«Беларусь і Грузія ўжо страцілі незалежнасць» — Валерый Залужны
Былы галоўнакамандуючы УСУ, а цяпер пасол Украіны ў Вялікабрытаніі Валерый Залужны выступіў з прамовай у Каралеўскім інстытуце міжнародных адносін (Chatham House), у якой выклаў «13 сумленных фактаў пра вайну ва Украіне», піша «Украінская праўда». У пісьмовай версіі ягонай прамовы ўзгадваецца тое, чаго не было ў вуснай версіі выступу — згадкі пра Беларусь і Грузію.
17.10.2024 / 17:32
Валер Залужны падчас выступу ў Chatham House 17 кастрычніка 2024 года. Фота AP Photo / Alberto Pezzali
«Толькі сумленнасць прывядзе нас да правільнага разумення працэсаў, якія адбываюцца. Тады я сфармую некалькі фактаў рэчаіснасці, якія могуць прэтэндаваць на эмпірычныя меркаванні. Але ці з'яўляюцца яны навуковымі, вядома, вырашаць вам», — сказаў Залужны ў прэамбуле да свайго выступлення, а пасля перайшоў да саміх фактаў:
1) Такім чынам, першы факт рэчаіснасці, думаю вы са мной пагодзіцеся, гэта існаванне азначэння «калектыўны Захад». Ён сапраўды існуе, і мы лічым гэта групай развітых заходніх краін, з высокаразвітымі эканомікамі і дэмакратыямі і ўласнай сістэмай бяспекі. Такія, як НАТА.
2) У свеце існуе шэраг аўтарытарных краін, з высокай канцэнтрацыяй улады ў адных руках. Гэтыя краіны пазбаўленыя дэмакратыі. Іх эканоміка заснавана на запасах карысных выкапняў або на планавым рэгуляванні і прызначаная для абслугоўвання інтарэсаў лідара-кіраўніка, партыі або руху.
3) У свеце ёсць краіны, якім у выніку гістарычных падзей і імкнення ўласнага народа ўдалося выйсці са складу аўтарытарных імперый і рэжымаў. Некаторыя з іх далучыліся да калектыўнага Захаду. Некаторыя, у асноўным з-за супраціву аўтарытарных імперый, працягваюць сваю барацьбу за далучэнне да цывілізаванага свету, пры гэтым захоўваюць небяспеку страты ўласнай незалежнасці.
Некаторыя, такія як Грузія, Беларусь ужо страцілі … незалежнасць. Такая краіна, як Украіна, з прычыны шалёнага супраціву Расіі і ўласнай нерашучасці, апынулася ў вайне за ўласную незалежнасць ад аўтарытарнай імперыі.
4) Вельмі важнае сцвярджэнне для разумення вайны ва Украіне. У адрозненне ад Беларусі і Грузіі, якія страцілі сваю незалежнасць амаль бяскроўна, Украіна ўжо 10 гадоў са зброяй у руках змагаецца менавіта за сваю незалежнасць. Поўнамаштабная вайна ўжо працягваецца амаль тры гады. Больш за 30 тысяч чалавек ужо загінула. Сотні тысяч атрымалі раненні, але мы працягваем змагацца. Гэты факт, мабыць з'яўляецца галоўным доказам таго, што мы, украінцы, імкнемся жыць у цывілізаваным заходнім свеце. І нягледзячы на ўсе нягоды, мы маем права на сваю ўласную будучыню.
Наш вораг, пагарджаючы нашым уласным жаданнем, адмаўляе нашу гісторыю і культуру, спрабуе менавіта знішчыць нас як нацыю. Пацвярджэннем гэтаму з'яўляюцца не толькі падзеі з гісторыі мінулага стагоддзя. Такія, як Галадамор, напрыклад, зусім нядаўнія падзеі ў Бучы і Гастомелі, падзеі на акупаваных тэрыторыях.
Менавіта гэты факт робіць немагчымым любое мірнае суіснаванне ў будучыні і адпаведна не можа разглядаць якія-небудзь варыянты прыпынення вайны на аснове якіх-небудзь намераў аб узаемнай бяспецы.
5) Прычынай таго, што адбываецца сёння ва Украіне, з'яўляюцца заканамерныя наступствы нежадання менавіта калектыўнага Захаду ўплываць на глабальную сістэму бяспекі. Менавіта карыстаючыся слабасцю Захаду і непасрэдна ЗША, Расія ў 2008 годзе пачала пашырэнне «прасторы бяспекі». Ужо пасля ў 2014 годзе, пад маўчанне ўсё таго ж калектыўнага Захаду Расія пачала вайну супраць Украіны, якая ўрэшце стала самай крывавай вайной XXI стагоддзя ў цэнтры Еўропы.
6) Ужо сёння, каб Захад працягваў баяцца далей, Пуцін гаворыць то пра чырвоныя лініі, то пра ядзерную зброю, а заходнія палітыкі ўсё часцей, знаходзячыся ў закладніках сваіх выбаршчыкаў, чытаюць малітву пра неабходнасць пазбягання эскалацыі. Гэта, зноў такі, толькі факт рэчаіснасці. Але ці абмяжуецца гэтая вайна менавіта апетытамі Пуціна, толькі Украінай, на гэта ўжо павінны даць адказ якраз заходнія палітыкі. Сваім выбаршчыкам.
7) Калектыўны Захад не верыў ва Украіну. Таму заходняя прэса, баючыся Пуціна, давала Украіне спачатку тры гадзіны, потым трое сутак. Затым, прыйшоўшы на дапамогу Украіне, Захад, баючыся ці то ядзернай вайны, ці то эскалацыі, не забяспечыў Украіну неабходнай колькасцю зброі, таму мы не змаглі дасягнуць у 23-м годзе нейкіх значных поспехаў у разгроме Расіі і ўвайшлі ў стан зацяжной вайны, выхад з якой ужо сёння здаецца немагчымым. Я не буду спыняцца на дасягнутым. Спадзяюся, вы маглі азнаёміцца з маімі артыкуламі. Дарэчы, я пісаў іх менавіта для вас. Таму што менавіта тады мы страцілі магчымасць самастойна падысці да завяршэння вайны. І вось чаму.
8) Гэты факт рэчаіснасці ўжо тычыцца ўсіх нас, хто знаходзіцца ў гэтай зале. Гэта ўжо адносіцца да кожнага з вас. Скажыце, калі ласка, ці з'яўляецца сёння сакрэтам, што вакол Расіі аб'ядналіся Кітай, Паўночная Карэя і Іран? Хтосьці лічыць, што яны аб'ядналіся супраць Украіны? Калі так, то хай я буду першым, хто сумняваецца. Большасць у гэтых краінах нават не ведае, дзе знаходзіцца Украіна. А калі ўважліва паглядзець на такую арганізацыю як БРІКС, а асабліва на яе перспектывы? Яна будзе пашырацца. А што ж калектыўны Захад? Ён усё яшчэ баіцца эскалацыі?
9) Важны факт рэчаіснасці. Вайна. Хочаце вы гэтага ці не. Хочуць гэтага вашы вытворцы зброі з кантрактамі на руках, ці не, вайна, на жаль, змянілася. Вайны ўзору 1953 года ўжо не будзе. Яна скончылася летам 2023-га ва Украіне. У той момант, калі на поле бою прыйшлі робаты, а заходняя прэса і натаўскія генералы смяяліся з мяне. Ужо ў 2024 годзе ў бой прыйшлі тэхналогіі. Іх прывёў штучны інтэлект. З мяне ўжо ніхто не смяецца. Нават тут, у Брытаніі, ужо пераглядаюць стратэгію нацыянальнай бяспекі. НАТА маўчыць. А што тады з глабальнай бяспекай? Яна дагэтуль трымаецца на знішчальніках, авіяносцах і звышдарагіх ракетах? Я вас крыху засмучу. Не. На жаль. Але не спыняюся на гэтым. Спадзяюся, вы чыталі тое, што я публікаваў для вас.
10) Мы, украінцы, ваюем за ўласную свабоду ўжо 10 гадоў, бачым перамогу вельмі проста. Нам неабходна атрымаць тры базавыя адчуванні.
11) Адчуванне ўласнай бяспекі. Мы павінны быць упэўненыя, што хоць бы 100 гадоў на Украіну ніхто не нападзе. Мы хочам мець гарантыю ўласнай бяспекі для сябе і сваіх дзяцей. Гэта можна зрабіць хутчэй за ўсё прасцей за ўсё. Украіне трэба ўступіць у НАТА. Або зрабіць з Украіны НАТА. Як, напрыклад, Ізраіль. Так, сёння альтэрнатывы НАТА няма. Спрэчнае пытанне адносна ваенных магчымасцяў НАТА. Але альтэрнатывы сёння няма.
12) Мы павінны атрымаць адчуванне неабмежаваных магчымасцяў развіцця. Любы ва Украіне павінен мець неабмежаваныя магчымасці. А гэта — аднаўленне пасляваеннай Украіны. Гэта тое, пра што цяпер шмат размоў на Захадзе. Але ці магчымае аднаўленне без бяспекі? Ці згодны інвестар укладаць сродкі ў краіну, дзе заўтра можа быць зноў вайна? І тут я вас засмучу. Не. Ніякіх доўгіх перспектыў без бяспекі не існуе апрыёры.
13) Кожны ўкраінец павінен адчуваць, што ён знаходзіцца ва ўласным доме. Што ён дома. Дзе ён нарадзіўся і вырас, дзе пахаваныя яго бацькі і дзе жывуць яго дзеці. У міры і спакоі.
«Я прыйшоў сюды не крытыкаваць Захад ці НАТА. Я абсалютна разумею, што Украіне, нават па Будапешцкім мемарандуме, ніхто нічога не павінен. Украіна штодня б'ецца за выжыванне. Я проста хачу, каб спадар Джордж Сантаяна не меў рацыі. Або мы, чалавецтва, у чыіх руках лёс XXI стагоддзя, былі разумныя і памяталі сваё мінулае, каб не перажыць яго ў будучыні», — завяршыў свой выступ Валерый Залужны.
Ва Украіне выйшла першая біяграфія экс-галоўнакамандуючага УСУ Валерыя Залужнага
Залужны: Адзіным выхадам у вайне можа стаць павелічэнне колькасці чалавечых рэсурсаў
У барацьбе за ініцыятыву ў вайне Залужны робіць стаўку на беспілотнікі