Supraca ŭ Bałta‑Čarnamorskim rehijonie nie zamienić intehracyi ŭ Eŭrasajuz. Piša Siarhiej Bohdan.
Supraca ŭ Bałta‑Čarnamorskim rehijonie nie zamienić intehracyi ŭ Eŭrasajuz. Piša Siarhiej Bohdan.
Sustreča Łukašenki i Juščanki ŭ Čarnihavie vyklikała chvalu acenak, što Łukašenka pačynaje ažyćciaŭlać kolišnija plany BNF. Ale ničoha nia moža być bolš dalokim ad realnaści, čym dumka pra mahčymaść čarnamorska‑bałtyjskaj intehracyi abo jakohaści «tranzytnaha chaŭrusu».
Praktyka pakazvaje, što
ciesnaja miždziaržaŭnaja supraca, pahatoŭ intehracyja, pamiž byłymi savieckimi respublikami na dadzienym etapie ich palityčnaha raźvićcia niemahčymaja.Jaskravym prykładam moža słužyć SND, dzie damoŭlenaści čaściej nie vykonvalisia, čym vykonvalisia ad samaha zasnavańnia Sadružnaści.
Pa inšyja prykłady niaŭdałaj intehracyi na postsavieckaj prastory daloka chadzić nia treba – EŭrAzES, Damova ab kalektyŭnaj biaśpiecy, HUAM dyj navat sajuz Biełarusi i Rasiei. Nivodnaha prykładu paśpiachovaj intehracyi na abšary byłoha SSSR niama.
Takaja samaja sytuacyja i z byłymi krainami Ŭschodniaha Bloku. Usie jany chutka adyšli ad siarednieŭrapiejskich letucieńniaŭ dy pačali intehracyju ŭ ramkach schiemy Eŭraźviazu. Mienavita EZ dapamoh naładzić mirnaje suisnavańnie i supracu siarednie‑ i ŭschodnieeŭrapiejcaŭ mižsobku. Bo sami jany zrabić heta nie dali rady.
Uzhadnieńnie palityki dziaržavaŭ mahčymaje pry najaŭnaści troch umovaŭ.
Pa‑pieršaje, pamiž kiraŭnictvam krain pavinien isnavać vysoki rovień davieru.Zamianić jaho moža vidavočnaje daminavańnie adnoj ź dziaržaŭ, jakija kaardynujuć palityku. Ale ŭ vypadku Biełarusi, Ukrainy j Bałtyi nivodzin bok nia maje vyrašalnaj pieravahi nad inšym.
Pa‑druhoje, pavinna isnavać vysokaja kultura vykanańnia damoŭlenaściaŭ.
Pa‑treciaje, dziaržavy, što sprabujuć abjadnać svaje namahańni, musiać vałodać peŭnymi materyjalnymi resursami, što dazvalali b im z upeŭnienaściu pravodzić palityku,raźličanuju nia tolki na vyžyvańnie tut i siońnia, a i na dalokuju perspektyvu. Biednyja krainy nie jadnajucca. Udałyja prykłady miždziaržaŭnaj supracy ci navat intehracyi – heta Eŭraźviaz, paŭnočnaamerykanskaja NAFTA dy naftavy OPIEK, a nie Afrykanski Źviaz ci zachodnieazijackaja Arhanizacyja ekanamičnaj supracy.
Čamu tak? Bo biednyja krainy nia majuć mahčymaści achviaravać dziela chaŭrusu siońniašnimi ŭłasnymi mienšymi vyhodami dziela zaŭtrašnich (chaj sabie i bolšych) supolnych. Kali tolki niejki praciŭnik jadnańnia prapanuje niejkaj ź ich niejkija spakuślivyja dabroty, jaje ŭrad ź lohkaściu pahodzicca pakinuć intehracyjnyja mary. Prykładaŭ tamu ŭ Trecim śviecie šmat (ad Mali i Senehału da Syryi i Ehiptu). Ni Biełaruś, ni Ŭkraina nia majuć pad saboj adpaviednaj hruntoŭnaj materyjalnaj bazy.
Jość i inšy aspekt, jaki treba ŭličvać pry kanstrujavańni hieapalityčnych schiemaŭ – heta procidziejańnie apanentaŭ. «Hazprom«, nia kažučy ŭžo pra rasiejski ŭrad, maje šmat mahčymaściaŭ, kab supraćdziejničać uzhadnieńniu pazycyj Biełarusi i Ŭkrainy. Nia treba zabyvacca i na toje, što hulni z hazavaj truboj nie spadabajucca i tym, chto siadzić na procilehłym baku truby – eŭrapiejskim.
Zachodnieeŭrapiejskija palityčnyja elity zacikaŭlenyja ŭ dyversyfikacyi pastavak, što maje na ŭvazie nia tolki dyversyfikacyju krynicaŭ zdabyčy, ale i šlachoŭ tranzytu. I luboje surjoznaje varušeńnie ŭ napramku tranzytnaha chaŭrusu, sproba ŭdvuch stać «značnym hulcom na tranzytnym napramku» (Juščanka), budzie ŭspryniataje jak pahroza dyversyfikacyi.
Heta supraćpastaŭlaje Biełaruś i Ŭkrainu Eŭraźviazu, pahražaje ich perspektyvam dałučeńnia samoha Eŭraźviazu dy NATO. Alternatyvaj ža da EZ i NATO mahło b być ci ŭłasnaje intehracyjnaje abjadnańnie (davoli małavierahodny varyjant, zvažajučy na vyšejzhadanyja abstaviny) abo viartańnie ŭ rasiejskuju sferu ŭpłyvu.
Navat kali takim krainam jak Biełaruś i Ŭkraina ŭdasca naładzić supracu pa tranzycie rasiejskich enerhanośbitaŭ na Zachad, čas, jaki spatrebicca hetym krainam, kab naładzić efektyŭnuju supracu budzie, chutčej za ŭsio bolš čym dastatkovym, kab «Hazprom» (razam z EZ ci bieź jaho) znajšoŭ šlachi vyrašeńnia «biełaruska‑ŭkrainskaj prablemy». Prykładam, praz pabudovu novych hazapravodaŭ u abychod našych krainaŭ.
«Tranzytny chaŭrus» moža stać realnaściu tolki kali jaho arhanizacyjaj zojmiecca EZ, jak taki, a nie asobnyja jaho bałtyjskija čalcy.Adnak heta budzie ŭžo nie Čarnamorska‑bałtyjski chaŭrus Antona Łuckieviča ci Zianona Paźniaka, a prosta kampanent «Uschodniaha vymiareńnia» EZ.
Vylecieła ŭ nieviadomym kirunku śpikierka KR Anžalika Mielnikava30
Kamientary