Ziemlatrus mahnitudaj 7 bałaŭ pa škale Rychtera, jaki skałanuŭ Maroka ŭ noč na 8 vieraśnia, nie tolki zabraŭ tysiačy žyćciaŭ, ale i nanios vialikuju škodu kulturnaj spadčynie krainy.
Pavodle marakanskaha anłajn-vydańnia Medias24, u tuju noč było razburana 27 histaryčnych abjektaŭ, u asnoŭnym u haradach Marakieš, Tarudant i Uarzazat.
Siarod abjektaŭ, jakija byli surjozna paškodžanyja, apynulisia siaredniaviečnaja miedyna (stary horad) u Marakiešy, jakaja stała abjektam Suśvietnaj spadčyny JUNIESKA ŭ 1985 hodzie, i horad Varzazat na poŭdzień ad hor Vysokaha Atłasa, jaki atrymaŭ toj ža status u 1987 hodzie.
Marakieš byŭ stalicaj impieryj Almaravidaŭ dy Almachadaŭ, jakija pryjšli im na źmienu, i mieŭ vialiki ŭpłyŭ na ŭvieś zachodni musulmanski śviet tych časoŭ. Ciapier ža miedyna lažyć u ruinach, na płoščy Džamaa-el-Fna amal całkam razburany minaret miačeci Charbuch, a ŭ jaŭrejskim kvartale, jaki pa-arabsku nazyvajecca mieła, abrynulisia staryja žyłyja damy.
Najbolš viadomaja haradskaja miačeć Al-Kutubija, jakaja była ŭźviedzienaja ŭ 1150 hodzie i maje vielizarny, 69-mietrovy minaret, što bačny praktyčna ź luboha punkta Marakieša, cudam vystajała. Ale Eryk Falt, vysokapastaŭleny pradstaŭnik JUNIESKA, jaki naviedaŭ Marakieš, adznačyŭ, što pa budynku pajšli hłybokija treščyny, a razbureńni ŭ horadzie «bolšyja, čym čakałasia».
The minaret of the historic Kutubiyya Mosque in Marrakesh almost collapses during the earthquake in Morocco, whilst buildings nearby have been demolished. pic.twitter.com/GCADozrgCu
— • (@Alhamdhulillaah) September 9, 2023
Simvał Marakieša — 69-mietrovy minaret miačeci Al-Kutubija, pabudavanaj u XII stahodździ, zdoleŭ vytrymać šturški. Inšym pomnikam paščaściła mieniej
Taksama treščyny pajšli pa histaryčnych budynkach u Varzazacie. Tut mocna paciarpieŭ i hramadski śviran — charakterny dla rehijona typ haspadarčych (i časta abarončych) pabudoŭ.
U horadzie Tałat-Ńjakub, niedaloka ad epicentra ziemlatrusu, była razburanaja miačeć Tynmał XII stahodździa. Hety rehijon viadomy tym, što tut zaradziŭsia jak relihijnaje bractva ruch Almachadaŭ, zasnavalnikam i ideołaham jakoha byŭ Muchamad ibn Tumart. Pośpiechu jaho vučeńnia spryjała relihijnaja palityka poźnich kiraŭnikoŭ Almaravidaŭ, jakaja parušała mnohija normy isłama.
U chutkim časie ruch pieratvaryŭsia ŭ dynastyju, što stała kiravać ułasnaj impieryjaj na Ibieryjskim paŭvostravie i ŭ paŭnočnaj Afrycy — Almachadskim chalifatam. Na mahile ibn Tumarta, jakaja stała miescam pałomnictva musulman, była pastaŭlenaja miačeć. U 1995 hodzie miačeć, jak značny ŭzor almachadskaj architektury, była ŭklučanaja ŭ papiaredni abjekt suśvietnaj spadčyny JUNIESKA.
Usiaho siem miesiacaŭ tamu Ministerstvam isłamskich spraŭ byŭ inicyjavany prajekt restaŭracyi miačeci, jaki ŭklučaŭ taksama budaŭnictva pobač novaha muzieja. Ciapier hetyja płany całkam stracili svaju aktualnaść, bo pomnik patrabuje nie prosta restaŭracyi, a cełasnaj rekanstrukcyi z acalełych reštak.
Pobač z Varzazatam paciarpieŭ umacavany horad Ajt-Bien-Chadu. Hety vydatny prykład tradycyjnaj marakanskaj hlinabitnaj architektury, pryznany ŭ 1987 hodzie Suśvietnaj spadčynaj, pasłužyŭ dekaracyjami da šmatlikich filmaŭ, dzie tak ci inakš vykarystoŭvalisia ŭschodnija siužety, jak to «Łoŭrens Aravijski» (1962), «Mumija» (1999), «Hładyjatar» (2000), «Alaksandr» (2004), sieryjała «Kłon» (2001) i niekatorych sieryj «Hulni tronaŭ» (2013). Ad padziemnych šturškoŭ hlinabitnyja damy abvalilisia, razburyŭšy charakterny łabirynt zavułkaŭ, a hramadski śviran, zbožžaschovišča XVII stahodździa, byŭ razburany daščentu.
Hienieralnaja dyrektarka JUNIESKA Adry Azule, jakaja sama pachodzić ź siamji marakanskich jaŭrejaŭ, zajaviła, što arhanizacyja padtrymaje Maroka ŭ jaho namahańniach pa adnaŭleńni histaryčnych pomnikaŭ, paškodžanych ziemlatrusam:
«Naša arhanizacyja akaža padtrymku marakanskim uładam u invientaryzacyi škody, naniesienaj kulturnaj spadčynie i adukacyi, zabieśpiačeńni biaśpieki budynkaŭ i padrychtoŭcy da rekanstrukcyi».
Maroka paśpiachova raźvivała apošnija hady halinu turyzmu. Hety pośpiech možna patłumačyć tym, što heta adna z najbolš palityčna stabilnych krain rehijona, jakaja raźmieščanaja blizka ad Jeŭropy i maje vialikuju dyjasparu, što masava naviedvaje radzimu svaich prodkaŭ. Likvidacyja ž takoha abjomu razbureńniaŭ i adnaŭleńnie histaryčnaj kulturnaj spadčyny moža raściahnucca na dziesiacihodździ, što moža mocna ŭdaryć pa ekanomicy.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Ciapier čytajuć
«Svoj nos ź Biełastoka jany nie vysoŭvajuć». Biełarusy Padlašša skardziacca, što biełarusy novaj chvali emihracyi nie zacikaŭlenyja supolnymi spravami2222
Kamientary