Avakada bolš škodnaje dla ptušak, čym chleb, a vaviorki nie pieranosiać razynak. Jak pravilna karmić žyvioł i ptušak zimoj?
Rekordna ciopłaja vosień padyšła da kanca, nastupajuć chałady, kali nieabyjakavym ludziam chočacca pakłapacicca pra ptušak i žyvioł, jakija žyvuć u haradach. Adnak časam karmleńnie dzikich vidaŭ moža być škodnym ci navat niebiaśpiečnym dla ich samich. «Zialony partał» vyvučyŭ parady ekśpiertaŭ, jak pravilna padkormlivać uzimku žyvioł i ptušak.
Čym lepš karmić ptušak?
U letni siezon niepieralotnyja ptuški ŭ asnoŭnym siłkujucca nasiakomymi, a zimoj pierachodziać na nasieńnie i sadavinu. Adnak z-za chutkaj urbanizacyi i źmieny łandšaftu znajści pražytak u horadzie časta byvaje ciažka. Kab ptuški nie haładali, žychary haradoŭ staviać dla ich karmuški.
Tym nie mienš, mnohija naturalnyja i, zdavałasia by, biasškodnyja pradukty mohuć być niebiaśpiečnymi dla ptušak.
Mabyć, bolš za ŭsio sprečak u apošnija hady paŭstała z nahody prykormu chlebam. Tut mierkavańni padzialilisia. Naprykład, Brytanskaje karaleŭskaje tavarystva abarony ptušak (RSPB) zajaviła, što dapuščalna karmić vadapłaŭnych ptušak nievialikaj kolkaściu chleba.
Tym nie mienš, jany adznačajuć, što choć kački i lebiedzi mohuć pieratraŭlivać usie vidy chleba, zanadta vialikaja jaho kolkaść moža vyklikać u ich pačućcio sytaści, adnak jany nie atrymajuć z hetaha praduktu važnych vitaminaŭ, minierałaŭ i pažyŭnych rečyvaŭ.
Praciŭnikam karmleńnia ptušak chlebam vystupaje Fond pa abaronie rek (The Canal and River Trust). Jaho śpiecyjalisty śćviardžajuć, što chleb nie tolki nie maje nijakaj charčovaj kaštoŭnaści, ale jašče i paharšaje jakaść vady ŭ vadajomach: tut, mabyć, majucca na ŭvazie haradskija sažałki, jakija časta naviedvajuć ludzi.
Lepš za ŭsio dla karmleńnia pieŭčych ptušak padychodziać nasieńnie słaniečniku i čartapałochu, biełaje prosa, arachis dy kukuruza, ličać ekśpierty.
Kačak i lebiedziaŭ možna pačastavać aŭsom, harocham, sałatam-łatukom, a taksama varanym rysam. Adnak u hetych praduktach nie musić być soli i śpiecyj.
Siarod ježy, jakoj dakładna nie varta padkormlivać ptušak, Fond abarony rek nazyvaje papkorn — jaho ciažka pieratraŭlivać kačkam, da taho ž jon moža zasieści ŭ horle. U hetym śpisie taksama cytrusavyja i sadavina z vysokim utrymańniem kisłaty, łuk i špinat, jakija mohuć vyklikać prablemy sa straŭnikam.
A taksama avakada — taki karysny dla ludziej pradukt zdolny nanieści surjoznuju škodu ptuškam, až da sardečnaj niedastatkovaści. Zrazumieła, što dla pačastunkaŭ nie padyduć čypsy i fastfud, u jakim utrymlivajecca šmat tłuščaŭ, soli i škodnych dadatkaŭ.
Jašče adna prablema, jakaja moža ŭźniknuć — heta raspaŭsiud chvarob praz karmuški dla ptušak. U Brytanskim fondzie arnitałohii adznačajuć, što za apošnija hady chvaroba trychamanoz zabrała žyćcio miljonaŭ ptušak i pryviała da skaračeńnia papulacyi hryfinaŭ u Złučanym Karaleŭstvie prykładna na 60 %. Tamu karmuški treba ŭtrymlivać u čyścini i pieryjadyčna dezynfikavać ich.
Jakija pradukty niebiaśpiečnyja dla vaviorak?
Hetyja žyvioły vodziacca amal u kožnym vialikim parku ŭ biełaruskich haradach. Vaviorki davoli chutka razmnažajucca, a taksama chutka pryvykajuć da ludziej. Niekatoryja navat dajuć pakarmić siabie z ruk. Tak što im časta dastajecca ježa ad naviedvalnikaŭ parkaŭ.
Prydatnym pačastunkam dla rudych vaviorak zjaŭlajecca funduk, siemiečki słaniečniku, kiedravyja i hreckija arechi, arachis (u nievialikaj kolkaści). Niekatoryja vaviorki taksama lubiać avios dy kukuruzu.
Tym nie mienš, daloka nie ŭsie arechi i suchafrukty karysnyja dla hetych žyvioł: nie varta padkormlivać vaviorak razynkami i vinahradam, bo jany ciažka pieravarvajucca i mohuć vyklikać deficyt kalcyju.
Z aściarožnaściu treba davać fistaški: kali ad adnaho arecha ŭ dzień škody nie budzie, to žmienia — užo ŭjaŭlaje niebiaśpieku.
Reč u tym, što fistaški ŭtrymlivać mnoha natryju, jaki ŭ vialikich kolkaściach moža być taksičnym dla drobnych žyvioł. Taja ž rekamiendacyja tyčycca i mindala: u im źmiaščajecca nievialikaja kolkaść sinilnaj kisłaty (abo cyjanidu).
Dla ludziej jon biaśpiečny, bo kab atrucicca im, treba zjeści paru kiłahramaŭ arechaŭ za raz, što małavierahodna. Ale vaviorkam, u jakich masa cieła ŭ dziasiatki razoŭ mienšaja, mindalom lepš nie złoŭžyvać.
Zrazumieła, što jak i ŭ vypadku z ptuškami i inšymi žyviołami, vaviorkam nielha davać sałodkaje, šakaład i salonyja pradukty.
Kali vy vyrašyli pastavić karmušku dla hetych žyvioł, to jana pavinna ŭtrymlivacca ŭ maksimalnaj čyścini, kab pieraduchilić raspaŭsiudžvańnie chvarob. Śpiecyjalisty rekamiendujuć rehularna ich čyścić (pažadana kožny tydzień) śpiecyjalnym myjnym srodkam, jaki źniščaje bakteryi i pieraduchilaje pierakryžavanaje zabrudžvańnie.
Taksama korm varta kłaści jak maha vyšej: dobraje miesca dla karmuški — na drevie abo ściency, kab vaviorki nie stali zdabyčaj dla katoŭ.
Zaołahi nie rekamiendujuć padkormlivać vaviorak kožny dzień, kab nie adbić u ich žadańnie zdabyvać ježu samim.
Pjanyja janoty, abo čamu mnohich dzikich žyvioł nie varta padkormlivać
Kali ž havorka idzie pra inšych dzikich žyvioł, naprykład, pra dzikoŭ, janotaŭ, aleniaŭ, jakija časta prychodziać da ludziej, to vyvučanyja parady ekśpiertaŭ zvodziacca da taho, što ich i zusim nie varta padkormlivać.
U dzikich žyvioł asablivy racyjon charčavańnia, i jany mohuć niedajadać abo pamierci, kali ich karmić niapravilnaj ježaj. Tak, naprykład, ad vialikaj kolkaści kukuruzy ŭ aleniaŭ moža parušycca naturalny kisłotny bałans u straŭniku. A heta časta pryvodzić da stanu łaktaacydozu abo pierahruzki zbožžam. Heta zachvorvańnie było zadakumientavana jak pryčyna śmierci aleniaŭ i łasioŭ u amierykanskaj Piensilvanii.
Taksama karmleńnie žyvioł u adnym miescy pavialičvaje vierahodnaść pieradačy chvaroby ludziam i inšym dzikim žyviołam. Korm, jaki vykarystoŭvajecca dla aleniaŭ, pryciahvaje jašče i vaviorak, janotaŭ, hryzunoŭ, lis dy inšych.
Jašče adna prablema — žyvioły pryvykajuć da ludziej, a heta moža pavysić vierahodnaść taho, što jany patrapiać pad mašyny. Źviary, jakich kormiać uzdoŭž daroh, jak praviła, čaściej prychodziać tudy ŭ pošukach ježy, što pavialičvaje šancy darožna-transpartnych zdareńniaŭ.
Isnuje taksama niebiaśpieka, što dzikija žyvioły mohuć stać pahrozaj dla chatnich hadavancaŭ. Abo pačać pavodzić siabie zanadta śmieła dy załazić u žyllo ludziej. Mahčyma, vy bačyli navinu ź Bierlina, dzie janoty zabralisia ŭ kvateru: tam jany vypili piva haspadara i zjeli rybu.
Taksama ekśpierty rekamiendujuć začyniać vuličnyja kantejniery dla śmiećcia, kab žyvioły nie mahli dabracca da reštkaŭ ježy. A kali ŭ vas jość sad, to varta źbirać uradžaj abo ŭtylizavać sadavinu, kali jana paśpieje.
Hetyja miery nie tolki zaścierahuć ad niaprošanaha ŭvarvańnia dzikich žyvioł, ale i dapamohuć im samim.
Biełaruskaja błohierka pakazała, jaki žach moža adbyvacca z vusnami, kali chočaš ich pavialičyć — a potym pamienšyć7
Kamientary