Fryd Nilzien: Ja nie horšy,čym łord Beł!

Padyšoŭ da skančeńnia trochhadovy «termin» u Biełarusi daradcy pasolstva Hiermanii Fryda Nilziena. Niamiecki dypłamat nie samy typovy supracoŭnik dypmisii ci pradstaŭnik Hiermanii. Tym cikaviej było ź im supracoŭničać, i tym bolš sumna, što jon źjazdžaje.

U intervju BiełaPAN Nilzien raskazaŭ pra raznastajnyja prajekty pasolstva i daŭ šmat dypłamatyčnych i humarystyčnych parad, jak pakazać lepšyja baki Biełarusi.

— Spadar Nilzien, kolki ŭ vas par akularaŭ?

— Dziesiać.

— A kali havaryć pra vašy try hady ŭ Biełarusi ŭ ličbach — kolki było sieminaraŭ, prajektaŭ, haściej?

— Składana skazać, usich nie źličyć… Ale, naprykład, z pačatku 2007 hoda było na paradak bolš haściej z Hiermanii, čym za pieryjad z 1994 hoda da 2007 hoda, kali startavała prahrama «Imhnieńni kultury». Pierad adpraŭkaj u Minsk ja prasiŭ MZS Hiermanii, kab moj dypłamatyčny dypłamat i rukzak napoŭnili davierchu hrašyma na kulturnyja prajekty. I hrošy mnie dali. Na hetu hadavuju prahramu było vydzielena 100 tysiač jeŭra. Tak da nas stali pryjazdžać niamieckija hości.

Kali prahrama skončyłasia, to, kab nie zasumavać, daviałosia ŭ 2008 hodzie prydumać «Momanty arhannaj muzyki». I my znoŭ zmahli prymać haściej z Hiermanii.

Adzin z maich abaviazkaŭ — dapamahčy niamieckim palityčnym i kulturnym «radaram» złavić «sihnały» ź Biełarusi.

— I heta ŭdałosia?

— Nie zusim (śmiajecca). Choć za apošnija try hady kulturna i palityčna našy krainy zbližalisia taksama niaŭchilna, jak ros moj žyvot. U apošnim vinavata «Alivaryja Ekstra», a ŭ pašyreńnia biełaruska‑ieŭrapiejskich adnosin, jak vy viedajecie, šmat pryčyn. Kali jany stali dziejničać, niemcy bolš aktyŭna pajechali ŭ Biełaruś, kab zaviazać kantakty va ŭsich śfierach — kulturnaj, ekanamičnaj, palityčnaj. My vierym, što praz umacavańnie adnosin my možam dapamahčy krainie raźvivacca.

— Jaki prajekt byŭ najlepšym?

— Navat ciažka vybrać.

Unikalnym u svaim rodzie staŭ majstar‑kłas niamieckaha kuchara: jon hatavaŭ pierad sotniaj ludziej, karmiŭ ich, dzialiŭsia receptami. Mnie zdajecca, sama pa sabie ideja była ŭdałaj.

My pakazali niamieckuju kulturu ź niečakanaha boku, jana nie mienš cikavaja, čym takija abstraktnyja śfiery, jak litaratura i muzyka.

Vydatnyja prajekty byli z maładymi biełaruskimi i niamieckimi madeljerami, jany dapamahli roznym škołam paznajomicca, abmianiacca vopytam, zaviazać kantakty. I znoŭ ža — «Momanty arhannaj muzyki». Ja zadavoleny, što moładź faktyčna pačuła arhannuju historyju Biełarusi.

Ad čaho ja pakutuju, dyk heta ad taho, što niamieckaja kamanda tak i nie vyjhrała čempijanat Jeŭropy pa futbole siarod dziaŭčat da 19 hadoŭ, finał jakoha byŭ u Minsku…

— A vašy lubimyja prajekty?

— Tak, ich, biezumoŭna, taksama nie adzin. Tak, viečar hulniaŭ udaŭsia na słavu. Ideja była — pakazać biełarusam intelihientny sposab baraćby z sumam u niadzielu viečaram. Ja pryvioz boče, krakiet, fryźbi, badminton. Karalom viečara staŭ krakiet. Darečy, niejak na plažy ŭ Brasłavie my pačali hulać u boče, i vakoł nas vielmi chutka sabrałasia paŭhorada, pazirali jak na inšapłaniecian. A potym uvieś plaž hulaŭ z nami.

Usie knižnyja kirmašy byli vielmi cikavyja. A sioleta asabliva — u Hiermanii byli, jak zaŭsiody, lepšyja knihi. Samaja papularnaja — pra žanočuju bializnu, jaje ŭsie chacieli ŭ rukach patrymać! Jašče my prapanavali šmat hulniaŭ. Z kursantami suvoraŭskaha vučylišča hulali ŭ słovy — «horad‑kraina‑raka». Mianie ŭraziła, jak vydatna jany viedajuć hieahrafiju. A jak vyśvietliłasia potym, načalstva čakała ad ich jašče bolšych pośpiechaŭ.

My jašče pakazali ŭ Minsku Kiolnski karnavał i tradycyi niadzieli pierad Božym Naradžeńniem, ź jakimi biełarusy amal nie znajomyja.

— Jość prajekty, na jakija nie chapiła času?

— Mahło b być bolš sieminaraŭ pa architektury.

Ja vielmi spadziajusia, što Minsk zachavaje svoj tvar — histaryčny centr, pabudavany paśla vajny. Nakolki jon pryhožy, heta pytańnie hustu, a ja bajusia, kab jaho nie zakryli šklanymi kubami sučasnych vysotak.

Hetymi biaźlikimi, chałodnymi damami, jakija adnolkavyja ŭ Abu‑Dabi ci Jekacierynburhu. Pobač ź jakimi ludzi nie adčuvajuć svaju historyju, svaje karani. Dla Minska heta była b katastrofa.

Sa škła i bietonu lepš budavać asobnyja rajony — kala taho ž staroha aeraporta, naprykład, ci novaj biblijateki. I ŭsio! Minsk moža pryvabić turystaŭ mienavita svajoj niepaŭtornaściu, druhoha takoha horada paprostu niama.

— Što samaje składanaje: prydumać prajekt, znajści partnioraŭ, sponsaraŭ ci štości inšaje?

— Kali ŭ ciabie jość chobi, architektura ci litaratura, to idei naradžajucca sami pa sabie, ich časam nadta šmat, sam siabie imkniešsia spynić: chopić! chopić idej!

Partniory ŭ Biełarusi — heta asobnaja razmova. Usie kryšku šalonyja, ale vielmi nadziejnyja. Da apošniaj kapiejki, da kožnaj chviliny, usio pradumana, usio dakładna. My ž nie zaklučajem kantraktaŭ, tamu davier asabliva važny. Było vielmi pryjemna supracoŭničać, ci ź dziaržaŭnaj ci ź niedziaržaŭnaj arhanizacyjaj, Akademijaj muzyki ci škołaj Sašy Varłamava.

— Niamieckaja nadziejnaść i dakładnaść, havorycie?

—Tak. Takija niamieckija rysy. Jak darohu na zialonaje śviatło pierachodzić.

— Dyk našy narody padobnyja?

— Nie stamlajusia raskazvać, što za ŭsie try hady ni razu nie adčuvaŭ siabie ŭ Biełarusi čužyncam. Kraina — łahičnaja častka hanziejskaj kultury, rehijona Bałtyki, mahdeburhskaha prava. Ale niemcam jašče treba šmat daviedacca pra Biełaruś, i zbližeńnie Biełarusi i ES užo hetamu sadziejničaje. I nichto nie źbirajecca zabyvać, što na hetaj ziamli natvaryli niemcy. Z adčuvańnia viny vyrasła pačućcio adkaznaści.

— Jak Biełaruś moža pakazać siabie Hiermanii?

— Praz svaju pryrodu, biezumoŭna — usie jarkija farby, adcieńni zialonaha i błakitnaha: lasy, aziory, reki, małanasielenyja rehijony. U Biełarusi, darečy, vydatnaja zakanadaŭčaja baza dla achovy pryrody, tut niemcam jość čamu pavučycca.

Moj siabar z tryma dziećmi adpačyvaŭ na poŭnač ad Połacka, dyk dzieci nie zachacieli źjazdžać! Tam takaja cišynia, spakoj. Vietlivyja, cichija ludzi.

Praz kulturu — nie prosta litaraturu ci muzyku, uzajemasuviaź usiaho. Praz sport — adnavić słavu Raŭbičaŭ, jakija ŭ mnohich niemcaŭ asacyjujucca ź Biełaruśsiu z‑za bijatłonu, inšyja spartyŭnyja harady.

Praz takuju jakasnuju nacyjanalnuju pradukcyju, jak lon i kryštal.

A nacyjanalnaja kuchnia… Lubaja dobraja kuchnia pačynajecca ź jakasnych praduktaŭ.

Darečy, niadaŭna Hiermanija pryviezła ŭ Biełaruś svajo nasieńnie bulby, pačniom raźvivać supracoŭnictva ŭ bulbavodstvie.

— Dyk vy da nas jašče viernieciesia?

— U pasolstva ja moh by viarnucca tolki ŭ ranhu pasła, heta značyć paśla troch pavyšeńniaŭ. Bajusia, ich doŭha čakać — dla dypłamata ja niedastatkova dypłamatyčny. Maru viarnucca inakš: kupić siadzibu pad Hrodna.Tam vydatnaja pryroda, uradlivaja ziamla, rukoj padać da Hiermanii i majoj rodnaj Bałtyki…

— Spadar Nilzien, u vas stolki idej dla prajektaŭ u Biełarusi — i vy źjazdžajecie!

— Navat bolš vam skažu: ja moh by rabić pracu łorda Beła, ale nie horš i tańniej!

Hutaryła Maryna Rachlej, BiełaPAN.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0