«Ajfony kaleh uskryli śpiecyjalnaj pryładaj na raz-dva». Apovied žurnalistaŭ, čyju redakcyju źniščyli dva miesiacy tamu
Minuła dva miesiacy z taho dnia, jak ja i maje kalehi zastalisia biez pracy — bieź lubimaj spravy, biez svaich čytačoŭ, płanaŭ i zadumak. 18 čałaviek byli vymušanyja napisać zajavy «pa ŭłasnym žadańni». Pryčyna dla Biełarusi samaja banalnaja — pryznańnie majoj haziety, usich jaje internet-placovak i navat łahatypa «ekstremisckimi materyjałami», piša na sajcie Biełaruskaj asacyjacyi žurnalistaŭ supracoŭnica adnaho ź niezaležnych vydańniaŭ, razhromlenych uładami ŭ apošnija miesiacy.
Viedaju, što prajšli praz takoje nie my adny. I možna skazać, što my jašče lohka adviazalisia ŭ paraŭnańni z tym, praź jakija ciažkija vyprabavańni ciapier prachodziać najlepšyja ludzi Biełarusi, znachodziačysia ŭ niavoli.
Aceńvajučy pražytyja dva miesiacy, za jakija pieraviarnułasia ŭsio majo žyćcio, chaču raskazać pra samyja jarkija momanty, jak niehatyŭnyja, tak i pazityŭnyja. Mnie zdajecca, važna danosić dośvied, jaki, mahčyma, kamu-niebudź dapamoža.
«Najaŭnaść vizitovak viadomych ludziej, bolšaść ź jakich užo nie ŭ Biełarusi, vyklikała sapraŭdnaje ŭzbudžeńnie siłavikoŭ»
Pieršy šok — pieratrusy ŭ redakcyi i pa damach u kaleh. Paśla ich było nad čym zadumacca.
Padčas vobšukaŭ vyśvietliłasia, što mnostva rekamiendacyj pa biaśpiecy nie spracavała. Pravierki pracoŭnych kampjutaraŭ vyjavili ŭ niejkich starych zabytych papkach vyjavy «ekstremisckaj» simvoliki, partrety lidaraŭ apazicyi i inšy «kampramat», za jaki pry žadańni možna ŭčapicca i padrychtavać spravu.
Jašče adna «zasada» — vizitoŭki viadomych ludziej, bolšaść ź jakich užo nie ŭ Biełarusi. Ich najaŭnaść u šufladach stałoŭ vyklikała sapraŭdnaje ŭzbudžeńnie siłavikoŭ. Usie vizitnyja kartki byli sfatahrafavanyja. BAŽaŭskija paštoŭki i łahatypy taksama. Zdavałasia, usio «lišniaje» staralisia padčyścić, vydalić ci vynieści z redakcyi. Adnak usio adno niešta znajšłosia…
Mabilniki… Pra artykuł ab abaronie piersanalnaj infarmacyi možna zabycca ŭ ciapierašniaj Biełarusi. Paroli? Nichto vašy palcy nie budzie zaciskać u dźviery, kab razbłakavać telefon.
Ajfony kaleh uskryli śpiecyjalnaj pryładaj na raz-dva. Jašče i paśmiajalisia.
U telefonach taksama šmat niebiaśpieki. Padpiski na roznyja krynicy i čaty aktualnymi ŭ našym vypadku nie byli. Kedebešnikaŭ cikavili kantakty, numary, padpisanyja sapraŭdnymi proźviščami viadomych kaleh sa śpisa «ekstremistaŭ». Pa kožnym byli pytańni: što źviazvaje, jakija ahulnyja spravy, kali bačylisia, razmaŭlali i h. d.
Jak adkryta skazaŭ adzin z kadebešnikaŭ na dopycie kalehi: «My vas užo try miesiacy raspracoŭvali». Heta značyć usio, da čaho ŭ ich byŭ dostup, čytałasia, prahladałasia, prasłuchoŭvałasia, analizavałasia. Atrymlivajecca, što historyja pra toje, što ŭvarvalisia, abšukali i znajšli «ekstremizm», siońnia ŭžo nieaktualnaja.
Jašče adna parada z dośviedu: jak tolki źjaviłasia padazreńnie, što ŭ redakcyju nalacieli, tut ža vydalajcie ahulny pracoŭny čat u sacsietkach i miesiendžarach!
Stvarycie inšy i dzialiciesia tam svaimi chvalavańniami nakont situacyi — nie dajcie im atrymlivać asałodu ad vašaha strachu i adčaju!
«Dojdziem da prezidenta». Jak čytačy zmahalisia za hazietu
Pryjemna ździvili čytačy i rekłamadaŭcy. Z pytańniami pra viartańnie hrošaj za padpisku i rekłamu źviarnulisia ad siły čałavieki try. Ci heta nie padtrymka i pavaha haziecie! Ludzi razumieli, što pa svajoj voli my nikoli b nie pakinuli ich. Tamu, miarkuju, i nie chacieli ŭ hety składany čas abciažarvać redakcyju finansavymi pretenzijami.
Byli zvanki ad partnioraŭ i čytačoŭ z prapanovami dapamohi. Prapanoŭvali, chto što moh — ad hrošaj da praduktaŭ. Takoje staŭleńnie nadavała sił, ale, viadoma, ničoha nie źmianiała ŭ korani.
Byli i naiŭnyja sproby «adnavić spraviadlivaść».
Hrupa padpisčykaŭ telefanavała ŭ miascovy rajvykankam i ŭ žorstkaj formie patrabavała znoŭ adkryć hazietu, inakš pahražałasia «dajści da prezidenta». Śmiech skroź ślozy…
Naohuł, pavodle słoŭ kaleh i pa svaim ułasnym dośviedzie, mnostva znajomych, čytačoŭ, partnioraŭ padtrymali redakcyju ŭ miesiendžarach, u asabistych paviedamleńniach i zvankach, u kamientarach.
Fłešbeki paśla pieratrusaŭ i «sutak»
Ja źjechała ź Biełarusi jašče da razhromu majoj redakcyi. Svaje funkcyi vykonvała praź internet. Tamu, kali ŭsio zdaryłasia, mnie ŭ płanie biaśpieki było lahčej, čym inšym.
I ŭ chutkim časie sapraŭdnym ščaściem stała sustreča kaleh u aeraporcie. Kaniešnie, źjechać zmahli nie ŭsie. Ale tyja, dla kaho byli aktualnyja pytańni biaśpieki, abrali dla siabie mihracyju. Nočy i dni za razmovami i apaviadańniami «jak heta było»: pra pieratrusy ŭ redakcyi i pa miescy žycharstva, mardavańnie dopytami ŭ KDB, cisk, prynižeńnie, naśmieški…
Pieršy čas pa pryjeździe byli vielmi prykmietnyja peŭnyja asablivaści ŭ pavodzinach kaleh: reakcyja na stuk, hučny huk, na mikraaŭtobus z taniravanym škłom. Ci voś chacia b adzin z prykładaŭ.
Zajšli ŭ supiermarkiet, tam prajhravałasia niejkaja anhłamoŭnaja pieśnia. Kaleha až źbialeŭ i vybieh z zały na vulicu. Akazałasia, što ŭsie 15 sutak, jakija jon adbyvaŭ «za supraciŭ», z ranicy da nočy krucili mienavita hetuju pieśniu…
Spatrebiŭsia nie adzin tydzień, kab takija reakcyi na peŭnyja faktary zhładzilisia.
Za saboj zaŭvažaju taksama niekatoryja źmieny ŭ pavodzinach: mozh admaŭlajecca čytać naviny ź Biełarusi, sa svajho miastečka. Vyklučeńnie — telehram-kanały «Zierkała», «Salidarnaść», «Naša Niva». Spadziajusia, što heta nie nazaŭsiody.
Zamiest epiłoha
Ci byli my hatovyja da takoha finału? Viadoma, my razumieli, u jakoj krainie žyviom i jakija «zakony» tam pracujuć.
Ale psichična zdarovamu čałavieku niemahčyma być hatovym da taho, što ŭ adzin dzień budzie nachabna rastaptana ŭsio, što stvarałasia amal čverć stahodździa.
Što ŭsiu tvaju pracu niechta, nadzieleny ŭładaj, paličyć «ekstremisckaj», škodnaj dla dziaržavy. Što kaleh buduć sudzić za supraciŭ vaśmi amapaŭcam. Dziŭna, jak hetyja prafiesijna padrychtavanyja chłopcy, «zmardavanyja» dvuma miedyjščykami, jašče maralnuju kampiensacyju nie zapatrabavali ŭ sudzie?
Padrychtavacca da hvałtu i biezzakońnia ŭ pryncypie niemahčyma. Mnie zdajecca, što ŭsie my ŭ dušy idealisty, pakul da nas nie pryjšli i nie rastaptali…
«Vyhladała, niby jaje nabyli ŭ kramie». Były palitviazień raskazaŭ pra hulniu-nastołku, stvoranuju Palčysam, sustrečy za kratami ź viadomymi ludźmi i turemnych katoŭ — pryjemnych i nie vielmi
Stukactva pačynajecca na voli. Pra stukačoŭ u SIZA i kałonii piša Aleh Hruździłovič
U palitviaźnia ŭ turmie zdarylisia infarkt i insult, ale jaho ŭsio adno adpravili ŭ kałoniju. Stała viadomaja čarhovaja historyja pra biesčałaviečnaść sistemy
Kamientary
Da nu?! Kali adpaviednaj pryłady niama abo lanota jaje padbirać - dla palityčnych ŭ hiestapa budzie amal poŭny skład "instrumientaŭ", padpadajučy pad artykuł 128 KK: i źbićcie, i elektryčny tok, i vyłomlivańnie sustavaŭ, i kipień. Voś tolki "pieršyja vučni" siarod hiestapaŭcaŭ nie asensoŭvajuć, što artykuł 128 KK - heta ad 7 hod i da śmiarotnaha pakarańnia, i biez termina pazyŭnoj daŭniny.