«Dźvie tysiačy hadoŭ tamu hreki viedali bolš, čym naša Ministerstva adukacyi ciapier». Hutarka z nastaŭnicaj, jakuju sudzili za žoŭta-błakitnuju stužku

«U škołu pryjšła pastanova z suda, i na hetaj padstavie sa mnoj nie praciahnuli kantrakt»

— Łarysa, vy raspaviali ŭ sacsietkach pra niepraciahnieńnie kantraktu. Jak vam heta patłumačyła administracyja škoły — svajo rašeńnie raźvitacca z daśviedčanym nastaŭnikam?

— Aficyjny list sa škoły z paviedamleńniem, što sa mnoj nie praciahvajuć kantrakt, ja atrymała naprykancy lipienia. Ja pajšła ŭ škołu, sustrełasia z dyrektarkaj. Na majo pytańnie: «Čamu nie praciahvajecca kantrakt?» dyrektarka adkazała, što pryjšli dakumienty z pastanovaj suda pa majoj administracyjnaj spravie, i na hetaj padstavie jana nie praciahvaje kantrakt. U pracoŭnaj knižcy, skazali, budzie zapisana «kaniec kantraktu».

— Vas zvolnili pierad samym pačatkam novaha navučalnaha hoda. Mahčyma, vy ŭžo sprabavali niekudy ŭładkavacca? Jakija ŭvohule dalejšyja pracoŭnyja płany?

— Na dadzieny momant, z 31 žniŭnia ja — biespracoŭny čałaviek. Jašče hetaj viasnoj mnie kazali, što sa mnoj praciahnuć kantrakt, bo pavodle zakonu, kali jość dzieci da piaci hadoŭ, nielha pazbaŭlać mahčymaści ŭtrymlivać siamju. Adnak naprykancy lipienia ja daviedałasia, što kantrakt nie praciahnuć. U mianie byli prapanovy źmianić miesca pracy ŭ siaredzinie navučalnaha hoda, ale ja vyrašyła dapracavać, kab nie traŭmavać navučencaŭ i administracyju. Paśla padziejaŭ sakavika hetyja prapanovy pierastali być aktualnymi. Ciapier pracoŭnyja płany ŭ mianie jość, ale jany nie źviazanyja ź dziaržaŭnymi ŭstanovami adukacyi.

«Vielmi padtrymali byłyja vučni. Adna vučanica patelefanavała, kab prosta skazać «dziakuj»

Pavialičyć

— Paśla toj situacyi sa stužačkaj i suda vam dajuć spakojna žyć? Nie čapajuć? Jak vy siabie siońnia ŭvohule adčuvajecie?

— Paśla suda majo žyćcio praciahvałasia dalej bolš-mienš spakojna, nichto mianie nie čapaŭ. Byŭ adzin vypadak na piedahahičnaj naradzie, dzie sprabavali nastroić kalektyŭ suprać mianie. Heta było «fiejeryčnaje» 25 sakavika dla mianie. Ja tady napisała ŭ adkaz skarhu na pavodziny dyrektarki ŭ adździeły adukacyi Babrujsku i Mahilova. Ale ŭsio skončyłasia šarahovymi adpiskami.

Maje adčuvańni byli roznyja. Viedajecie, heta apisać składana. Ja niejak pažartavała z navučencami, što paśla suda ja zrazumieła — ź mianie advakatka ŭ sudovych sprečkach nijakaja. Kožnamu nieabchodna ŭmieć arhumientavana spračacca, adstojvać svaju pazicyju. Dalej toj urok pajšoŭ pavodle cikavaha scenara: ja zadavała navučencam pytańni, na jakija patrebna było chutka adkazvać.

Pra hetyja padziei ja napišu aŭtabijahrafičnuju knižku, dzie budzie ŭvieś śpiektr maich pačućciaŭ. Adpraŭlu jaje režysioru i jon z dobraj kamandaj zdymie kinastužku. Žartuju. Heta byli składanyja miesiacy majho žyćcia.

— Ci padtrymali vas tady vašyja kalehi i vučni?

— Adkryta padtrymali niašmat. Ale spačuvajučych było bolš za pałovu. Jość vydatnyja, ščyryja, adkrytyja nastaŭniki, jakija nie bajalisia razmaŭlać sa mnoj, abmiarkoŭvać roznyja temy i prysutničać u zale suda. Ja im biaźmierna ŭdziačnaja. Bieź ich padtrymki było b zusim sumna.

Mianie vielmi padtrymali maje byłyja vučni. Ja rasčuliłasia ad ichnych paviedamleńniaŭ, słovaŭ padtrymki. Voś naprykład, uletku patelefanavała adna byłaja vučanica, kab prosta skazać «dziakuj». Takich ludziej było šmat i siarod žycharoŭ horada, krainy i zamiežža. Heta mianie vielmi padtrymała.

Pavialičyć

Jašče ŭ mianie byŭ cudoŭny tył — heta moj muž Andrej, jaki padzialaje maje pohlady. Na žal, sudździa nie dazvoliła jamu być maim abaroncam na pracesie, ale my razam rychtavali liniju abarony. My dali sapraŭdny boj u sudzie. Niachaj my nie vyjhrali praces, ale maje abvinavaŭcy nie adnojčy paškadavali, što raspačali hetu spravu.

«Biełaruskaja škoła nie vučyć hałoŭnamu — dumać samastojna»

Pavialičyć

— Kolki hadoŭ vy prapracavali ŭ škole?

— Bolš za 17 hadoŭ. Spačatku ja pracavała ŭ viaskovaj škole pad Mahilovam, kali vučyłasia va ŭniviersitecie. Potym pa raźmierkavańni ŭ Babrujsku ŭ škole na «Pjanaj» płoščy. Zatym u samaj lepšaj himnazii horadu — himnazii № 1. I heta byli cudoŭnyja hady. Zaviaršalnym etapam karjery stała nibyta «samaja krutaja» škoła horadu — № 27. Mianie ciešyć taki śpis. Dziakujučy roznym miescam pracy nie było prafiesijnaha vyharańnia.

— Paśla stolkich hadoŭ što vy možacie skazać pra biełaruskuju škołu, pra pracu i navučańnie ŭ joj? Što škoła ŭ našaj krainie daje siońnia vučniam? Što, na vaš pohlad, treba źmianić?

— Biełaruskaj škoły, jak krynicy viedaŭ, niama. Jość dyrektyvy, pastanovy, ahulnyja kłasnyja hadziny, ahulnyja elemienty, dziełavy styl i h. d. «Schole» z hreckaj movy — «volny čas» dla intelektualnych zaniatkaŭ, adpačynku i zabavaŭ. Dźvie tysiačy hadoŭ tamu hreki viedali bolš, čym našaje Ministerstva adukacyi zaraz. Škoła adbiraje dziacinstva i vučyć być pasłuchmianym. Jana nie vučyć hałoŭnamu — dumać samastojna. Źmianiać treba hramadstva, tady źmienicca i škoła. Jakoje hramadstva, takaja i škoła. I naadvarot.

«Biełaruskaja mova ŭ mianie z małakom i pieśniami maci»

Pavialičyć

Fota: Łarysa Siekieržyckaja/Facebook

— Jak uvohule siońnia žyć u Biełarusi? Jakaja atmaśfiera ŭ krainie? Što, na vaš pohlad, čakaje Biełaruś, i što nam usim siońnia varta rabić?

— Žyć ciažka, ale nieabchodna šukać stanoŭčaje. Maju krainu čakaje toje, što jana zasłuhoŭvaje. Biełarusy zdymajuć žnivo ŭłasna pryniatych rašeńniaŭ. Kožny čałaviek samastojna robić vybar jak žyć. Ja vieru, što dobrych ludziej bolšaść.

Što rabić? Pracavać nad saboj, raźvivacca, vučycca i zastavacca sumlennym čałaviekam. Nie dazvalać prynižać čałaviečuju hodnaść, heta adnosicca jak da nastaŭnika, tak i da navučenca.

Pavialičyć

— Raspaviadzicie, kali łaska, pra siabie. Vy naradzilisia ŭ Babrujsku? Ci ŭ baćkoŭskaj siamji vas vychoŭvali ź luboŭju i cikaŭnaściu da rodnaj ziamli, movy, ci vy prajšli da hetaha ŭ śviadomym uzroście padčas navučańnia?

— Mnie 40 hadoŭ. Ja palašučka, naradziłasia ŭ bałotach Paleśsia, jakija zakranuła mielijaracyja. Heta Pinščyna, vioska Mierčycy. Moj paleski havarok usim vielmi padabaŭsia va ŭniviersitecie. Ja chadziła ŭ biełaruskamoŭnuju škołu, biełaruskaja mova ŭ mianie z małakom i pieśniami maci.

U susiedniaj vioscy Vielaśnica naradziłasia Jaŭhienija Janiščyc. Ja ŭ dziacinstvie prysutničała na roznych sustrečach biełaruskich piśmieńnikaŭ. Buraŭkina pomniu, byŭ tam.

Cikaŭnaść da ziamli ad viaskovaha žyćcia. U mianie jość ułasnyja vieršy, jany naiŭnyja, ale dobra pakazvajuć mianie.

List da baćki.

Pryvitańnie, šanoŭny moj, baćka.

Hety list tabie šlu ad dušy,

Usim sercam šukajučy ščaście,

Zrazumieła, jano — heta ty.

Heta ciopłaje letniaje sonca,

Sienakos, traktary i pali,

I razmovy ab viečnym, vysokim

Viečarami na rodnaj ziamli.

Heta Jasieldy ploskat viasioły,

Chrabuścieńnie aviečak, karoŭ,

Pach smarodziny, višań, rabiny,

Što stajać za strakatym humnom.

Dziakuj, ščyraje dziakuj, moj baćka,

Za luboŭ da ludziej i ziamli,

Za žyćcio (najvialikšaje ščaście)

Ty pakłon moj ad serca prymi.

2007 h.

Maci

Ty — śvietłaja i ščodraja;

Ty — samaja na śviecie rodnaja;

Ty — sonca promień u žyćci;

Ty nakiroŭvaješ mianie iści

Da ščaścia, da ludziej, u śviet.

Sumlenny, ščyry zapaviet

Ja praniasu da skonu dzion

Praź vieličny žyćciovy zvon.

U bitvach serca nie pradam,

I djabłu dušu nie addam:

Bo hołas praŭdy, słovy maci

Macniej za ŭsie na śviecie žachi.

Prymi pakłon moj da ziamli,

Žyvi… žyvi… daŭžej žyvi.

2007 h.

«Skazała na apošnim zvanku, što dakažu, što značyć być sapraŭdnym nastaŭnikam»

— Cudoŭnyja vieršy! Łarysa, skažycie, a čamu vy abrali prafiesiju nastaŭnika? Dzie atrymali adukacyju? Ci šmat źmianiłasia ŭ biełaruskaj adukacyi z časoŭ vašaha navučańnia — jak vy adčuvajecie?

— U dziacinstvie ja nie chacieła być nastaŭnicaj. U mianie byli składanyja adnosiny z mnohimi nastaŭnikami ŭ majoj škole. Jany byli niespraviadlivyja i niecikavyja. Ja abrała piedahahičnuju VNU ŭ kancy 11 kłasa, skazaŭšy na apošnim zvanku, što dakažu, što značyć być sapraŭdnym nastaŭnikam. Heta, kaniešnie, junactva, ale ja była ŭpeŭniena, što nie budu takimi, jak jany. Ja chaču lubić svoj pradmiet, z pavahaj adnosicca da vučniaŭ i być zaŭsiody cikavaj, žyvoj.

Vučyłasia ŭ dziaržaŭnym univiersitecie imia A.A. Kulašova ŭ Mahilovie pa śpiecyjalnaści «historyja i niamieckaja mova». Vybar byŭ asensavany, bo hetyja pradmiety ŭ škole byli lubimymi.

Za apošnija hady ŭ navučańni ŭ Biełarusi, u temach źmianiłasia niašmat. My dahetul niedaloka adyšli ad madeli savieckaj škoły. A voś vučni źmianiajucca, i heta dobra.

«My va ŭnutranaj emihracyi»

— Raspaviadzicie, kali łaska, pra vašuju siamju. Jak vy vučycie svaich dziaciej lubić svaju radzimu, cikavicca joj? Na jakoj movie razmaŭlajecie ŭ siamji?

— Naša siamja składajecca z čatyroch asobaŭ: muž, ja i dźvie dačuški — Vieranika (7 hadoŭ) i Adelka (4 hady). Ja razmaŭlaju pa-biełarusku, muž pa-rasiejsku. Dzieci cudoŭna razumiejuć i mamu, i tatu. Nielha navučyć lubić radzimu — heta prychodzić ad ładu žyćcia, ad kaštoŭnaściaŭ siamji. U nas šmat dziciačych knižak. Ja prydumvaju kazki na son dačuškam, dzie jany znajomiacca z roznymi hierojami, miaścinami i asobami. Muž zaŭsiody ŭsio tłumačyć. My vandrujem. Chaciełasia b bolej, ale heta nie hałoŭnaje ŭ vychavańni. Hałoŭnaje — heta prykład baćkoŭ, ich uzajemaadnosiny, pavaha da ŭsiaho.

Pavialičyć

— Jak vy lubicie bavić čas? Jak uvohule heta siońnia mahčyma ŭ Babrujsku? Jakaja atmaśfiera ŭ horadzie? Ci jość jašče kudy pajści, u niejkija ŭlubionyja miescy, dzie možna pabačycca z adnadumcami?

— Ja — čałaviek tvorčy. Bavić čas mahu ŭ zaležnaści ad nastroju i natchnieńnia. Ja hraju na hitary, śpiavaju. Vučusia malavać pastellu, akvarellu. Čytaju, hatuju. I heta nie ŭsio — jašče ž jość ceły vorach chatnich spravaŭ, jakija ja vučusia rabić ź luboŭju. Raniej vielmi časta naviedvała imprezy roznyja ŭ tajm-kłubie «1387» — tam było žyvoje serca Babrujsku. A zaraz my va ŭnutranaj imihracyi. Adnadumcy zbolšaha ŭ inšych krainach, ź jakimi sustrakaješsia praz elektronnyja pryłady. A lubimaje miesca ŭ horadzie — heta ja sama.

4 sakavika biahučaha hodu Łarysa Siekieržyckaja pryjšła na pracu sa stužkami žoŭtaha i błakitnaha koleraŭ u vałasach. Peŭnyja kalehi ŭ adkaz na heta vyklikali milicyju. Suprać Łarysy zaviali administratyŭnuju spravu pavodle art.24.23 KaAP RB — «Parušeńnie paradku arhanizacyi ci praviadzieńnia masavych mierapryjemstvaŭ». 31 sakavika sudździa sudu Babrujskaha rajonu i h.Babrujsku Hanna Asipienka pryznała nastaŭnicu vinavataj u niezakonnym pikietavańni i aštrafavała jaje na 70 bazavych vieličyniaŭ (2 240 rubloŭ).

• 48
• 0
• 3
• 3
• 5
• 9
• 9
• 0