Ź Biełastoku j Vilni na Biełaruś buduć viaščać novyja radyjo

Ź Biełastoku j Vilni na Biełaruś buduć viaščać novyja radyjo

U kancy žniŭnia polskaja Rada radyjoviaščańnia i telebačańnia vydała supołcy «Racyja», hałoŭnym udzielnikam jakoj źjaŭlajecca Biełaruski sajuz u Polščy, kancesiju na vypusk radyjopieradačaŭ na zvyškarotkich i karotkich chvalach.

Hetaj padziei papiaredničała niečakana vostraja dyskusija ŭ polskim biełaruskim asiarodździ. Suprać novaj radyjostancyi, jakaja, adrazu było jasna, budzie viaščać nia tolki na Biełastoččynu, ale j na Biełaruś, vystupili piśmieńnik Sakrat Janovič, jaki žyvie ŭ Krynkach, i mastak Lavon Tarasevič z Haradku, dva najbolš viadomyja ŭ polskim asiarodździ biełaruskija intelektuały. Jakija byli pryčyny ich pratestu? Jaŭhien Miranovič u apošniaj biełastockaj «Nivie» śćviaržaje, što reč prosta ŭ asabistych ambicyjach i pieraniasieńni pryvatnych niapryjaziaŭ (da Jaŭhiena Vapy i Aleha Łatyšonka, hałoŭnych arhanizataraŭ radyjo «Racyja») na hramadzkuju spravu. Jasna, što publičnyja arhumenty Janoviča j Taraseviča byli inšymi. Sakrat Janovič apelavaŭ da intaresaŭ dziaržavy — byccam by biełaruskaj. Pavodle jaho, biełaruskaje radyjo ŭ Biełastoku budzie macavać režym Łukašenki, bo toj znojdzie ŭ im publičnaha voraha i stanie kazać: «Voś, palaki viaduć svaju prapahandu» — i što nia treba biełaruski režym dražnić. Na vystupleńni Janoviča j Taraseviča ŭ «Gazecie Wyborczej» adhuknulisia salidarnickaja «Gazeta Wspolczesna» i liberalny «Kurier Poranny».

Abiedźvie hazety čarhovuju dyskusiju ŭ biełaruskim asiarodku aceńvali z punktu hledžańnia polskaj «racyi stanu», to bok dziaržaŭnaha intaresu. «Kurier» padkreśliŭ, što polskaja racyja stanu patrabuje, kab pravasłaŭny lud uschodniaj Biełastoččyny jak najchutčej pieratvaryŭsia ź siońniašniaj protaetničnaj masy, łasaj na papulisckuju demahohiju, u častku biełaruskaha narodu, śviadomaha svajoj roli siarod inšych eŭrapiejskich narodaŭ. I tamu, maŭlaŭ, stvareńnie dobraha biełaruskaha radyjo na Biełastoččynie karysnaje dla polskaha dziaržaŭnaha intaresu.

Endeckaja polskaja racyja stanu, pradstaŭlenaja va «Wspolczesnej», vyhladaje zusim inakš. Pavodle jaje, biełastocki kresavy lud — heta nie narod, a kandydaty ŭ palaki. Zatoje jość prablema polskaj mienšaści ŭ Biełarusi. Novaje radyjo moža ŭskładnić adnosiny z Łukašenkam, jaki ŭ reakcyju moža pačać dyskryminavać tamtejšych palakaŭ. Polskaja racyja stanu, pavodle «Wspolczesnej», patrabuje harantyjaŭ dla polskaj mienšaści ŭ Biełarusi i rynku zbytu na ŭschodzie dla polskich praduktaŭ. Chto i jak kiruje susiedniaj dziaržavaj — u pryncypie niavažna. I nijakaje radyjo niepatrebnaje.

Zrazumieła, što polskija hazety nia ŭličvajuć biełaruskich dziaržaŭnych intaresaŭ. Ci narmalnaja sytuacyja, kali biełaruskaja nacyjanalnaja mienšaść u Polščy imkniecca ŭpłyvać na losy biełaruskaj metrapolii? Tak, bo my ŭsie adzin narod. Heta ich prava. Bolš, heta ich biełaruski abaviazak. Ci pryviadzie heta da paharšeńnia biełaruska-polskich dačynieńniaŭ? Pahoršyć hetyja dačynieńni na palityčnym uzroŭni macniej, čym jany ciapier kiepskija, niemahčyma, a ekanamičnyja, jak pakazvaje dośvied, bolš zaležać ad cany benzynu j karumpavanaści mytnikaŭ, čym ad palityčnaj kanjunktury. Ci padstavić heta pad udar biełaruskich palakaŭ? Ale j tut, jak pamiž dziaržavami, dalej niama kudy — dyskryminacyja škołaŭ, niežadańnie rehistravać Sajuz palakaŭ i h.d. Ci budzie hetaje polskaje radyjo vyklikać u biełarusaŭ Biełarusi adprečvańnie? Nie, bo jaho, u adroźnieńnie ad biełaruskaj redakcyi Polskaha radyjo, buduć rabić prafesijnyja biełaruskija žurnalisty ź Biełarusi, jakija nia buduć vymaŭlać biełaruskich słovaŭ z krakaŭskim akcentam i palanizavać movu da nieprystojnaści. Ci budzie radyjo «Racyja» lišnim dla Biełarusi? Takija sama radyjostancyi musili b paŭstać u Litvie i Ŭkrainie. Budziem spadziavacca, što viaščać jano budzie i ŭdzień, i ŭnačy, što jakaść pryjomu budzie lepšaj, čym ciapier u «Svabody» i što budzie jano muzyčnym.

My pasprabavali daviedacca ŭ tych biełaruskich menedžeraŭ i žurnalistaŭ, što majuć dačynieńnie da radyjo «Racyja», niejkija «ščehuły». Usie trymajuć zarok maŭčańnia. Značyć, sprava surjoznaja. Biełaruskija ŭłady bajacca novaha radyjo tak sama mocna, jak kaliś bajalisia «101,2 FM». Tolki tut u ich ruki karotkija.

Barys Tumar