Jak vyhladali banknoty ź Jankam Kupałam i pieršaja kampjutarnaja hulnia pa-biełarusku? Vyjšła kniha pra najnoŭšuju biełaruskuju historyju
Kniha #IMBY raskazvaje pra biełaruskija padziei i hierojaŭ 1991-2005 hadoŭ.
Aŭtar knihi Pavieł Vałatovič raskazvaje, što heta sproba stvaryć biełaruskija «Namiedni».
«Ja vielmi lublu «Namiedni» Leanida Parfionava. Saču za im amal 25 hadoŭ. I zaŭsiody, kali hladzieŭ, była dumka: a ci nie zrabić nam ułasnyja «Namiedni»? Nie pra Saviecki Sajuz, nie pra Rasijskuju Impieryju, a mienavita biełaruskija», — padzialiŭsia Pavieł na prezientacyi knihi ŭ Vilni.
Nad knihaj pracavała siem čałaviek na praciahu paŭtara hoda. Hety tom achoplivaje 1991-2005 hady sučasnaj biełaruskaj historyi.
Tut zhadvajucca nie tolki znakavyja palityčnyja padziei (refierendumy, pratesnyja maršy, zabojstva palitykaŭ), ale i hučny kryminał, kulturnyja źjavy, miemy.
Naprykład, pieršaja kampjutarnaja hulnia na biełaruskaj movie «Miensk». Jaje i ciapier možna znajści ŭ internecie. Sutnaść u tym, kab dapamahčy hałoŭnamu piersanažu, rokieru Lavonu, abyści hopnikaŭ i milicyjantaŭ i razhramić kłub «Reaktar».
Pieršaja denaminacyja, prajekt nacyjanalnaj valuty z partretami Janki Kupały i Jakuba Kołasa na banknotach, zakryćcio Kołasaŭskaha liceja, adjezd Zianona Paźniaka ź Biełarusi, śmierć Vasila Bykava i Alesia Adamoviča, kijoski «Chutka-smačna» — heta tolki častka padziej, jakija zhadvajucca na staronkach vydańnia.
U pradmovie da knihi aŭtar tłumačyć: heta nie padručnik, a sproba raskazać najnojšuju historyju Biełarusi praz svaje uspaminy.
Nazva IMBY rasšyfroŭvajecca jak «ja biełarus». Ale maje i druhoje značeńnie. Na amierykanskim słenhu heta skaračeńnie frazy in my backyard («na maim zadnim dvary»). Amierykancy tak kažuć pra niešta im blizkaje, ciesna źviazanaje z domam.
U knizie zaŭvažna šmat miesca advodzicca spartyŭnym i muzyčnym padziejam. Što ni dziŭna: Pavieł Vałatovič raskazvaŭ, što byŭ fanatam «Presboła» i «Muzyčnaj haziety». Ale ci varta było stolki pisać pra spartovyja dasiahnieńni?
«Nie viedaju, jak ciapier, ale ŭ 1990-ja my hetym nasamreč hanarylisia», — patłumačyŭ Pavieł.
Niekatoryja rečy, sfatahrafanyja dla knihi, — z kalekcyi aŭtara. Naprykład, značok KDB ź bieł-čyrvona-biełym ściaham, adzin ź niezaćviedžanych varyjantaŭ pašparta z «Pahoniaj», uzory kupiur z partretami biełaruskich piśmieńnikaŭ.
Na prezientacyi ŭ aŭtara spytali: ci nie dumaŭ jon, jak by vyhladała heta kniha, kali b jaje pisali ludzi ź inšymi ideałahičnymi pohladami? Pavieł adkazaŭ, što takich knižak užo šmat. «Adkryjcie luby padručnik pa historyi za minułyja hadoŭ 30 — pieryjad z 1991 pa 1994 naohuł nie isnuje».
Vydańnie vyjšła ŭ ćviordaj i miakkaj vokładcy. Z apošniaj zdaryŭsia kazus.
«Uvieś tyraž pavinien byŭ być u ćviordaj vokładcy. My nadrukavali miakkuju da prezientacyi ŭ Varšavie, tamu što typahrafija nie paśpiavała. Ale kali kniha była nadrukavana, usio było dobra, akramia takoha maleńkaha momantu — u joj nie było nazvy. I my za dźvie hadziny da prezientacyi ŭ Varšavie nadrukavali nalepki», — dzielicca aŭtar.
U kancy hoda budzie biełaruskamoŭnaje vydańnie knihi. A druhi tom, jaki achoplivaje nastupnyja 15 hadoŭ paśla 2006-ha, čakajecca ŭ 2025-m. Mahčyma, tudy daduć kiuar-kody na videa ab padziejach i źjavach, jakija buduć zhadany na staronkach.
Dla Paŭła heta ŭžo nie pieršaja kniha. Jon aŭtar bijahrafii hurta «Niejra Dziubiel» («Ohromnaja tień doždievoho čiervia»), hajda tusovačnych miescaŭ Minska 1990-ch («Ot Panikovki do Šajby»).
Dziaržaŭnyja sacyjołahi: Biełarusy najpierš źviazvajuć svaju dziaržaŭnaść ź Vialikim Kniastvam Litoŭskim24
Kamientary