«Spadziajusia, piataha razu nie budzie». Biełarusy, jakija chvareli na kavid try i bolš razy, raskazvajuć, jak heta
Z pačatku pandemii ŭ Biełarusi prajšło ŭžo čatyry chvali zachvorvalnaści. Padčas ich, pa aficyjnaj statystycy, amal 700 tysiač čałaviek pierachvareli na kavid. Chtości adnojčy i ŭ lohkaj formie, chtości akazvaŭsia ŭ balnicy i pieražyvaŭ heta dosyć ciažka. Nu, a jość i takija «ščaśliŭčyki», što paśpieli schapić virus niekalki razoŭ, traplajučy ŭ statystyku ledź nie kožnaj chvali. Ludzi, jakija pieranieśli «karonu» bolš za try razy, raskazvajuć, jak heta adbyvałasia i što za nastupstvy vyjavilisia.
«Karanavirus udaryŭ pa majoj niervovaj sistemie: pačałasia depresija»
Maryi 28 hadoŭ, jana pracuje inžynieram-elektrykam na dziaržaŭnym pradpryjemstvie. Dziaŭčyna pierachvareła na kavid try razy. Pieršy — u mai 2020 hoda, druhi — u kastryčniku minułada hoda, a treci — zusim niadaŭna, u listapadzie.
«Pieršy raz u mianie tempieratura była vysokaja niekalki dzion, adrazu zabaleła horła, ja pačała kašlać, — raskazvaje dziaŭčyna. — Vyklikała doktara, jon skazaŭ, što prastuda. Mnie dastatkova doŭha nie rabili test.
Tempieratura spačatku niekalki dzion darastała da 39, a potym trymałasia na ŭzroŭni 37,5. Jana źbivałasia, ale była žudasnaja słabaść. Navat ciažka było dajści da prybiralni. Tamu ja pieršyja niekalki dzion spała i bolš ničoha nie mahła rabić. Amal nie jeła, nie adčuvała smaku».
Kali Maryja chvareła pieršy raz, joj zrabili test na karanavirus praz dva tydni ad adkryćcia balničnaha. Uvieś druhi tydzień dziaŭčyna chadziła ŭ palikliniku i skardziłasia, što drenna siabie adčuvaje.
«Mnie prapisali antybijotyki. Ja ich prapiła niekalki dzion, ale jany nie dapamahli, — kaža Maryja. — Daktary pryznačyli inšy antybijotyk, potym treci. I kali paśla treciaha ničoha nie adbyłosia, tolki tady ŭziali test. Karanavirus paćvierdziŭsia, dali aŭtamatyčna balničny jašče na try tydni. Atrymlivajecca, ja chvareła bolš za miesiac».
Jašče padčas pieršaha zvarotu ŭ palikliniku Maryi zrabili fluarahrafiju i renthien, a taksama pravieryli ŭzrovień kisłarodu.
«Usio było čysta. Doktarka słuchała, lohkija byli čystyja i kisłarod byŭ u normie, — uspaminaje dziaŭčyna. — Pa adčuvańniach, pieršy raz pieranosiŭsia vielmi ciažka. Navat kali spadała tempieratura, była prosta žudasnaja słabaść. Ja zrabiła test na antycieły paśla taho, jak pierachvareła pieršy raz. Antycieł było šmat, tamu ja vyrašyła zdać svaju płazmu jak donar. Kab dapamahčy ludziam, jakija chvarejuć».
«Treci raz byŭ dla mianie najlahčejšy»
Ź pieršaj chvaroby Maryi prajšło čatyry miesiacy — i niečakana dziaŭčyna zachvareła druhi raz. Heta byŭ kastryčnik 2020 hoda.
«Ja padumała, što prosta prastyła. Adprasiłasia z pracy, kab padlačycca za vychadnyja. Ale znoŭ stała padnimacca tempieratura, zabaleła horła i pačaŭsia kašal, — kaža Maryja. — Źviarnułasia ŭ palikliniku — z takoj tempieraturaj mnie nie chacieli davać balničny. Ja paprasiła zrabić test na karanavirus, a doktar admoviła. Skazała, maŭlaŭ, kali vy chočacie vyjavić karanavirus, — idzicie płatna zdavajcie. Ja pajšła. U toj ža dzień pryjšoŭ adkaz: test stanoŭčy. Ja navat potym napisała skarhu na doktara z-za hetaha.
Jak pieranosiła chvarobu ŭ druhi raz? Pa adčuvańniach, było lahčej, ale ja chvareła vielmi doŭha. Dva miesiacy była tempieratura. Pryčynu tak i nie znajšli: analizy, KT zrabili, UHD. Ale ŭsio było narmalna».
Jak i paśla pieršaj chvaroby, smak da Maryi viarnuŭsia chutka, litaralna praź niekalki dzion. Ale nie całkam. Dziaŭčyna bolš nie moža jeści kurycu.
«Nie viedaju, čamu tak, ale nie mahu. Katlety taksama nie jem. Ź miasam jość pytańni paśla taho, jak druhi raz pierachvareła, — raskazvaje jana. — Jašče adno z uskładnieńniaŭ: karanavirus udaryŭ pa majoj niervovaj sistemie. U mianie pačałasia depresija. Pju ciapier leki».
Ale na hetym historyja Maryi i chvaroby nie skončyłasia. Treci raz dziaŭčyna zachvareła ŭ śniežni 2021 hoda. Znoŭ temieratura i bol u horle.
«Try dni ja prosta spała pa 15 hadzin. Potym pajšła rabić płatny test. Znoŭ pakazała dva plusy, — uspaminaje jana. — Ale treci raz dla mianie byŭ najlahčejšy.
Upeŭnienaja, što zaraziłasia kavidam na pracy, tamu što ŭ mianie tam šmat ludziej. I paśla taho, jak ja zachvareła druhi raz, u nas amal uvieś adździeł źloh. Kaniečnie, pieršy raz było strašna. Bo tady chvorych jašče ŭ Biełarusi było mała. I ludzi nie razumieli, što heta za zaraza. My z mužam vykonvali z samaha pačatku masačny režym.
Chadzili tolki na pracu i ŭ kramu. Ale kali ja chvareła pieršy raz, — muž nie zachvareŭ. Druhi raz ja chvareła ŭ kastryčniku, a muž zachvareŭ tolki ŭ śniežni razam z usim ofisam».
«Darečy, vakcyny ja nie rabiła. Ja nie suprać pryščepki ŭvohule, ale ja chaču zrabić vakcynu, jakaja budzie dziejničać usiudy. Dumali pajechać u Jeŭropu i niedzie tam zrabić pryščepku. Na momant, kali chvareła, u mianie byŭ tolki svoj imunitet. Vielmi spadziajusia, što čaćviortaha razu sa mnoj nie adbudziecca», — zaklučaje jana.
«Źmianiŭsia smak — ciapier mnie brydka jeści cytrusavyja»
Alaksieju 20 hadoŭ, chłopiec pracuje śpiecyjalistam u śfiery IT. Jon chvareŭ na kavid try razy: pieršy raz — u sakaviku 2020 hoda, druhi — praz 8 miesiacaŭ, treci — u sakaviku 2021.
«Pieršy raz, kali chvareŭ, uvohule nie było nijakich simptomaŭ. Prosta praz 48 hadzin źnikli ŭsie smaki, i ja zrazumieŭ, što heta kavid, — raskazvaje małady čałaviek. — Pajechaŭ zdavać adrazu test, i jon akazaŭsia stanoŭčym. Ciačeńnie chvaroby było zvyčajnaje — jak prastuda. Była nievialikaja tempieratura — 37,5. Bolšuju častku chvaroby pieranios na nahach, adčuvaŭ siabie narmalna. U druhi raz usio było našmat składaniej — tempieratura pad 38, chaciełasia šmat spać. A treci raz znoŭ jak pieršy. Amal bieź simptomaŭ».
Usie testy na karanavirus chłopiec rabiŭ płatna. Ale kali pryjšoŭ da doktara, tam skazali, što miedykamientaŭ nie budzie: maŭlaŭ, kali stanie horš, telefanujcie ŭ «chutkuju».
«Možna ich zrazumieć. Bo byvajuć vypadki našmat ciažejšyja, čym u mianie, tamu ja suprać ničoha nie mieŭ, — kaža chłopiec. — Skazali, što treba jeści šmat vostraha, rassmoktvać paściłki ad kašlu, pić sirop i preparaty, jakija razredžvajuć kroŭ. Kali paraŭnoŭvać usie try razy, to pa adčuvańniach pieršy i treci raz byli najlahčejšymi, a druhi samy ciažki. Paśla kožnaha razu ja zdavaŭ kroŭ na antycieły. Pamiataju, što paśla treciaj chvaroby, u mianie było bolš za 50.
Mnie niejak asabliva nie tłumačyli, čamu ja zachvareŭ ažno try razy. Skazali, što asłableny imunitet. Darečy, tata chvareŭ dvojčy ŭ lohkaj formie, a mama da hetaha času ni razu nie chvareła. Choć jana nas z tatam uvieś čas lekavała».
Alaksiej zusim niadaŭna vakcynavaŭsia. Pierad hetym kansultavaŭsia z daktarami. Niahledziačy na častyja chvaroby i pytańni ź imunitetam, daktary parekamiendavali nie adkładvać pryščepku. Tak chłopiec zrabiŭ «Sputnik».
Z pabočnych efiektaŭ paśla troch chvarob Alaksiej nazyvaje paharšeńnie pamiaci, ciažkaści z dychańniem i prablemy sa smakam.
«Biehać šmat nie mahu — addyška, — raskazvaje jon. — Źmianiŭsia smak — ciapier mnie brydka jość cytrusavyja. Smak, darečy, viarnuŭsia nie adrazu. Paśla treciaha razu — nie adčuvaŭ smaku dzieści miesiac».
«Pieraniesła ŭsie čatyry razy ŭ lohkaj formie»
22-hadovaja Hanna pracuje kucharam i vielmi časta pa pracy kantaktuje ź ludźmi. Hanna chvareła na kavid ažno čatyry razy. Adzin ź ich paśla sutak na Akreścina.
«Pieršy raz trapiła ŭ pieršuju chvalu, u sakaviku 2020 hoda, — adznačaje jana. — Potym druhi, treci i adzin raz byŭ paśla Akreścina. U sakaviku 2021 hoda ja na 13 sutak patrapiła ŭ IČU na Akreścina. Tam my zachvareli ŭsioj kamieraj. Kali vyjšła, pajšła ŭ palikliniku, raskazała situacyju i paprasiła nakiravańnie na test. Jany dali, i test byŭ stanoŭčym».
Chvarobu pieršy raz dziaŭčyna pieraniesła dosyć lohka: pachi ŭ jaje nie źnikali, a tempieratura była nievysokaja. Druhi raz «karonu» jana padchapiła prykładna praz 3—4 miesiacy.
«Pamiž usimi astatnimi razami ŭ mianie byŭ taksama pramiežak prykładna 3—4 miesiacy, — raskazvaje dziaŭčyna. — Pieraniesła ŭsie čatyry razy ŭ lohkaj formie. Kožny raz chadziła ŭ palikliniku i prasiła nakiravańnie na test. Davali nieachvotna, viadoma, ale davali. Balničny davali na try tydni, ale ja adnaŭlałasia ŭsio roŭna potym daŭžej. Paśla niejkaha razu ja zdavała analiz na antycieły, ich nie było šmat».
Pryščepku dziaŭčyna nie rabiła, tamu što paśla pieršaha zachvorvańnia ŭ jaje pačaŭsia imunadeficyt. Daktary zajavili, što jon nie lečycca i treba pić tabletki.
«Ja jašče nie dajšła da imunołaha, kab daviedacca, ci možna rabić pryščepku. Ale tak ja chadžu ŭ mascy, apracoŭvaju ruki ŭvieś čas, źjaviłasia stomlenaść mocnaja paśla ŭsich hetych chvarob. Mama maja pierachvareła adzin raz, a ŭsie astatnija damašnija nie chvareli, pryvykli, što ja časta chvareju. Spadziajusia, što piataha razu nie budzie, ale ja na ŭsialaki vypadak rychtujusia», — adznačaje Hanna.
Kamientary