Novyja raspracoŭki jeŭrapiejskich navukoŭcaŭ dajuć impuls stvareńniu sietkavaj infrastruktury, zasnavanaj na kvantavaj fizicy. Tłumačym, čym novy internet budzie adroźnivacca ad staroha.
Jak paviedamlaje časopis ES pa daśledavańniach i inavacyjach Horizon, vučonyja ź Insbrukskaha ŭniviersiteta (Aŭstryja) u miežach prajekta Quantum Internet Alliance zdoleli pieradać infarmacyju pa 50-kiłamietrovym optavałakonnym kabieli, vykarystoŭvajučy pryncypy kvantavaj fiziki.
U čym asablivaść pieradačy infarmacyi ŭ kvantavaj fizicy
U sučasnych kampjutarach pieradača infarmacyi zasnavanaja na vykarystańni sihnałaŭ, jakija kadujuć danyja z dapamohaj dvaičnaj sistemy. Dla abmienu danymi pamiž kampjutarami ŭžyvajecca pakietny pryncyp, kali danyja raźbivajucca na nievialikija błoki.
Asablivaść pieradačy infarmacyi ŭ kvantavaj fizicy zaklučajecca ŭ tym, što jana vykarystoŭvaje kvantavuju zabłytanaść čaścic (Quantum entanglement), jakaja dazvalaje pieradavać kvantavy stan adnoj čaścicy inšaj bieź fizičnaha ŭzajemadziejańnia pamiž imi.
Heta aznačaje, što infarmacyja moža być pieradadzienaja na lubuju adlehłaść biez strat i biez mahčymaści pierachopu. Adnak dla hetaha taksama nieabchodny kłasičny kanał suviazi, pa jakim pieradajecca dadatkovaja infarmacyja, nieabchodnaja dla ŭznaŭleńnia kvantavaha stanu.
Što heta daje
Kvantavaja pieradača infarmacyi adkryvaje novyja mahčymaści dla kvantavaj kryptahrafii, kvantavych vyličeńniaŭ i kvantavaj suviazi.
Jak tłumačać navukoŭcy, ludzi, što ŭzłamajuć kvantavuju pieradaču danych, pakinuć vidavočny śled, bo vykličuć svaimi dziejańniami źmienu stanu kankretnaj čaścicy. Heta aŭtamatyčna źmianiaje stan druhoj čaścicy, jakaja znachodzicca na vialikaj adlehłaści.
Biaśpiečnaja suviaź, jakaja zabiaśpiečvajecca kvantavym internetam, adčyniaje dźviery dla značna šyrejšaha śpiektra mahčymaściej, jakija vychodziać za miežy kłasičnaha internetu.
U miedycynie, naprykład, fizičnyja aśpiekty zabłytanaści zabiaśpiečvajuć vysoki ŭzrovień sinchranizacyi času, što moža palepšyć telechirurhiju.
«Kali ja chaču pravieści apieracyju na vuźle addalena, ja chaču, kab jana była vielmi dakładna raźličana pa časie, kab nie dapuścić nivodnaj pamyłki», — kaža kaardynatar prajekta prafiesar Stefani Vienier (Stephanie Wehner).
Jašče adnoj vobłaściu, jakaja mahła b, pa mierkavańni Vienier, atrymać vyhadu z hetych dasiahnieńniaŭ, zjaŭlajecca astranomija.
Teleskopy, jakija nazirajuć za dalokimi abjektami, mohuć vykarystoŭvać ułaścivaści zabłytanaści dla atrymańnia lepšaj karciny nieba.
Inšy prykład — bankamaty. Ciapier zdarajucca situacyi, kali bankamat padčas apieracyi łamajecca. Dyśpiensar (pryłada, jakaja vydaje hrošy) hrošaj nie vydaŭ, ale bankamat vyrašyŭ, što jany źniatyja. Kvantavy internet moža prydacca dla takich situacyj.
Navukoŭcy śćviardžajuć, što novyja sposaby vykarystańnia kvantavaha internetu, chutčej za ŭsio, stanuć zrazumiełyja tolki paśla taho, jak technałohija budzie stvoranaja.
Ad internetu da kampjutaraŭ i novych pahroz
Ciapier pytańnie zaklučajecca ŭ tym, kab maštabavać kvantavy internet tak, kab jon moh vykarystoŭvać vialikuju kolkaść čaścic na vialikich adlehłaściach.
Kančatkovaja meta — razharnuć kvantavyja vuzły na značna bolšaj adlehłaści (da 500 kiłamietraŭ) i stvaryć pratatyp kvantavaha internetu, jaki zmoža złučyć addalenyja harady — hetak ža, jak kłasičny internet vykarystoŭvaje roznyja vuzły dla stvareńnia hłabalnaj sietki.
Chacia kvantavy internet moža stać prydatnym dla śpiecyjalizavanych prahram da 2029 hoda, ekśpierty nie hatovyja prahnazavać, kali moža zjavicca jaho poŭnaja viersija dla šyrokaha śpiektra vykarystańnia.
Pakul Quantum Internet Alliance prasoŭvaje raspracoŭvańnie kampanientaŭ i sistem kvantavaha internetu, Jeŭropa taksama pracuje nad raspracoŭkaj kvantavych kampjutaraŭ.
U červieni 2023 hoda Jeŭrapiejskaje sumiesnaje pradpryjemstva pa vysokapradukcyjnych vyličeńniach abjaviła, što takija kampjutary buduć ustanoŭlenyja ŭ šaści krainach Jeŭropy: Hiermanii, Ispanii, Italii, Polščy, Francyi i Čechii.
Ciapier jeŭrapiejskija krainy pracujuć nad stvareńniem intehravanaj kaśmičnaj i naziemnaj infrastruktury dla biaśpiečnaj suviazi na bazie kvantavaha internetu.
Adnak kvantavyja kampjutary niasuć i novuju pahrozu. Jany buduć mieć biesprecedentnuju vyličalnuju mahutnaść. Z adnaho boku, heta značna pašyraje ich mahčymaści vykarystańnia ŭ madelavańni składanych sistem, što pryniasie karyść dla raźvićcia navuki, miedycyny, inžynieryi i inšych śfier.
Z druhoha boku, ich vykarystańnie značna palehčyć uzłom kryptahrafičnych ałharytmaŭ, jakija zabiaśpiečvajuć biaśpieku bolšaści abmienaŭ u sučasnym internecie.
Pa prahnozach ekśpiertaŭ, pałova kryptahrafičnych sistem, jakija šyroka vykarystoŭvajucca, budzie ŭzłamanaja da kanca dziesiacihodździa. Heta vyklikaje vialikuju zakłapočanaść. Tamu viaducca aktyŭnyja pracy pa stvareńni novych postkvantavych kryptahrafičnych ałharytmaŭ, jakija buduć ustojlivyja da napadaŭ jak kłasičnych, tak i kvantavych chakieraŭ.
Jeŭrapiejskija krainy nie adzinyja, chto zajmajecca raspracoŭkami ŭ hetaj śfiery. Apošnija hady Kitaj i ZŠA dabilisia pośpiechaŭ jak u halinie kvantavych vyličeńniaŭ, tak i kvantavaha internetu. Tak što nam zastajecca tolki nazirać, chto pryjdzie pieršym u honcy za kvantavym internetam.
Čytajcie jašče:
U kosmasie na 3D-pryntary nadrukavali častku čałaviečaha cieła
Składzieny śpis krain z samym tannym i samym darahim internetam. Dzie akazałasia Biełaruś?
Bondarava abrynułasia na muziej Janki Kupały i mastaka Sušu14
Kamientary