U mianie zaŭsiody było imknieńnie da vučoby. Skončyŭ škołu z załatym miedalom, atrymaŭ bakałaŭra z čyrvonym dypłomam. Paśla hetaha vyrašyŭ pasprabavać pavučycca dzieści za miažoj, atrymać novyja pačućci, viedy i emocyi. Asabliva cikava było pahladzieć na siabie ŭ inšaj kultury, ź inšymi movaj i mientalitetam.
Jak pastupić u Narviehiju
Narviežski centr mižnacyjanalnaha supracoŭnictva vyšejšaj adukacyi (Norwegian Centre for International Cooperation in Higher Education) davaŭ hranty dla ludziej z krain, jakija nie ŭvachodziać u zonu Jeŭrapiejskaha Źviazu.
Pastupać va ŭniviersitety Narviehii mahčyma jak z hrantami, tak i bieź ich. Pracedura padačy pavinna być paznačanaja na sajcie ŭniviersiteta. Zaraz studentam ź Biełarusi treba budzie płacić i za pražyvańnie, i za navučańnie. Mahčyma, buduć vydavać niejkija hranty, mnie składana skazać.
Zvyčajna dla pastupleńnia treba kopii nastupnych dakumientaŭ:
- siertyfikatu (IELTS Academic, TOEFL i h. d.), jaki paćviardžaje viedańnie anhlijskaj movy (ci toj movy, na jakoj budzie navučańnie);
- atestata sa škoły ź pierakładam na anhielskuju z apaścilem;
- dypłoma z dadatkam (kali pastupajecie ŭ mahistraturu), taksama ź pierakładam i apaścilem;
- matyvacyjny list.
Heta bazavyja dakumienty, kožny ŭniviersitet moža zaprasić niešta dadatkovaje.
Viedaju, što paroh dla IELTS Academic (bo ja zdavaŭ mienavita jaho) — 6 punktaŭ z 9. Heta mocny B2+ uzrovień.
Kali pastupaŭ u Narviehiju, to ŭsio navučańnie było biaspłatnym, płacić treba było tolki za pražyvańnie (internat, ježa, padarožžy). Ale z nastupnaha navučalnaha hoda biaspłatnym jano budzie tolki dla rezidentaŭ zony JEZ+.
Košt navučańnia dla astatnich zamiežnikaŭ kala 18 000 jeŭra ŭ hod. Akramia ekzamienu pa movie, nijakich dadatkovych ekzamienaŭ zdavać było nie treba. Tam prymali pa adznakach u atestacie i dypłomie.
Skončyŭ univiersitet u halinie łahistyki. Maja karjera niejak źviazana z hetaj halinoju, tamu heta byŭ kaštoŭny vopyt.
Vučoba pa-anhielsku: spačatku było składana, potym — anijakich prablem
Jašče na IELTS samaj drennaj častkaj ekzamienu było aŭdziravańnie. Uvohule, dla mianie samym składanym było słuchać anhielskuju movu, prablem z čytańniem i piśmom asabliva nie było. Tamu i lekcyi spačatku davalisia vielmi ciažka. Ale tam, jak i ŭ nas, siedziačy na pary, ty nie słuchaješ kožnaje słova vykładčyka. Dzieści adciahvaješsia ad pracesu, dzieści robiš svaje spravy.
U narviežskim univiersitecie niašmat lekcyj i zaniatkaŭ, ale vielmi šmat materyjału dajecca vykładčykami dla samastojnaha vyvučeńnia. Šmat artykułaŭ, knih, prezientacyj i hetak dalej.
Takim čynam, u bolšaj kolkaści vypadkaŭ jość materyjał, pa jakim možna zrazumieć, što adbyvałasia na lekcyi. Tym bolš, što zaraz prahramy i mabilnyja prykładańni mohuć navat pierakładać cełyja dakumienty.
Tut treba dadać, što na praciahu navučańnia pracavaŭ na biełaruski IT-ofis. U pieršym siemiestry pracavaŭ dzieści na paŭstaŭki, u jakaści pieryjadu adaptacyi. Potym pierajšoŭ na poŭnuju. Pieryjadyčna było składana sumiaščać usio: pracu, navučańnie, a jašče ž i krainu chaciełasia pahladzieć, jaje pryrodu, pryhažość i kulturu. Zbolšaha, adnak, daŭ rady.
Jak vyhladali ŭniviersitet i vučoba?
Mahistratura praciahvałasia dva hady, u pieršy hod byli zvyčajnyja pary, jak i ŭ Biełarusi. Ale ŭ Narviehii ŭ pieršy hod było značna mienš zaniatkaŭ (jak praktyčnych, tak i lekcyj). Heta byŭ 2021 hod, kali nastupstvy COVID-19 jašče adčuvalisia: usie pary zapisvalisia i tranślavalisia, kab była mahčymaść prysutničać addalena, abo ŭvohule pahladzieć zapis potym. Naprykład, u pieršym siemiestry było 4 pradmiety, tolki pa dvuch ź ich byli praktyčnyja zaniatki.
Raskład taksama vielmi adroźnivaŭsia: kali ŭ Biełarusi my pryvykli, što pary praciahvajucca da 14-15 hadzin, to tam byli dni, kali pary išli non-stopam z 9 da 18, ci ich nie było ŭvohule. Ale raskład u Narviehii zusim nie źmianiaŭsia i byŭ stabilny ŭvieś siemiestr. Anałahična było i ŭ druhim siemiestry.
Što tyčycca zadańniaŭ, to ich taksama było niašmat. Zvyčajna na niekalki tydniaŭ davałasia jakoje-niebudź vialikaje zadańnie abo prajekt, jaki možna vykonvać u hrupie.
Samy składany byŭ treci siemiestr, kali pačalisia «sieminary». Zvyčajna sieminar idzie na praciahu ŭsiaho tydnia, s 9 da 16-17, u piatnicu ci subotu finalny ekzamien. Pryhažość takoha padychodu ŭ tym, što ty na ŭvieś tydzień zahłyblaješsia ŭ adzin pradmiet, nie adciahvaješsia na niešta inšaje. Z druhoha boku, z takim raskładam ciažej płanavać i vykonvać pracu ŭ biełaruskaj kampanii.
Za siemiestr było kala 10-12 takich sieminaraŭ, niekatoryja ź ich byli abaviazkovyja, ale pamiž astatnimi možna vybirać (takich była bolšaja častka). Vyhladała heta nastupnym čynam: da čaćviarha ŭ sistemie treba było vybrać adzin z dvuch/troch sieminaraŭ na nastupnym tydni. Sieminary nie paŭtaralisia (maju na ŭvazie, što sieminar, jaki byŭ u vieraśni, nie pravodziŭsia ŭ listapadzie, i h. d.), tamu treba było dumać dvojčy pierad vybaram.
U apošnim siemiestry ŭsie pišuć dypłomnuju rabotu. Tut užo niama par, niama lekcyj, tolki ty i tvaja dypłomnaja rabota. Da vybaru temy staviacca adkazna: jość dva abaviazkovyja sieminary Research Design i Proposal Presentation. Na pieršym na praciahu tydnia raskazvajuć i pakazvajuć, jak znachodzić navukovyja artykuły, jak stvarać śpis litaratury, jak pravodzić resiorčy i pravilna farmulavać pytańni, što treba kazać na prezientacyi, a što mahčyma prapuścić.
Jak vynik — rabota, u jakoj studenty źbirajuć i apisvajuć asnoŭnyja artykuły dla budučaha dypłomu. Na druhim sieminary treba napisać 15 staronak pra svaju budučuju temu, arhumientavać jaje aktualnaść, pakazać, što novaha budzie ŭniesiena pa hetaj temie.
Jość usio, što treba dla navučańnia, i navat bolš
Što tyčycca materyjalna-techničnaj bazy, to tut jość usio, što treba, i navat bolš. U kožnym kłasie pastaŭlenyja prajektary, doški, u bolšaj ich častcy jość mikrafony, kab było dobra čutno vykładčyka. U maim univiersitecie była mahčymaść braniravać pakoi na 4-10 čałaviek dla indyvidualnaha ci hrupavoha navučańnia. Dla vykładčykaŭ uvohule isnavała asobnaja terytoryja, kudy ŭvachod byŭ tolki pa kartkach.
Ale ŭsio ž taki my idziom atrymlivać adukacyju dziela viedaŭ, a nie dziela kamfortnaha baŭleńnia času. Jakaść adukacyi šmat zaležyć ad vykładčyka. Dobryja i drennyja vykładčyki jość i tam, i tut. Vielmi składana skazać, dzie znachodziacca najbolš razumniejšyja. Na maju dumku, zbolšaha adnolkava: što tam, što tut.
Vykładčyki da ŭsich studentaŭ staviacca adnolkava
Choć ty z Narviehii, JEZ, Dalokaha Uschodu, Rasii ci Biełarusi. Zvyčajna vykładčyk navat nie viedaje, adkul student, bo na lekcyjach jon raspaviadaje, pytańniaŭ nie zadaje.
Pry aceńvańni rabot ci ekzamienaŭ navat nie viedaje imia studenta, bo ŭsie raboty adpraŭlajucca praź śpiecyjalnuju sistemu.
Jość, praŭda, nievialikija składanaści z baŭleńniem volnaha času, bo značnaja kolkaść mierapryjemstvaŭ pravodzicca na narviežskaj, časam navat abjavy pra toje, što płanujecca jakaja-niebudź tusa, pościać bieź pierakładu na anhielskuju.
Kab vyrašyć pytańni z hetym, va ŭniviersitetach isnuje ESN-arhanizacyja (Erasmus Student Network), bo zvyčajna zamiežniki pryjazdžajuć pa hetaj prahramie. Uvohule, va ŭniviersitecie šmat roznych arhanizacyj, jakija pravodziać šmat aktyŭnaści, ad vypiečki vaflaŭ u kalidory ŭniviera da arhanizacyi pajezdak u inšyja harady i krainy. Zvyčajna ŭniviersitet vydzialaje kožnaj hrošy na mierapryjemstva, ale narmalna znajści i sponsaraŭ.
Košt žyćcia ŭ Narviehii
Bazavyja traty — heta kvatera dy ježa. Ja žyŭ u internacie, tamu płaciŭ pa mierkach Narviehii nievialikuju sumu, krychu mienš čym 500 jeŭra. Zvyčajnyja aparty ŭ maim horadzie kaštujuć ad 700-800 jeŭra. Na ježu traciŭ pryblizna 300-400 jeŭra, ale staraŭsia padbirać akcyi, manitoryŭ źnižki. Časam skidvalisia ź siabrami, kab kupić, naprykład, 5 kh rysu, bo tak košt značna mienšy.
Bilet u aŭtobusie pryblizna 4 jeŭra, a prajazny na miesiac — 50 jeŭra. Na druhi hod mahistratury nam pašancavała: u našym rehijonie studentam vydali biaspłatny prajazny na hod. Kali chočaš adpravicca ŭ padarožža, to tut miežaŭ niama, možna na vychadnyja i za 100 jeŭra vybracca, a možna i ŭsie 10 000 addać.
Asablivaść IT-rynku ŭ Narviehii
Paśla atrymańnia dypłomu vielmi realna znajści pracu ŭ IT-śfiery.
Uvohule, IT u Narviehii — heta nie panaceja. Narviežskija prafsajuzy žorstka rehulujuć rynak zarpłaty, jakuju b pracu ni atrymaŭ, płacić buduć prymalna.
Kaniešnie, śpiecyjalist z vopytam i dypłomam mahistra budzie atrymlivać bolš, čym zvyčajny supracoŭnik. Ale nie ŭ piać abo dziesiać razoŭ.
Kab zastacca tam paśla navučańnia, treba znajści pracu albo pa śpiecyjalnaści, albo vysokakvalifikavanuju (IT, vykładčyk, PhD i h. d.). Jak kazaŭ raniej, na momant pastupleńnia pracavaŭ u biełaruskim IT-ofisie, płanuju praciahnuć pracu ŭ toj ža kampanii i dalej.
Čytajcie taksama:
Kraina «akuna mataty» i tvorčych ludziej. Jak biełaruski ajcišnik pracavaŭ u Tanzanii
Bojki «rajon na rajon» i mocnaja kłasavaść. Jak biełarus paŭhoda pracavaŭ u Papua — Novaj Hviniei
