Navukoŭcy vynajšli novy sposab baraćby z pacukami — humanny-humanny
Niadaŭnija daśledavańni dazvolili znajści fieramon-miesiendžar, jaki akazvaje supakojlivaje ŭździejańnie na pacukoŭ. Vučonyja spadziajucca, što ź jaho dapamohaj možna budzie efiektyŭna pazbycca hryzunoŭ u bujnych haradach.
Šery pacuk (Rattus norvegicus) — adzin z raspaŭsiudžanych žycharoŭ haradoŭ. Viadoma, što pacuki pieradajuć roznyja typy infarmacyi z dapamohaj fieramonaŭ — chimičnych rečyvaŭ, jakija ŭ mizernych kolkaściach vykarystoŭvajucca dla padśviadomaj pieradačy paviedamleńniaŭ unutry vidu. Jany mohuć uździejničać na endakrynnuju i niervovuju sistemy, a taksama vyklikać karotkačasovyja źmieny pavodzin.
Jak paviedamlaje Welt.de, japonska-niamieckaja hrupa daśledčykaŭ praviała analiz fieramonaŭ pacukoŭ z metaj lepšaha razumieńnia ich ładu žyćcia. Vyniki daśledavańnia apublikavanyja ŭ časopisie iScience.
Navukoŭcy adznačajuć, što raniej było zaŭvažana, što rassłablenyja pacuki mohuć akazvać supakojlivaje ŭździejańnie na surodzičaŭ, jakija znachodziacca pobač, bieź niepasrednaha kantaktu ź imi.
Dla taho, kab vyznačyć fieramon, jaki akazvaje supakojlivaje ŭździejańnie, vučonym daviałosia praanalizavać uvieś ich kompleks. Spačatku jany raspracavali mietad atrymańnia hetych latučych rečyvaŭ.
Dla hetaha daśledčyki vykarystali łabaratornych pacukoŭ, jakija byli spakojnymi i nie adčuvali stresu. Takich žyviołaŭ usyplali i brali ŭ ich uzory mačy.
Daśledčyki pratestavali asobnyja rečyvy, jakija źmiaščajucca ŭ sumiesi fieramonaŭ pacukoŭ, na pradmiet ich uździejańnia na samich hryzunoŭ i vyjavili, što tolki taki fieramon, jak 2-mietyłmaślanaja kisłata (2-Methylbutyric acid, 2-MB), moža źmienšyć simptomy tryvohi pacukoŭ.
Padčas łabaratornych daśledavańniaŭ vučonyja zaŭvažyli, što navat u niaznačnych kancentracyjach (niekalki častak rečyva na miljon častak pavietra) hety fieramon praciahvaje dziejničać.
Charakterna, što dziejańnie 2-MV uzmacniajecca pry jaho vydzialeńni žyviołami z najbližejšaha sacyjalnaha asiarodździa. Tut navukoŭcy padazrajuć dadatkovy niejronny miechanizm dziejańnia i adznačajuć, što nieabchodnyja dalejšyja daśledavańni, kab mieć mahčymaść rabić dakładnyja zajavy.
Jak adznačajuć vučonyja, 2-MV słužyć dla ŭstalavańnia sacyjalnych suviaziaŭ i demanstracyi pryjaznaści. Tryvožnyja fieramony — heta inšyja chimičnyja sihnały, jakija pacuki vydzialajuć u niebiaśpiečnych situacyjach. Jany słužać dla papiaredžańnia i abarony ad drapiežnikaŭ.
2-MV heta nie śpiecyjalny fieramon, jaki pacuki vyrablajuć pa žadańni, a pradukt zvyčajnaha abmienu rečyvaŭ u arhaniźmie. Jon uvieś čas prysutničaje ŭ mačy žyviołaŭ i ŭździejničaje na ich pavodziny. Adnak kali pacuk adčuvaje stres, jaho arhanizm vydzialaje inšyja fieramony, jakija padaŭlajuć efiekt 2-MV.
Aŭtary daśledavańnia prapanujuć vykarystoŭvać 2-MV dla baraćby z pacukami ŭ bujnych haradach. Pakolki pacuki pa svajoj pryrodzie bajacca novaha, jany paźbiahajuć pastak. Ale kali hetyja pastki apracavać fieramonam 2-MV, jaki źnižaje strach, to pacukoŭ možna lohka złavić i vypuścić udalečyni ad haradoŭ.
Jak adznačaje vydańnie, try ź dzieviaci daśledčykaŭ užo zarehistravali patent na pryładu, dziejańnie jakoj zasnavanaje na hetym daśledavańni. Heta pryłada — śpiecyjalny dazatar, jaki źmiaščaje skład fieramonaŭ i vydzialaje ich u navakolnaje asiarodździe ŭ peŭnych dozach i intervałach.
Dazatar raźmiaščajecca ŭ miescy, dzie treba paŭpłyvać na pavodziny žyvioł. Fieramony z dazatara raspaŭsiudžvajucca pa pavietry i dasiahajuć receptaraŭ u nosie abo rotavaj połaści žyviołaŭ. Tam jany aktyvujuć niervovyja impulsy, jakija pieradajucca ŭ mozh i vyklikajuć źmieny ŭ pavodzinach, emocyjach ci fizijałohii žyviołaŭ.
Čytajcie jašče:
U minskim šmatpaviarchoviku 12-hadovuju dziaŭčynku pakusaŭ pacuk
Hałodny pacuk sarvaŭ pastanoŭku «Śpiačaj pryhažuni» ŭ Aŭstralii
Jak u Afrycy pacukoŭ trenirujuć na pošuk minaŭ, jakija zastajucca paśla vojnaŭ
Akaŭnt Kabančuka ŭzłamali — ale ci biełaruskija śpiecsłužby?3
Kamientary