Як выглядалі банкноты з Янкам Купалам і першая камп'ютарная гульня па-беларуску? Выйшла кніга пра найноўшую беларускую гісторыю
Кніга #IMBY расказвае пра беларускія падзеі і герояў 1991-2005 гадоў.
Аўтар кнігі Павел Валатовіч расказвае, што гэта спроба стварыць беларускія «Намедни».
«Я вельмі люблю «Намедни» Леаніда Парфёнава. Сачу за ім амаль 25 гадоў. І заўсёды, калі глядзеў, была думка: а ці не зрабіць нам уласныя «Намедни»? Не пра Савецкі Саюз, не пра Расійскую Імперыю, а менавіта беларускія», — падзяліўся Павел на прэзентацыі кнігі ў Вільні.
Над кнігай працавала сем чалавек на працягу паўтара года. Гэты том ахоплівае 1991-2005 гады сучаснай беларускай гісторыі.
Тут згадваюцца не толькі знакавыя палітычныя падзеі (рэферэндумы, пратэсныя маршы, забойства палітыкаў), але і гучны крымінал, культурныя з’явы, мемы.
Напрыклад, першая камп'ютарная гульня на беларускай мове «Менск». Яе і цяпер можна знайсці ў інтэрнэце. Сутнасць у тым, каб дапамагчы галоўнаму персанажу, рокеру Лявону, абысці гопнікаў і міліцыянтаў і разграміць клуб «Рэактар».
Першая дэнамінацыя, праект нацыянальнай валюты з партрэтамі Янкі Купалы і Якуба Коласа на банкнотах, закрыццё Коласаўскага ліцэя, ад'езд Зянона Пазняка з Беларусі, смерць Васіля Быкава і Алеся Адамовіча, кіёскі «Хутка-смачна» — гэта толькі частка падзей, якія згадваюцца на старонках выдання.
У прадмове да кнігі аўтар тлумачыць: гэта не падручнік, а спроба расказаць найнойшую гісторыю Беларусі праз свае успаміны.
Назва IMBY расшыфроўваецца як «я беларус». Але мае і другое значэнне. На амерыканскім слэнгу гэта скарачэнне фразы in my backyard («на маім заднім двары»). Амерыканцы так кажуць пра нешта ім блізкае, цесна звязанае з домам.
У кнізе заўважна шмат месца адводзіцца спартыўным і музычным падзеям. Што ні дзіўна: Павел Валатовіч расказваў, што быў фанатам «Прэсбола» і «Музычнай газеты». Але ці варта было столькі пісаць пра спартовыя дасягненні?
«Не ведаю, як цяпер, але ў 1990-я мы гэтым насамрэч ганарыліся», — патлумачыў Павел.
Некаторыя рэчы, сфатаграфаныя для кнігі, — з калекцыі аўтара. Напрыклад, значок КДБ з бел-чырвона-белым сцягам, адзін з незацведжаных варыянтаў пашпарта з «Пагоняй», узоры купюр з партрэтамі беларускіх пісьменнікаў.
На прэзентацыі ў аўтара спыталі: ці не думаў ён, як бы выглядала гэта кніга, калі б яе пісалі людзі з іншымі ідэалагічнымі поглядамі? Павел адказаў, што такіх кніжак ужо шмат. «Адкрыйце любы падручнік па гісторыі за мінулыя гадоў 30 — перыяд з 1991 па 1994 наогул не існуе».
Выданне выйшла ў цвёрдай і мяккай вокладцы. З апошняй здарыўся казус.
«Увесь тыраж павінен быў быць у цвёрдай вокладцы. Мы надрукавалі мяккую да прэзентацыі ў Варшаве, таму што тыпаграфія не паспявала. Але калі кніга была надрукавана, усё было добра, акрамя такога маленькага моманту — у ёй не было назвы. І мы за дзве гадзіны да прэзентацыі ў Варшаве надрукавалі налепкі», — дзеліцца аўтар.
У канцы года будзе беларускамоўнае выданне кнігі. А другі том, які ахоплівае наступныя 15 гадоў пасля 2006-га, чакаецца ў 2025-м. Магчыма, туды дадуць кюар-коды на відэа аб падзеях і з’явах, якія будуць згаданы на старонках.
Для Паўла гэта ўжо не першая кніга. Ён аўтар біяграфіі гурта «Нейра Дзюбель» («Огромная тень дождевого червя»), гайда тусовачных месцаў Мінска 1990-х («От Паниковки до Шайбы»).
Каментары