white snow lightyellow alicemblue navajowhite antiquewhite cornsilk floralwhite gainsboro ghostwhite honeydew ivory lemonchiffon aquamarine lavender blush beige sky blue
RieRѕR»RµSЂ SЃS‚R°SЂRѕRЅRieS–
Jubilej 2000 hodu*
Nia koJeѕnaja nacyja maje padobny jubilej. A BieJe‚arusy majuD‡
DЊas touJeŬDЌaju u D‘vie tysiaDЌy hadou xavaje u sabie paD‘eju, JEŬto skaJe‚anuJe‚a nieba i pierakuliJe‚a ludzki Je›viet. Ale toj paroju jana apynuJe‚asia pa-za uvahaju pilnyx historykau dy mudryx kniJeѕnikau. Adno prostym pastuJeŬkam nieba pakazaJe‚a znak: anioJe‚ abvieJe›ciu, JEŬto na ziamli Jejejaviusia Zbauca rodu ludzkoha, naJeŬ Pan Jezus Xrystos. Vojska niabiesnaje Je›piavaJe‚a: "SJe‚ava na vyJeŬyniax Bohu, i na ziamli supakoj luD‘am dobraj voli". Hetaja prajava vЂ” radasnaja i uJejeniosJe‚aja vЂ” zJe‚uDЌajecca tysiaDЌahadovym mastkom Jeje jinJeŬaj paD‘ejaj na naJeŬaj ziamli vЂ” sumnaj dy JeѕaJe‚obnaj. Rouna praz 1000 hadou pa naradJeѕeJe„ni Xrysta pamiraje samaja pierJeŬaja manaJeŬka xrystovaja vЂ” Anastasija, raniej zvanaja HarysJe‚avaju, a jaJeŬDЌe raniej vЂ” Rahniedaju. Lehiendarnaja historyja BieJe‚arusau praz Rahniedu niby pieraciakaje u letapisnuju. Rahnieda vЂ” heta amieha i alfa naJeŬaj nacyi.
Nieuzabavie minaje jaJeŬDЌe adna tysiaDЌa hadou. Znou nastupaje momant, pouny histaryDЌnaj vaJeѕkaJe›ci dy mahiDЌnaha padtekstu. Jakraz nam vypaJe‚a mahDЌymaJe›D‡ byD‡ Je›viedkami i DЌynnymi uD‘elnikami hetaha momantu. Plamiony ludzkija zastyhli u pradDЌuvaJe„ni: zaraz staniecca JEŬtoJe›ci, JEŬto raJejevierJejenie ziamlu syruju. I prauda. ZbyJe‚osia, jak toj kazau.
U ZasJe‚aui, u pupie ziamli naJeŬaj rodnaj, adbylisia raskopki, jakix Je›viet jaJeŬDЌe nia baDЌyu. Raskopki nie zvyDЌajna arxiealahiDЌnyja, a skulpturnyja. 25 junyx mastakou za try dni i try noDЌy raskapali Jeje piasku vaJe‚atouskuju postaD‡ kniahini Rahniedy. Jana laJeѕaJe‚a jak Jeѕyvaja i uziraJe‚asia praz tysiaDЌu hadou na nas sioJe„niaJeŬnix. BieJe‚aruski narod Je›ciakausia na uraDЌystuju sustreDЌu sa svajoj lehendarnaj kniahiniaj. Fest raspaDЌau dudar ViaDЌasJe‚au KaJe‚acej. DђauDЌaty z falklor-teatru "HoJe›cica" pakazali RahnieD‘e svaje skoki. Joj Jeѕa Je›piavali naJeŬy suDЌasnyja bardy: Zmicier SidaroviDЌ Jeje Miensku, Andrej Mielnikau z Homiela dy Lera Som z raD‘imy Rahniedy vЂ” z PoJe‚acku. Svaimi uraJeѕaJe„niami D‘alilisia paJe‚kija pramoucy. Viou rej JuraJe› Zygimont. PaJe›la viecier nahnau DЌornuju xmaru z hrymotami, i viD‘eJeѕa JejenikJe‚a znou aJeѕ na tysiaDЌu hadou. Jak toj kazau, Jeje piasku stvoranaja u piasok tut Jeѕa i abierniecca. Ale pad DЌas raskopak my usio Jeѕ paJe›pieli zrabiD‡ ceJe‚y JEŬerah sensacyjnyx adkryD‡ciau.
Pa-pierJeŬaje, bieJe‚aruskamu narodu, dy i usiamu Je›vietu, nareJeŬcie staJe‚a viadomym miejsca vieDЌnaha spaDЌynu naJeŬaj Rahniedy.
Pa-druhoje, lehienda pra toje, JEŬto luD‘i bieJe‚aruskaha plemieni zdavion-dauna byli vielizarnaha rostu i nazyvalisia VoJe‚atami vЂ” heta nie pustaja vydumka, a JEŬDЌyraja prauda. Zirniecie na fotadakumenty z raskopak vЂ” i JejeniknuD‡ apoJeŬnija sumnievy.
Pa-treciaje, zirniecie na kryJeѕ, JEŬto u levaj ruce Rahniedy. Znajomyja abrysy, ci nia prauda? Dyk voJe› adkul trapiu vobraz kryJeѕa da EufrasiJe„ni PoJe‚ackaj! Ad jaje prapraprababki Rahniedy! Ale voJe› adkul jon Jejejaviusia u rukox Rahniedy vЂ” xaj heta razhadvajuD‡ nastupnyja pakaleJe„ni historykau.
Da taho Jeѕ nam udaJe‚osia razhadaD‡ zahadkavy Jeѕest pravaj ruki. Ukazalny palec nibyta ukazvaje na JEŬtoJe›ci. Na JEŬto? Tajnica raJejeviejaJe‚asia jak tolki JuraJe› Zygimont raskapau pad tym palcam zban D‘esiataha stahoD‘D‘a. A u zbanie vЂ” zaJe‚aty piasok dy suvoj staraJeѕytnaha piJe›ma, Je›pisany D‡viordaju RahnieD‘inaju rukoju i DЌyJe›ciutkaju poJe‚ackaju movaju. Hetaje pasJe‚aJe„nie Rahniedy ciapier zaxouvajecca u Historyka-kulturnym muzei-zapaviedniku "ZasJe‚auje", i luby JEŬkolnik u stanie praDЌytaD‡ jaho, zrazumieD‡ i vyzubryD‡ napamiaD‡. KaliJe›ci liDЌyli najstaraJeѕytniejJeŬym pomnikam bieJe‚aruskaha piJe›mienstva piaDЌatku IziasJe‚ava, syna Rahniedy. Ale ad sioJe„nia hetaje hanarovaje miejsca pa pravie naleJeѕyD‡ pasJe‚aJe„niu samoj Rahniedy.
AproDЌ usiaho skazanaha, u hetym piJe›mie xavajecca kluDЌ da haJe‚ounaj tajnicy: DЌamu Jeѕ jana xacieJe‚a zarezaD‡ UJe‚aD‘imiera? Kolki D‘idau uJeѕo zJe‚amali daJe›ledDЌyki u spreDЌkax pa hetym pytaJe„ni! Jakija nievierahodnyja pryDЌyny vykazvalisia! Nibyta jana kaxaJe‚a jaho. Jakoje moJeѕa byD‡ kaxaJe„nie da rabyDЌyDЌa, tyrana, zabojcy jaje siamji?! Ci na gruncie reunaJe›ci... JeЃuxta! Jaho harem naliDЌvau 800 naJe‚oJeѕnic. DЊamu Jeѕ reunaJe›D‡ nia uspyxnuJe‚a, kali liDЌba ix byJe‚a, skaJeѕam, 325 ci 67? Sapraudnaja Jeѕ pryDЌyna zamaxu tojicca u adnosinax da rodnaje movy. PieraDЌytajcie jaJeŬDЌe raz pasJe‚aJe„nie. DЊujecie, jak dyxnuJe‚a na vas piaJeŬDЌotaj i zamiJe‚avaJe„niem da rodnaha sJe‚ouka, jak axajnieJe„ka parasstaulanyja pausiul, D‘e treba, miakkija znaki! Rahnieda nikoli, navat u kijeuskim paJe‚onie, nie karystaJe‚asia pahanaju movaju akupanta.
A jak UJe‚aD‘imir staviusia da mounaha pytaJe„nia? Dy hetaksama, jak i luby na Je›viecie dyktatar. VoJejemiem da prykJe‚adu sJe‚ova "R¶SЌRЅS€S‡S‹RЅS‹". Jak u ParyJeѕy jaho vymaulau sJe‚avetny karsikaniec? Viadoma, z karsikanskim akcentam. A austryjak, toj JEŬto padpaliu Rejxstag? SJe‚uJeŬna. I kramlouski horac moviu sa svaim, kaukaskim akcentam. VoJe› hetak Jeѕa i UJe‚aD‘imir, naJeŬDЌadak niedabityx draulanau, sieD‘aDЌy na kijeuskim stale, nia umieu DЌysta razmaulaD‡ pa-ukrainsku. Jon taksama vielmi lubiu "R¶SЌRЅS€S‡S‹RЅ". Ale adnojDЌy raJeŬyu pastaviD‡ kropku u svaix luboviax. ZaxacieJe‚asia jamu aJeѕanicca apoJeŬni raz. Dђela hetaha pabrausia JEŬlubam z xryJe›cijankaj, hreckaj pryncesaj Hannaj. Na toj DЌas, jak viadoma, hreckaja mova byJe‚a prestyJeѕnaju, nakJeŬtaJe‚t anhielskaj sioJe„nia. Pierad samym JEŬlubam UJe‚aD‘imir publiDЌna zajaulaje, JEŬto "S‡R°R»R°RIRµS‡R°SЃRieSѓSЋ RјS‹SЃSЊR»SЊ RјRѕR¶RЅR° RIS‹SЂR°R·S–S†SЊ RµRgR·S–RЅSЃS‚RIRµRЅRЅR° RЅR° RiSЂSЌS‡R°SЃRieR°Rј SЏR·S‹RieSѓ". Rahnieda usialakaje ciarpieJe‚a, ale takoj zdrady daravaD‡ nie mahJe‚a. Uzmax naJeѕa... U vyniku vЂ” ZasJe‚auje.
VoJe› prykJe‚ad tabie, "zabyty kraju rodny"! O! Kab naJeŬy suDЌaJe›niki hetak Jeѕa dbali pra rodnaje, naJeŬ kraj nixto b nie zabrau!
Ale joJe›D‡ naD‘eja na maJe‚adoje pakaleJe„nie, jakoje nie prajJeŬJe‚o praz akciabractva dy pijanerstva, i lubiD‡ jaJeŬDЌe hulaD‡ u piasku. Siarod ix my i nabirali spraunuju druJeѕynu na raskopki, aficyjna zvanyja skulpturnym pleneram "Lehienda Jeje piasku". Pryncyp adboru samyx JEŬDЌyryx mastakou byu abrany samy sJe‚uJeŬny vЂ” pryncyp nacyjanalizmu. DЊamu nacyjanalizm? Roznyja pryDЌyny. Samaja tryvijalnaja: bo tolki nacyjanalna-Je›viedamyja mastaki zmohuD‡ pieradaD‡ bieJe‚aruski dux. BolJeŬ adpaviednaja druhaja pryDЌyna: cikava, ci zmoJeѕa nacyja u hetym mory rasiejJeŬDЌyny tolki svaimi rukami adznaDЌyD‡ jubilej Jeje jubilejau? Tak, my spravilisia z hetaj zadaDЌaj.
Ale sapraudnaja tolki treciaja pryDЌyna. Jana toicca u aznaDЌeJe„ni sJe‚ova "nacyjanalizm", u tym, JEŬto adroJejenivaje jaho ad "nacyzmu", "patryjatyzmu" dy inJeŬyx izmau. Nacyjanalizm vЂ” heta idealohija, zasnavanaja na lubovi (sic!) da svaje nacyi. Prosta i JEŬDЌyra, biez epitetau kJeŬtaltu "u dobrym seJe„sie hetaha sJe‚ova" ci "nacyjanalizm sa Jejeviarynym aJeŬDЌeram" i inJeŬ. Niezdarma pierJeŬy parol nacyjanalna-vyzvolnaha paustaJe„nia paDЌynajecca lubouju: "Kaho lubiJeŬ?" vЂ” "Lublu BieJe‚aruJe›!" vЂ” "Dyk uzajemna!" Kali Jeѕ DЌaJe‚aviek uzbudJeѕajcca nie ad svaje pieJe›ni jakoj-niebuD‘ "RљR°R»RioRЅSѓS€RieRio-RјR°R»RioRЅSѓS€RieRio", a ad spokliDЌu "R‘RµR№ R¶RioRgRѕRI, SЃRjiR°SЃR°R№ R RѕSЃSЃRioSЋ" vЂ” tady jon sapraudny nacyst. Tut taksama nie patrebnyja nijakija epitety. Bo nacyzm vЂ” heta nianaviJe›D‡, agresyja, zJe‚oJe›D‡. Hetym nacyst JejebliJeѕajecca z mankurtam dy janyDЌaram. A voJe› patryjatyzm DЌasam adroJejenivajecca ad nacyjanalizmu, xoD‡ abodva zasnavanyja na lubovi. Patryjot maryjanetkavaj D‘arJeѕavy lubiD‡ D‘arJeѕavu, SћSЃRµRЅR°SЂRѕRgRЅR°S–R·R±SЂR°RЅRЅR°RiR° RjiSЂSЌR·S–RgR·RµRЅS‚R°, a intaresy nacyi jaho abyxoD‘aD‡. Takix nie biaruD‡ na raskopki. Internacyjanalist taksama cikavy xJe‚opiec vЂ” zabyvaje pra padauJeѕeJe„nie rodu, biare kaJe‚aJeŬnikava i jD‘e lubiD‡ inJeŬyja nacyi. Ale i henyx my nia brali. UD‘elniki skulpturnaha pleneru "Lehienda Jeje piasku" vЂ” nacyjanalisty. Usie karystalisia tolki rodnaju movaju, usie lubili. Lubili Rahniedu, lubili piasok. Bo bieJeje lubovi niDЌoha nia stvarajecca na BoJeѕym Je›viecie.
VoJe› imiony maJe‚odyx tvorcau, jakimi jaJeŬDЌe nia raz buD‘e hanarycca nacyja: MikoJe‚a Bialko, Alaksiej KalaJe›nikau, Alaksandar NavasioJe‚au, StaJe› PaJeŬkieviDЌ, Maksim Sniak, Aleh BieJejelapoviDЌ, StaJe› Krukouski, UJe‚aD‘imir Anufryjeu, Ihar Kasiak, Mikita KiJeŬou, Siarhiej Milto, Dђanis MiJeѕuj, Aleh SyravieJeѕkin, AndruJe› Takindang, Siarhiej Varkin, Hleb OtDЌyk, MixaJe‚ Rahatka, PavaJe‚ Prakapcou, Viktar Staruxin, Zmicier RahaDЌou.
Smat BieJe‚arusau, xto DЌym moh, dapamahali nam kapaD‡ Rahniedu. Heta:
1. Historyka-kulturny muzej-zapaviednik "ZasJe‚auje", dyrektar Kaubaska A.M.
2. ZasJe‚auski harvykankam, starJeŬynia Sitnik V.R.
3. Drabilna-sartavalny zavod "ZasJe‚auje", dyrektar Sciepancou A.S.
4. AAA "Natavien", dyrektar Valanskaja N.V.
5. AT "Stropas", dyrektar ZaxarDЌyk A.A.
6. PMK-42 "Mienskvadbud" Komar V.A.
7. VA "Mienskxlebpram", hieneralny dyrektar Sciapienka J.A.
8. Mienski maJe‚akazavod N3,
9. ZAT Mienski zavod biezalkaholnyx napojau, dyrektar Arciuxouski J.A.
10. ZasJe‚awskaja spartovaja JEŬkoJe‚a, dyrektar Zykina A.A.
Lehiendy kliDЌuD‡ nas u inJeŬyja kutoDЌki BieJe‚arusi. Pierad skulpturnym pleneram "Lehienda Jeje piasku" razhortvajucca novyja dalahlady:
"MahiJe‚a lava" u Mahilovie;
"Zialezny vowk Jeje piasku" u Vilni;
"Halereja histaryDЌnyx partretaw" u ZasJe‚awji;
"Labirynty JeЃastowskaha" pakul nieviadoma D‘e;
"Slax z varahaw u hreki";
"12 zaJe‚atyx apostaJe‚aw", i h.d., i h.d.
Kiraunik skulpturnaha pleneru "Lehienda Jeje piasku" Henik JeЃojka, telefony dla kantaktaw: 250-98-67, 236-46-73.
*Z voli autara tekst drukujecca eksperymentalnaj autarskaj Je‚acinkaj.
Kamientary