Фота Bloomberg
Уладзіслаў Клюшын — заснавальнік ІТ-кампаніі «М13», якая на замову расійскіх уладаў распрацоўвае сістэмы маніторынгу сацыяльных сетак і СМІ. Напрыклад, яна дала Крамлю і Міністэрству абароны сістэму маніторынгу СМІ «Кацюша».
Клюшына, якога 18 снежня экстрадзіравалі са Швейцарыі ў ЗША, абвінавацілі ў незаконным заробку дзесяткаў мільёнаў даляраў на гандлі ўзламанай інфармацыяй аб даходах карпарацый.
У дадатак да гэтага Клюшын аказаўся крамлёўскім інсайдарам. Яго праца ў галіне кібербяспекі і сувязі з Крамлём могуць зрабіць яго карыснай крыніцай інфармацыі для афіцыйных асоб ЗША, на думку некалькіх людзей, знаёмых з пытаннямі расійскай выведкі. Што найбольш важна, гэтыя людзі сказалі, што калі ён вырашыць супрацоўнічаць, то зможа даць амерыканцам самае блізкае ўяўленне аб маніпуляцыях на выбарах 2016 года.
Са слоў людзей у Маскве, блізкіх да Крамля і службаў бяспекі, расійская выведка прыйшла да высновы, што 41-гадовы Клюшын мае доступ да дакументаў, якія маюць дачыненне да расійскай кампаніі ўзлому сервераў Дэмакратычнай партыі падчас выбараў у ЗША ў 2016 годзе.
Гэтыя дакументы, па іх словах, сведчаць, што ўзломам кіравала каманда расійскай ваеннай выведкі ГРУ, якую амерыканскія кампаніі па кібербяспецы ахрысцілі «Fancy Bear» або APT28. Такая схованка забяспечыла б ЗША ўпершыню падрабязнымі дакументальнымі доказамі меркаваных намаганняў Расіі паўплываць на выбары.
За два гады да яго ад'езду з Расіі да Клюшына звярнуліся шпіёнскія агенцтвы ЗША і Вялікабрытаніі, і ён атрымаў павышаны ўзровень бяспекі ў Швейцарыі. Але ён прапусціў апошні шанец абскардзіць сваю экстрадыцыю, недагляд, які азадачыў многіх назіральнікаў у Маскве. Некалькі чалавек заявілі, што яго перавод у ЗША ўяўляе сабой сур'ёзны выведвальны ўдар па Крамлі, які ўзмацніцца, калі Клюшын вырашыць дамагчыся ласкі ад амерыканскіх пракурораў, падаўшы інфармацыю аб унутранай працы Масквы.
Трое з гэтых людзей дадалі, што, на іх думку, Клюшын мае доступ да сакрэтных запісаў пра іншыя аперацыі ГРУ высокага ўзроўню за мяжой. Агенты расійскай вайсковай выведкі ў апошнія гады былі звязаныя з серыяй хакерскіх нападаў, а таксама са спробай хімічнага атручвання экс-палкоўніка ГРУ Сяргея Скрыпаля і ягонай дачкі ў Вялікабрытаніі ў 2018 годзе. Расія адмаўляе сваю датычнасць.
ІТ-фірма Клюшына M-13 працавала на прэзідэнта Расіі, Урад і Міністэрства, паводле абвінавачвання ў інсайдарскім гандлі. Сярод яго падначаленых быў былы супрацоўнік ваеннай выведкі па імені Іван Ермакоў, якому разам з Клюшыным прад'яўленае абвінавачванне.
Адвакат Клюшына ў Швейцарыі Олівер Чырык сказаў у інтэрв'ю, што ўлады ЗША шукалі яго кліента, таму што яны лічаць, што ў яго ёсць унутраная інфармацыя аб узломе выбараў у Расіі ў 2016 годзе, якую ён можа даць, каб пазбегнуць дзесяцігоддзяў за кратамі па абвінавачванні ў інсайдарскім гандлі. Чырык дадаў, што Клюшын кажа, што ён невінаваты ў інсайдарскім гандлі і ў «гіпатэтычным умяшанні ў выбары».
Па словах адваката, амерыканская і брытанская выведкі двойчы спрабавалі завербаваць Клюшына. Выведка ЗША паспрабавала прыцягнуць яго летам 2019 года на поўдні Францыі, а брытанская выведка звярнулася да яго ў сакавіку 2020 года ў Эдынбургу, сказаў Чырык.
Клюшын увекавечыў гэтую другую сустрэчу ў запісцы, якую ён напісаў праз некалькі тыдняў пасля сустрэчы і захаваў на сваім камп'ютары. Гэта адбылося ў аэрапорце Эдынбурга, калі Клюшын ляцеў назад у Расею. Клюшын напісаў, што два агенты брытанскай выведкі — адзін з MI5, а другі з MI6 — некалькі хвілін размаўлялі з ім у пакоі, куды яго прывялі пасля праверкі пашпарта.
Два рускамоўныя афіцэры, мужчына і жанчына, спыталі яго, ці будзе ён «супрацоўнічаць» са спецслужбамі Вялікабрытаніі, і ўзялі яго нумар тэлефона, каб прызначыць сустрэчу падчас яго наступнай паездкі ў Лондан, запланаванай на май, згодна з раней не апублікаваным дакументам, які быў разгледжаны Bloomberg. Клюшын напісаў, што, хоць ён і не адказаў на прапанову аб супрацоўніцтве, ён сказаў, што хацеў бы зноў сустрэцца з агентамі, каб абмеркаваць продаж прадукцыі M-13 брытанскай выведцы.
Няясна, ці інфармаваў Клюшын расійскую выведку пра высілкі ЗША і Вялікабрытаніі па вярбоўцы. Міністэрства замежных спраў Вялікабрытаніі, якое займаецца запытамі СМІ для MI6, адмовілася ад каментароў.
