Беларускі экспарт у Еўрасаюз скараціўся на 75%. Ці атрымалася знайсці замену еўрапейскаму рынку?
Польскі эканамічны інстытут апублікаваў даныя, якія тычацца імпарту і экспарту. Частка справаздачы прысвечана Беларусі і ўтрымлівае даныя, якія не публікуе беларускі бок.
Санкцыі працуюць?
Паводле інфармацыі Польскага эканамічнага інстытута, па выніках 2023 года на 3/4 скараціліся аб'ёмы беларускага экспарту ў краіны ЕС у вартасным вымярэнні ў параўнанні з даваеннымі паказчыкамі.
Аўтары публікацыі абгрунтоўваюць 75% падзення тым, што пад санкцыі трапілі дзве самыя прыбытковыя галіны беларускага экспарту: прадукты нафтаперапрацоўкі і калійныя ўгнаенні.
Адначасова з гэтым экспарт з ЕС у Беларусь не запаволіўся, а ў некаторых краінах павялічыўся. Напрыклад, Польшча ў 2021-2023 гадах здолела павялічыць экспарт у Беларусь на 2/3. Такім чынам яна з'яўляецца найбуйнейшым экспарцёрам у Беларусь сярод усіх краін ЕС.
У даваенным 2021 годзе на краіны Еўрасаюза прыпадала 23,7% беларускага экспарту. Краіны ЕС займалі другое месца ў структуры беларускага экспарту. На трэцім месцы ішла Украіна з 13,6%.
Страта 2/3 еўрапейскага рынку і поўная страта ўкраінскага закранула каля 30% экспарту.
Разварот на 180 градусаў
Нягледзячы на такія істотныя страты, Беларусі з часам удалося пераарыентаваць патокі на Расію і краіны Азіі.
Пры гэтым эксперт BEROC Анастасія Лузгіна адзначае, што складана дакладна ацаніць, наколькі паспяхова атрымалася кампенсаваць страты на еўрапейскім кірунку, бо беларускі бок больш не публікуе гэтыя звесткі.
«Што тычыцца такіх значных пазіцый, як нафтапрадукты і калійныя ўгнаенні, то па выніках 2023 года прыкладна ўдалося аднавіцца ў фізічных аб'ёмах да даваеннага ўзроўню».
Са слоў Лузгіной, нафтапрадукты ідуць на экспарт у Расію і краіны Азіі, таксама ёсць планы наладзіць пастаўкі на афрыканскі кантынент.
«Попыт на нафтапрадукты ёсць, таксама, дзякуючы ўкраінскім нападам на расійскія НПЗ, попыт расце і з боку Расіі», — адзначае эканаміст.
З экспартам калійных угнаенняў сітуацыя выглядае не такой вясёлкавай.
«Кітай цяпер закупляе вялікія аб'ёмы калійных угнаенняў, але сусветныя цэны ў 2023 годзе знізіліся. А з улікам таго, што калій — гэта падсанкцыйны тавар, то Беларусі даводзіцца прадаваць яго з дысконтам, што не вельмі выгадна. Таму для падтрымкі гандлёвага балансу «Беларуськалій» вымушаны браць аб'ёмамі, ідучы на зніжэнне рэнтабельнасці», — тлумачыць эканаміст.
Таксама спецыяліст адзначае, што ў выпадку з пераарыентацыяй экспарту з поўдня і захаду на ўсход, Беларусь сутыкаецца з дадатковымі лагістычнымі выдаткамі.
Магчымасці для росту абмежаваныя
«Дастаўляць прадукцыю праз расійскія парты не так зручна, як было ў выпадку з портам Клайпеда. Але нягледзячы на гэта, эканоміка прыстасавалася да новых умоў, і Беларусі ў цэлым удалося кампенсаваць страты на рынку Еўропы ў фізічных аб'ёмах.
Але тым не менш існуюць праблемы з нарошчваннем экспарту, паколькі лагістычныя выдаткі выраслі, а транспартныя артэрыі ў цэлым не дазваляюць яшчэ больш павялічваць аб'ёмы паставак на азіяцкі рынак. Таму магчымасці для росту застаюцца абмежаванымі», — адзначае эксперт.
Акрамя таго, пераарыентацыя экспартных плыняў на Расію і краіны Азіі толькі ўзмацняе залежнасць Беларусі ад Расіі, як фінансавую, так і лагістычную.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ
Цяпер чытаюць
«Я ехала ад вайны і бамбёжак»: Яўгенія Чарняўская пра пераезд на Кіпр5
Каментары