2014 hod byŭ ciažkim dla Ukrainy. Strata terytoryj, tysiačy zabitych, samo isnavańnie dziaržavy peŭny čas znachodziłasia pad pytańniem — nie najlepšyja ŭmovy dla raźvićcia kultury. Ale va Ukrainie zdaryłasia niejmaviernaje: nasupierak usiamu, u našaj paŭdniovaj susiedki adbyvajecca sapraŭdny muzyčny bum. Ukraina pieratvaryłasia ŭ muzyčny chab Centralnaj i Uschodniaj Jeŭropy. Źjavilisia zorki na luby hust. Aleh Vińnik — ukrainski Stas Michajłaŭ. Onuka abjadnała ŭkrainski falkłor z modnaj elektronnaj muzykaj. «Hryby» pabili rekordy Jutuba. Jość zorki epatažu i etna-chaosu… Zasłuha svabody? Pazityŭny efiekt kvot na nacyjanalnuju pradukcyju? Vynik padtrymki ŭkrainskaj movy? Raźbirajemsia.
Ukraina mieła šmat cikavych muzykaŭ i da 2014 hoda, ale mienavita rasijskaja ahresija stała katalizataram vychadu ŭkrainskaj muzyčnaj industryi na jakasna novy ŭzrovień. Zabarony na vystupy niekatorych rasijskich muzykaŭ, a taksama ŭviadzieńnie kvot na padtrymku ŭkrainskaj muzyki na radyjo i telebačańni stali pieršymi pazityŭnymi faktarami.
Kvoty byli pryniatyja ŭ 2016 hodzie. Pavodle zakona, dola piesień na dziaržaŭnaj movie ŭ efiry pavinna składać nie mienš za 30% (nieŭzabavie hetaja ličba pavialičycca da 35%). Pa padobnaj schiemie zakon praduhledžvaje pastupovaje pavieličeńnie doli pieradač na ŭkrainskaj movie ŭ efiry radyjostancyj: ciapier heta 55%, a budzie — 60%.
I hetyja kvoty realna pačali pracavać — jany nie pieratvarylisia ŭ prafanacyju.
Ukraina, jakaja maje raźvity (pa ŭschodniejeŭrapiejskich mierkach) unutrany muzyčny rynak, pastupova pieratvaryłasia ŭ bujnoha eksparciora muzyki na zachad i ŭschod. Kraina, jakaja raniej pradavała alej, cukierki, pšanicu i mietały, ciapier ekspartuje i pradukt kulturnaj industryi. A heta nie tolki hrošy — pry hramatnym pazicyjanavańni heta pryvabny instrumient miakkaj siły i kulturnaha ŭpłyvu za miažoj.
Užo ciapier heta možna bačyć na prykładzie papularnaści ŭkrainskich artystaŭ u Rasii.
Niahledziačy na šalonuju antyŭkrainskuju prapahandu ŭ rasijskich ŚMI, ukrainskija vykanaŭcy majuć fienamienalny pośpiech u susiedniaj krainie. Čaho tolki vartyja hurty «Hriby» i «Vriemia i stiekło», pieśni jakich majuć pa sotni miljonaŭ prahladaŭ na jutubie? Krytyki kažuć, što ŭkrainskija pop-vykanaŭcy stanoviacca zakanadaŭcami trendaŭ i na rasijskaj pop-scenie, i hety ŭpłyŭ na rasijskuju scenu tolki pavialičvajecca.
Tak, za apošnija hady źjavilisia i biełaruskija vykanaŭcy, čyje klipy na jutubie zdolnyja źbirać dziasiatki miljonaŭ prahladaŭ (ŁSP, Maks Korž i inšyja). Adnak hetyja vykanaŭcy, niahledziačy na svaju biełaruskaść, intehravanyja ŭ rasijskuju muzyčnuju industryju i jaje biznes-schiemy. Va Ukrainie ž skłaŭsia samastojny vielmi dobry rynak i składzienaja sistema šoŭ-biznesu. Hrošy ciakuć va Ukrainu, a nie ź jaje. Našy susiedzi pabudavali vydatnuju kancertnuju sistemu i jakasnyja nacyjanalnyja mas-miedyja. Jość i pijar u vyhladzie šmatlikich jakasnych muzyčnych i zabaŭlalnych telepieradač, i dziaržaŭnaja padtrymka, i techničnaje zabieśpiačeńnie.
Pramocyja ŭkrainskich vykanaŭcaŭ adbyvajecca nie tolki praz kancerty i klipy, a i praz televizijnyja šou, što ŭ ciapierašniaj Biełarusi ź jaje zacenzuravanym dziaržaŭnym telebačańniem prosta niemahčyma. Naprykład, źjaŭlajecca niejki cikavy ŭkrainski artyst, i jon adrazu stanovicca hierojem roznych telepieradač (kamiea ŭ sieryjałach, hierojem tok-šou, roznych realici-šou, usialakich «Tancaŭ z zorkami» i inšych zabaŭlalnych pieradač). Takoha resursu ŭ vyhladzie dziasiatkaŭ zabaŭlalnych telekanałaŭ u Biełarusi prosta niama.
Pośpiech ukrainskaj pop-muzyki spryjalna ŭpłyvaje taksama na infarmacyjnuju biaśpieku krainy i ŭmacavańnie nacyjanalnaj identyčnaści. Havorka nie pra patryjatyčnyja łozunhi sa sceny, i navat nie kožny śpiavaje pa-ŭkrainsku.
Ale cikavaść da svajoj muzyki i svaich pop-ikon stymuluje ŭkraincaŭ zastavacca na ŭkrainskich telekanałach, dzie daminuje mienavita ŭkrainski paradak dnia i naratyŭ, a nie rasijski ci amierykanski. Kreatyŭnyja ŭkrainskija pradziusary i muzykanty robiać dla ŭmacavańnia niezaležnaści krainy nie mienš, čym vajskoŭcy, palityki i śviatary.
Možna śmieła skazać, što hałoŭnym padmurkam dla imklivaha raźvićcia ŭkrainskaj pop-sceny stali televizijnyja šou pa adbory novych muzyčnych talentaŭ.
U 2010-m startavała miascovaja adaptacyja suśvietna viadomaha šou «X-Factor» na kanale STB, a praz hod — «Hołos krajini» na 1+1. Vyjšła ŭžo šmat siezonaŭ hetych šou u roznych varyjacyjach — pieradačy dahetul praciahvajuć vychodzić u efir i pastaŭlać na muzyčny rynak samych talenavitych ukraincaŭ. Tut zasłuha — jak jakasnych pradziusaraŭ, tak i vielmi prafiesijnych žury.
Cikava, što padobnyja šou sprabavali zapuskać i ŭ Polščy, i ŭ Rasii. Ale
ni polskija, ni rasijskija «Hołas» i «X-Factor» nie zdoleli navat častkova nablizicca pa jakaści, plonnaści, kultavaści i masavaści da ŭkrainskich šou. «Hołos» i «Voice of Poland» vyhladajuć prosta jak tannaja padrobka na fonie «Hołosa krajini».
Jak pracuje prasoŭvańnie artystaŭ praz takija šou? Voś nievialiki prykład. Na «Hołos krajini» ŭ siomym siezonie ŭ jakaści sudździ pryjšoŭ viadomy śpiavak Ivan Dorn. Tam jon znajšoŭ Constantine, sabraŭ va ŭsich na vačach duet YUKO i praź miesiac pradstaviŭ abodvuch na zakrytaj tusoŭcy na dachu raskošnaha žyllovaha kompleksu ŭ Kijevie. Potym Dorn palacieŭ u Amieryku, zapuściŭ tam svoj łejbł Masterskaya. Za pieršyja miesiacy pracy — bolš za 1000 dema-zapisaŭ. Usia muzyka śvietu: ad DIY-panka i etna-chip-chopa da fry-džaza.
Darečy, mienavita Ivana Dorna možna ličyć pačynalnikam «novaha ŭkrainskaha popa». Toj muzyčny bum, jaki pieražyvaje Ukraina, pačaŭsia ź jaho. Artyst, jaki pačaŭ zdabyvać papularnaść u 2011 hodzie, pieršym pačaŭ pierapracoŭvać i pieraasensoŭvać prahresiŭnuju zachodniuju muzyku. Da jaho hetaha prosta nichto nie rabiŭ — usie dumali, što zvyčajny słuchač niedastatkova adukavany, i heta nie budzie papularnym.
Ale źjaviŭsia Dorn, jaki pačaŭ heta rabić i zdabyŭ šalonuju papularnaść. Naturalna, što jaho kalehi heta pabačyli i taksama pačali ruchacca ŭ hety rečyščy.
Muzyčnyja krytyki kažuć, što siońnia na ŭkrainskaj muzyčnaj scenie pracuje nie mienš za 50 artystaŭ i hurtoŭ ekstra-kłasa i kala 300 kalektyvaŭ z dobrym uzroŭniem, jakija zasłuhoŭvajuć, kab zajmacca ŭ svaim žyćci vyklučna muzykaj.
«Naša Niva» skłała śpis asnoŭnych asob i tendencyj ukrainskaj muzyki za apošnija niekalki hadoŭ.
Pryčym my razhladali samy šyroki pieralik piersanalij — jak z «nizkaprobnaj» masavaj papularnaj muzyki, tak i z prahresiŭnaha elitnaha andehraŭndu. U siońniašniaj Ukrainie całkam ścierłasia roźnica pamiž pop-muzykaj i andehraŭndam, pamiž kłubnaj scenaj i teleefirami. I heta, biezumoŭna, robić ukrainskuju muzyku jašče cikaviejšaj.
«Ukrainski Stas Michajłaŭ» Aleh Vińnik
Možna śmieła skazać, što samym papularnym ukrainskim artystam na siońnia źjaŭlajecca Aleh Vińnik.
Jaho muzyku nielha nazvać prahresiŭnaj, jon nie čaplajecca za suśvietnyja trendy. Ale mienavita hety artyst adziny va Ukrainie, jaki zdolny sabrać u kožnym ukrainskim horadzie stadyjony, a ŭ bujnych haradach — niekalki stadyjonaŭ.
45-hadovy Vińnik źjaviŭsia niekalki hadoŭ tamu ź niadkul i amal adrazu staŭ pop-ikonaj. Ź nieviadomaha šyrokaj publicy opiernaha śpievaka jon pieratvaryŭsia ŭ zorku, na kancerty jakoj źbirajucca cełyja spartyŭnyja kompleksy. Hałoŭnyja fanaty Vińnika — žančyny siarednich hadoŭ.
Mienavita na ich aryjentujecca śpiavak sa svaimi liryčnymi kampazicyjami. Aleha Vińnika nazyvajuć «ukrainskim Stasam Michajłavym» za jaho niejmaviernuju papularnaść siarod 40—60-hadovych ukrainak i zdolnaść źbirać cełyja stadyjony. Za svaju šalonuju papularnaść śpiavak staŭ hierojem šmatlikich aniekdotaŭ, žartaŭ i miemaŭ va Ukrainie.
U Biełarusi Aleh Vińnik nie taki papularny, ale svaich pakłońnikaŭ (dakładniej, pakłońnic) jon maje i ŭ našaj krainie, kudy časam naviedvajecca z kancertami.
Monatik
Hety artyst — jaskravy pradstaŭnik plejady ŭkrainskich zorak, jakija źjavilisia dziakujučy muzyčnym televizijnym šou. Dmytro Manacik znajomy ŭkrainskaj publicy paśla ŭdziełu adrazu ŭ dvuch telešou — «X-Factor» i «Tancujuć usie!»
Chłopiec z Łucka maje vobraz žyćciaradasnaha, miralubnaha, naiŭnaha i adkrytaha čałavieka. Manacika možna nazvać sapraŭdnym multyartystam: jon i śpiavak, i kampazitar, i aŭtar tekstaŭ, i, u dadatak, tancor.
«Hryby» i revalucyja ŭ vytvorčaści klipaŭ
U 2016 hodzie na postsavieckaj prastory niečakana staŭ vielmi papularnym dziŭny hurt «Hryby», jaki zapomniŭsia, u pieršuju čarhu, svaimi viralnymi klipami.
Z samaha pačatku «Hryby» abrali svaju stratehiju prasoŭvańnia: nie majuć znosin z presaj, nie dajuć intervju, nie padpuskajuć čužych fatohrafaŭ i apierataraŭ.
Hałoŭnyja fiški «Hryboŭ»: vuličnaja estetyka, panama, bałakłava i akulary, firmovy łahatyp, bit i bas.
Hurt rabiŭ hałoŭny ŭpor na prasoŭvańnie ŭ internecie. Klip «Tajet lod» sabraŭ na adnym tolki Jutubie amal 200 miljonaŭ prahladaŭ.
Papularnaść hurtu była zavajavanaja ŭ tym liku i z aryhinalnymi klipami, što taksama źjaŭlajecca adnoj z charaktarystyk sučasnaj ukrainskaj muzykalnaj industryi. U adroźnieńnie ad rasijskaj muzyki, dzie šmat hrošaj, va ŭkrainskaj muzycy hrošaj mienš, ale jość bolš tvorčych rašeńniaŭ pry vytvorčaści klipaŭ. Pieraličvać kłasnyja ŭkrainskija klipy za apošnija niekalki hadoŭ nie maje sensu — ich vielizarnaja kolkaść. Pieraličym tolki niekatoryja najlepšyja za apošni hod.
Muzyčnaja impieryja Patapa (Alaksieja Patapienki)
Alaksiej Patapienka, jaki viadomy ŭ Biełarusi ŭ pieršuju čarhu jak «Patap» z dueta «Patap i Naścia Kamienskich», źjaŭlajecca nie tolki muzykantam, ale i adnym z samych paśpiachovych i ŭpłyvovych ukrainskich pradziusaraŭ. Jon maje ŭłasny pradziusarski centr MOZGI Entertainment, za jakim staić ceły šerah papularnych hurtoŭ (MOZGI, «Vriemia i stiekło», PTP, Naścia Kamienskich, Patap i Naścia i inšyja).
Patapienka źjaŭlajecca pradziusaram, aŭtaram piesień, režysioram i scenarystam usich prajektaŭ MOZGI Entertainment. Akramia taho, Patap nie vyłazić z žury roznych muzyčnych teleprajektaŭ.
Ukrainizacyja muzyki
Hod ad hodu adsotak papularnaj muzyki na ŭkrainskaj movie tolki raście. Na ŭkrainskuju movu pierachodziać navat vykanaŭcy, jakija raniej jaje amal nie ŭžyvali ŭ svajoj tvorčaści.
Naprykład, pieraličanyja vyšej Patap i Aleh Vińnik.
A taksama Naścia Kamienskich.
Admietna, što sioleta ŭ lipieni ŭpieršyniu ŭ historyi pieśnia na ŭkrainskaj movie ŭznačaliła ŭkrainski čart You Tube.
Havorka idzie pra kranalnuju pieśniu ab harotnaj žanočaj doli «Płakała» hurtu KAZKA. Raniej ukrainski čart jutuba ŭznačalvali tolki rasiejskamoŭnyja pieśni.
Cikava, ale fanaty ź inšych krain, u tym liku z Rasii, pazityŭna ŭsprymajuć takuju ŭkrainizacyju. Amal pad kožnym śviežym ukrainskamoŭnym klipam možna pabačyć bieźlič kamientaroŭ ad rasijan i biełarusaŭ z padobnym źmiestam.
Onuka
Kali falkłornymi matyvami siarod pop- i rok-vykanaŭcaŭ užo niemahčyma nikoha ździvić, to prajekt Onuka zrabiŭ niemahčymaje — jon abjadnaŭ ukrainski falkłor z sučasnaj modnaj elektronnaj muzykaj. Hurt unikalny i niepadobny ni na što. Chałodnyja tony, jakasnaja i aktualnaja elektronika, hučańnie narodnych i ekzatyčnych instrumientaŭ, zdajecca, nie stvorany dla maskulta. Ale tym nie mienš Onuka — vydatnaje spałučeńnie jakaści i masavaści.
Nazva hurtu pachodzić ad ukrainskaha słova «onuka» (unučka). Heta adsyłka da taho, što salistka Nata Žyžčenka źjaŭlajecca ŭnučkaj Alaksandra Mikitaviča Šlenčyka — adnaho z samych viadomych majstroŭ falkłornych muzyčnych instrumientaŭ Ukrainy.
Łuna
Hetaja modnaja śpiavačka viartaje nas u naiŭny i prymityŭny postsaviecki sinty-pop 90-ych hadoŭ ź intymnymi tekstami i miełanchaličnym vakałam.
Niahledziačy na adsyłki da 90-ych, hučyć Kryścina Bardaš (sapraŭdnaje imia Łuny) nie staramodna, a zusim naadvarot. Cikava, što Kryścina — byłaja žonka Juryja Bardaša, jaki źjaŭlaŭsia pradziusaram, stvaralnikam i vakalistam «Hryboŭ».
Śpiavačka źjaŭlajecca pakłońnicaj tvorčaści Łany Del Rej, Jevy Polny, Bjork, Ziemfiry i hurtu «Kino», i ŭpłyŭ hetych vykanaŭcaŭ na jaje tvorčaść vidavočny.
Zorki epatažu: DZIDZIO i Vola Palakova
Bahataja muzyčnaja scena i na kamičnych artystaŭ, čyja tvorčaść heta čystyja kpiny i samaironija.
DZIDZIO — kamiedyjny hurt, jaki vykonvaje svaje pieśni z vykarystańniem zachodnieŭkrainskich dyjalektaŭ, suržyka i niecenzurnych słoŭ. U hetym płanie jaho možna paraŭnać ź biełaruskim «Raźbitym sercam pacana». Ale kali «Raźbitaje serca pacana» vystupaje ŭ kłubach i papularnaje tolki chiba što siarod aktyŭnych haradžan, jakija cikaviacca biełaruskaj muzykaj, to ŭkrainski DZIDZIO źbiraje cełyja stadyjony, jaho pieśni hučać na kožnym viasielli, i hety hurt biez prablem zaprašajuć u efir na centralnyja kanały.
Vola Palakova — epatažnaja ŭkrainskaja pop-śpiavačka, z charyzmatyčnym kamiedyjnym vobrazam cybataj błandzinki.
Nu a časam jany vystupajuć razam.
Dakha Brakha i Dakh Daughters
Jašče adna važnaja źjava ŭkrainskaj muzyki — etna-hurt DachaBracha. Kalektyŭ u styli «etna-chaos» hraje jašče z 2004 hoda, ale tolki ŭ apošnija hady jany stali nadzvyčajna papularnymi, u tym liku na mižnarodnaj scenie, asabliva ŭ Brytanii.
U 2018 hodzie Devid Bekchem apublikavaŭ rekłamny rolik svajho novaha brenda, u jakim hučyć kampazicyja «DachiBrachi».
Dakh Daughters — žanočy teatralna-muzyčny fryk-kabare hurt, jaki, jak i Dakha Brakha, maje niepasrednaje dačynieńnie da kijeŭskaha teatra «Dach».
The Hardkiss
Źjavilisia novyja cikavyja hurty i ŭ žanry rok. Adzin ź jakich — hurt «The Hardkiss», jaki pačynaŭ z pop-roka, ale z kožnym novym albomam vydaje ŭsio bolš ciažkuju muzyku.
Džamała
Pieramožcu Jeŭrabačańnia-2016 nielha nazvać maładym vykanaŭcam, bo jana ŭžo daŭno na prafiesijnaj scenie. Ale jaje muzyka dahetul ličycca cikavaj i aktualnaj. Pieramoha na Jeŭrabačańni zrabiła jaje sapraŭdnaj nacyjanalnaj hierainiaj. Ale fienomien Džamały — heta nie tolki pra muzyku, ale i pra patryjatyzm, hramadzianskuju pazicyju i bol za svoj narod.
Kaho jašče nie nazvali?
Odin v kanoje, Žadan i Sobaki, Pianoboj, Antitiła, Christina Sołovij, Dakooka, Vivienne Mort, Latexfauna, Yeyo, Blooms Corda, Braii, Chalamada, INDT, Alina Pash, [o], YUKO, Love'n'Joy, Omodada, Palmo X, Panivalkova, The Doox, Tik Tu, Morphom, Pur:Pur, 5 Vymir, Bahroma, The Maneken, Dovhij Pies, LUIKU, Vahonovožatyje.
Dzie možna znajści sučasnuju ŭkrainskuju muzyku?
Sajty: comma.com.ua, musicinua.com, notatky.com.ua, muzmapa.in.ua, liroom.com.ua, karabas.live.
Telekanały: M2 (kanał ukrainskaj pop-muzyki), 1+1 (šou «Hołos krajini») i STB («X-Factor»).
Fiestyvali: Atlas Weekend (Kijeŭ), Hedonism (Kijeŭ), Zaxidfest (Lvoŭščyna), Bandierštat (Vałyń), Faine Misto (Ciarnopal), Respublica Fest (Kamianiec-Padolski).
Kamientary