym vy sapraŭdy možacie pachvalicca?
JAB: Najpierš heta sama supraca ź Jeŭrasajuzam, bo heta vialiki davier da nas i, kab heta stała mahčymym, treba było złamać šmat šabłonaŭ i ałharytmaŭ. Taksama — padpisańnie darožnaj mapy i pačatak supracy z Departamientam handlu ZŠA.
Heta stvareńnie sistemy akredytacyi AVVA, jakaja dazvalaje adroźnivać sumlenny biznes, i dapamahaje ŭ baraćbie s dyskryminacyjaj biełarusaŭ. Nu, i samo stvareńnie AVVA, jakaja pierarasła ŭ sapraŭdnuju mižnarodnuju arhanizacyju sa svajoj unikalnaj i ekśpiertnaj kamandaj.
«NN»: A jakaja praktyčnaja karyść ad vašaha pradstaŭnictva ŭ Štatach? Čym ABBA moža być karysna biełaruskim kamiersantam u ZŠA?
JAB: Jak my nie raz kazali, zadača AVVA — zakłaści padmurak dla kryvianosnaj sistemy ekanomiki volnaj Biełarusi. Kab mienavita biznes ź biełaruskimi karaniami byŭ asnoŭnym inviestaram u ekanomiku novaj Biełarusi. Dla hetaha my pavinny budavać masty pamiž biznesam biełarusaŭ na roznych kantynientach užo siońnia —majecca na ŭvazie mahčymaje finansavańnie supolnych prajektaŭ u budučyni, inviestycyi, praviadzieńnie supolnych iventaŭ i nietvorkinha i hetak dalej. I vialikuju rolu ŭ hetym adyhryvajuć našy ambasadary ŭ štatach (ich užo čatyry) i naša prysutnaść u Kalifornii.
My praviali pieršy biznes-forum u sakaviku ŭ Vašynhtonie. Jon vielmi paspryjaŭ rostu imidžu biełarusaŭ siarod fiederalnych struktur. Kali tłumačyć: tam pabačyli ŭzrovień biełaruskaha biznesu. U našych biznesoŭcaŭ źjavilisia pramyja kantakty z profilnymi amierykanskimi asacyjacyjami, pačałosia vyrašeńnie kankretnych pytańniaŭ. My sami navat stali vydavać rekamiendacyi na atrymańnie viz i palityčnaha prytułku ŭ ZŠA.
Druhi forum razam z Departamientam handlu ZŠA płanujem u Kremnijevaj dalinie ŭ nastupnym hodzie.
«NN»: Nie mahli nie zapytać pra čutki vakoł kampanii Connect GMN Non Profit, jakoj nibyta naležyć bar u Varšavie, u jakim pravodzicca netvorkinh ABBA. Isnuje mierkavańnie, što kampanija atrymlivaje vypłaty za kiejtarynh z hrantavych hrošaj ABBA, i tak vy abkešvajecie hranty — pieravodzicie ŭ najaŭnyja hrošy — praz bar svajoj žonki. Jak možacie heta prakamientavać?
JAB: Heta niejki žart. Raniej my čuli, što nie možam kiravać biznes-asacyjacyjaj, bo nie majem ułasnaha biznesu. Ciapier, kali ŭ adnaho z čalcoŭ praŭleńnia hety biznes jość, adrazu pačalisia pretenzii ŭ inšy bok.
Hety bar byŭ zasnavany Marynaj Hiryn razam z partniorkaj, nie źviazanaj pracoŭnymi adnosinami z AVVA. U Polščy isnuje šmat form viadzieńnia sacyjalna adkaznaj dziejnaści, adnoj ź ich źjaŭlajecca Spółka z o.o. non profit. Na dziejnaść hetaha bara častka finansavańnia była pryciahnutaja z boku polskaha fondu padtrymki biznesu. Umovaj jaho atrymańnia było pracaŭładkavańnie ludziej, jakija majuć status palityčnych uciekačoŭ.
Heta sacyjalna adkazny biznes, jaki stvaraje pracoŭnyja miescy dla inšych biełarusaŭ. Jon pracuje kala dvuch z pałovaj miesiacaŭ. To-bok jon byŭ adkryty tady, kali naš prajekt ź Jeŭrasajuzam amal skončyŭsia. I ni ŭ jakim razie nie stvaraŭsia pad patreby AVVA abo pad niejkuju jaje hrantavuju dziejnaść. Nijakaha kejtarynhu bar nie robić, nijakaha «abkešvańnia», jak vy kažacie, ci inšych niezakonnych rečaŭ tam nie adbyvajecca. U bary sapraŭdy pravodzicca netvorkinh dla siabraŭ AVVA, ale ŭ miežach zvyčajnaj kamiercyjnaj dziejnaści. U asnoŭnym praca skiravanaja na polski rynak i turystaŭ.
«NN»: Jakija ŭ vas płany pa raźvićci arhanizacyi? Jak vy płanujecie być karysnymi biełaruskamu biznesu, sychodziačy ź jaho patreb? Jaki prahnoz vašaha biudžetu na 2025 hod?
JAB: Asnoŭnyja stratehičnyja zadačy dźvie: spryjać palapšeńniu imidžu sumlennaha biełaruskaha biznesu i zrabić AVVA ŭstojlivaj arhanizacyjaj, niezaležnaj ad vonkavych donaraŭ abo asobnych ludziej.
My imkniemsia stvaryć umovy, pry jakich sami biełarusy buduć finansavać ułasnyja nieabchodnyja im struktury, takija jak AVVA.
My praciahvajem prytrymlivacca našaj misii i z časam usio bolš razumiejem, nakolki jana słušnaja — dapamahać, abaraniać, raźvivać, umacoŭvać i pamnažać biełaruski etyčny biznes. Biudžet AVVA na 2025 hod budzie mienšy, čym u 2024, ale ŭsie asnoŭnyja kirunki dziejnaści i pasłuhi buduć zachavanyja (Jaŭhien udakładniŭ, što heta budzie ŭžo nie kantrakt ź Jeŭrasajuzam, inšyja detali pa biudžecie zaraz raskryć jon nie moža — NN).
My pracujem u składanych umovach. U adnosinach mianie i praŭleńnia AVVA režym zavioŭ šmatlikija kryminalnyja spravy, my abjaŭlenyja ŭ miždziaržaŭny vyšuk.
Za try hady my čuli šmat inšych abvinavačvańniaŭ u svoj bok. Ale jašče nichto i nivodnaha razu tak i nie zdoleŭ padmacavać faktami choć niejkija parušeńni abo złoŭžyvańni z našaha boku.
My ciapier zasiarodžanyja na pracy z tymi, chto nam daviaraje, chto, niahledziačy na ŭsiu ryzyku, dałučyŭsia da asacyjacyi. My spakojna i ŭpeŭniena praciahvajem svaju dziejnaść na karyść volnaj Biełarusi. I možam ščyra kazać: «Dziakuj Bohu, nam nie soramna nikomu hladzieć u vočy».
Vaskrasienski ŭładkavaŭsia na vyhadnuju pazicyju ŭ zahadkavuju kampaniju
«Hetaja krama — moj adziny biznes». Što havorać rabotniki handlovaha centra, jaki na tym tydni zhareŭ u Viciebsku
«Maja kampanija paciarpieła ad nieabdumanych dziejańniaŭ apazicyi». Što adbyvajecca ź firmaj, na ekranach jakoj pakazali zvarot Cichanoŭskaj suprać vajny
«Treba kuplać łatarejny bilet». Stvaralnik kampanii Flo padzialiŭsia sakretam pośpiechu
Jaŭhien Bury z ABBA raskazaŭ, kolki jaho biznes-asacyjacyja atrymała ad Jeŭrasajuza i na što patraciła13
Kamientary
Dzie sapraŭdnyja pytańni pra kumaŭstvo ŭ arhanizacyi z žonkaj? A nia choča raskazać, što heta za "partniorka, nie źviazanaja pracoŭnymi adnosinami z ABBA", jakaja suzasnavała tuju kaviarnuju? Kažuć złyja jazyki, što jejnaja dačka pracuje ŭ ABBA niejkim čynam... Ci płacić ABBA toj kaviarni za arendu pamiaškańnia pad iventy i ci pravodzić tendar pad vybar takoha pamiaškańnia? Chto daŭ im prava vyznačać, jaki biznes česny a jaki nie? Dzie možna pabačyć aŭdyt dziejnaści ŭsich jurasob heta struktury z hadavoj spravazdačaj pa raschodvańni publičnych resursaŭ i pa dasiahnieńniach? Čamu Cichanoŭskaja łabijuje mienavita hetuju strukturu, chacia biełaruski biznes hurtujecca zbolšaha nie vakoł ich (ZPP i hd)?
Ciahnicie jaho z žonkaj i daradcami Cichanoŭskaj ŭ TOK i davajcie narmalnuju razmovu pa faktach!
Nie raskryli temu, a ŭ čym ža karyść dla volnaj Biełarusi ad taho, što vysokapastaŭlenyja byłyja čynoŭniki z Savieta Biaśpieki Łukašenki zajmajucca biznesam za miažoj.
"My nikoli nie zajmalisia i nie zajmajemsia raźmierkavańniem srodkaŭ, jakija atrymlivajuć biełaruskija demakratyčnyja siły abo hramadzianskaja supolnaść" - dapuścim, vy nie zajmajeciesia raźmierkavańniem, a atrymańniem vy zajmajeciesia?