Urahannyja chvali vieršnikaŭ ź nizka pryhnutymi dzidami, trapiatańnie ściažkoŭ, navalničny šum apieranych kryłaŭ, prymacavanych da rycarskich pancyraŭ, tupat konskich kapytoŭ i ryk tysiač mužčynskich horłaŭ. Mienavita tak padajucca sceny husarskich atak XVI—XVII st. u litaratury. Vieršniki z kryłami za plačyma — nieadjemny atrybut słavy Rečy Paspalitaj ci naadvarot — symbal žorstkaha i adnačasova fejeryčnaha panavańnia.
Urahannyja chvali vieršnikaŭ ź nizka pryhnutymi dzidami, trapiatańnie ściažkoŭ, navalničny šum apieranych kryłaŭ, prymacavanych da rycarskich pancyraŭ, tupat konskich kapytoŭ i ryk tysiač mužčynskich horłaŭ. Mienavita tak padajucca sceny husarskich atak XVI—XVII st. u litaratury. Vieršniki z kryłami za plačyma — nieadjemny atrybut słavy Rečy Paspalitaj ci naadvarot — symbal žorstkaha i adnačasova fejeryčnaha panavańnia.
Histaryčnyja realii akazalisia bolš prazaičnymi. Supracoŭnik Muzeju polskaha vojska ŭ Varšavie Vitold Hłenbovič praanalizavaŭ vyjavy husaryi dy ŭsie najaŭnyja ŭ muzejnych zborach husarskija pancyry. Pavodle jaho vysnoŭ, u muzejach niama aryhinału husarskich kryłaŭ XVII st. Ekspanavanyja ŭ zalach husarskija kirasy z kryłami źjaŭlajucca, praŭdapadobna, kampazycyjami XIX st., dzie kryły nia majuć aŭtentyčnaha pachodžańnia. Analiz ikanahrafii i zachavanych ekspanataŭ pakazvaje, što ŭ XVII st. kryły macavalisia husarami da siodłaŭ i nie pieraŭzychodzili pa vyšyni hałavy vajara. Tolki ŭ kancy XVII — pač. XVIII st., užo paśla taho jak husaryja straciła svajo bajavoje značeńnie, kryły pačali macavać da naplečnikaŭ, što nadavała bolšuju paradnaść vajennym cyrymanijałam.
Vobraz husaryi jak kryłatych vieršnikaŭ byŭ zamacavany i raspaŭsiudziŭsia ŭ kancy XIX — pač. XX st. dziakujučy malunkam, stvoranym dziela ŭmacavańnia sercaŭ palakaŭ, što byli pazbaŭleny Ajčyny. U vyniku ahulnapryniatym staŭ vobraz vieršnika ŭ kirasie z prymacavanaj da naplečnikaŭ paraj vysokich kryłaŭ, husta ŭtykanych piorami arła ci jastraba.
Vyniki svaich daśledavańniaŭ polski historyk ahučyŭ u vieraśni na toruńskaj navukovaj kanferencyi «Paŭnočnyja vojny ŭ XVI—XVIII st.», pryśviečanaj čatyrochsothodździu bitvy pad Kirchholmam. 27 vieraśnia 1605 h. vojska VKŁ pad kiraŭnictvam vialikaha hietmana Jana Karala Chadkieviča razhramiła značna bolšyja siły Švecyi. U toj bitvie z armii Chadkieviča zahinuła tolki kala 100 čałaviek, a straty švedaŭ aceńvajucca ŭ niekalki tysiač.
Pavodle taktyčnych charaktarystyk bitva pad Kirchholmam charaktaryzujecca vajennymi specyjalistami jak adnaja z najbolš vydatnych u historyi Novaha času. Husaryja vykanała ŭ bitvie klučavuju rolu. I paŭsiul u polskich padručnikach jana ŭvasablaje słavu polskaj zbroi.
Na kanferencyi ŭ Toruni viadomy daśledčyk historyi VKŁ Andžej Rachuba, pakul biełaruskija i litoŭskija ŭdzielniki vytrymlivali paŭzu, akcentavana źviarnuŭ uvahu prysutnych na toje, što pad Kirchholmam uvohule nie było polskich siłaŭ, a na dapamohu vojsku VKŁ padyšli tolki 300 rejtaraŭ kurlandzkaha hiercaha. Kanferencyja zaśviedčyła sučasnuju tendencyju siarod značnaj častki polskich historykaŭ — varta vyrašać historyjahrafičnyja prablemy, a nie pamnažać patryjatyčnyja lehiendy.
Vysnovy? Husary z kryłami sapraŭdy isnavali. Praŭda, z hledzišča pašyranaha kliše, hetaje vidovišča ŭ XVII st. nie było takim malaŭničym, jak ujaŭlałasia ŭ XIX—XX st. Ale na sučaśnikaŭ padziej ataka husaryi rabiła niezabyŭnaje ŭražańnie. Ci varta ŭ takim razie dadatkova ŭpryhožvać historyju?
Kamientary