«Strašna, što moža apuścicca žaleznaja zasłona». Minskija padletki raskazali pra svajo žyćcio ŭ ciapierašniaj Biełarusi
CityDog.io vyrašyŭ daviedacca, jak adčuvajuć siabie siońniašnija tynejdžary ŭ Biełarusi, pra što jany marać, čaho bajacca i jakuju budučyniu bačać dla siabie i navakolnych. Žurnalisty pahavaryli ź minskimi školnikami pra toje, što ź imi adbyvajecca prosta ciapier.
Safija (17 hadoŭ): «Sa školnych zabaŭ — patryjatyčny kłub, dzie možna navučycca maršyravać i stralać»
«Ciapier ja zakančvaju 11-y kłas, zdaju ekzamieny. Dalej płanuju pastupać u BDTU na vydavieckuju spravu: chaču praciahvać spravu Francyska Skaryny.
Mnie zdajecca, biełaruskaja litaratura vielmi šmathrannaja, mnie sumna ad taho, što ŭ Biełarusi jana nie karystajecca popytam. U budučyni chaciełasia b papularyzavać biełaruskija knihi.
Złujusia, što ŭ Minsku byvaje składana znajści niešta kankretnaje z drukavanych vydańniaŭ. Časta davodzicca vykručvacca, šukać anłajn-farmat.
Časam jašče vokładki ŭ tvoraŭ kłasičnaj biełaruskaj litaratury estetyčna niepryvabnyja: heta mocna adšturchvaje ad ich kupli. Dumaju, kali my chočam pryciahnuć padletkaŭ da čytańnia, to dyzajn treba rabić bolš sučasnym.
Na samaj spravie ŭ mianie niama vialikaj i vyraznaj mety ŭ žyćci. Navat vydavieckaja sprava — heta chutčej prykładny płan, jaki ŭ momancie dapamahaje aryjentavacca. Doŭhi čas ja pieražyvała z-za hetaha. Hladzieła na svaich siabroŭ i znajomych, jakija, zdajecca, naradzilisia ŭžo z žadańniem być kimści kankretnym: architektaram, nastaŭnikam, prahramistam. U mianie takoha nikoli nie było.
Ciapier hety pieryjad prajšoŭ. Da pytańnia pra budučyniu staŭlusia spakojna. Liču, što žyćcio mianie sama pryviadzie, kudy treba.
Pra represii ŭ Biełarusi mnie składana kazać. Ni maje baćki, ni ja nie byli asabliva ŭciahnutyja ŭ 2020 hodzie ŭ pratesty, tamu na mianie hetyja padziei asabliva nie paŭpłyvali. Bolšaść maich adnakłaśnikaŭ zastajucca ŭ Biełarusi.
Praŭda, kali my abmiarkoŭvajem hetuju temu, ja razumieju, što nie ŭsie vybirajuć biełaruskija VNU pa svaim žadańni. Ciapier składana pastupić za miažu, asabliva ŭ Polšču. Dyrektar moža prosta nie padpisać patrebnyja papiery. Takija vypadki ŭ majoj škole ŭžo byli.
Što tyčycca školnaha rasparadku, to mnohaje za apošnija hady źmianiłasia. Čaściej pačali dadavać u prahramu pazakłasnyja hadziny pra Vialikuju Ajčynnuju vajnu i hienacyd. Hetaha stała zanadta šmat.
I naadvarot, stała mienš aktyŭnaściaŭ, dzie možna prajavić siabie tvorča: školnyja kancerty, pastanoŭki, pazakłasnyja iventy — heta ŭsio pad kantrolem administracyi. Zatoje možna ŭstupić u patryjatyčny kłub, navučycca maršyravać i stralać. Voś takija zabavy ciapier u biełaruskich školnikaŭ (uśmichajecca).
Z dobraha: apošnim časam vakoł stała našmat bolš biełaruskaj movy. Ja viadu amal usie sacsietki na biełaruskaj movie, starajusia, kab jaje było jak maha bolš u maim žyćci. Časta my ź siabrami ładzim dni, kali całkam pierachodzim na biełaruskuju movu.
U tyktoku taksama apošnim časam šmat kantentu na biełaruskaj, pryčym nie zaŭsiody ad darosłaha pakaleńnia. Heta raduje».
Nadzia (15 hadoŭ): «U budučyni ja chaču žyć spakojna, nie bajučysia ničoha i nikoha»
«U 2020 hodzie mnie było 12 hadoŭ. Usie padziei taho pieryjadu pamiataju jak ciapier. Na mianie jany zrabili mocnaje ŭražańnie. Baćki zaŭsiody raskazvali mnie absalutna ŭsio, što adbyvajecca. Nie było takoha, što ad mianie chavali infarmacyju tolki tamu, što ja «maleńkaja». U nas u siamji tak nie pryniata.
Pamiataju, kali 9 žniŭnia adklučyli internet, baćki vyrašyli padklučyć na ŭsie telefony proksi. Čamuści jon pracavaŭ tolki ŭ mianie, tamu my ŭsioj siamjoj da poźniaj nočy hartali maju navinavuju stužku ŭ telehramie i manitoryli toje, što adbyvajecca ŭ Minsku. Było strašna. Supakojvała tolki prysutnaść baćkoŭ i siastry pobač.
U škole my temu 2020 hoda nie padymajem. Amal va ŭsich maich siabroŭ baćki pracujuć na dziaržavu, tamu ja ź imi mała što chaču abmiarkoŭvać. Jany ŭ cełym mała viedajuć pra represii ŭ Biełarusi. Maich adnakłaśnikaŭ jany nie tyčylisia.
Vakoł šmat mahčymaściaŭ, ale čaściej jany davoli stromnyja. Naprykład, lohka možna dastać narkotyki. Navat kali ty pieršakłaśnik. Punkty prodažu i pravieranyja schiemy pieradajuć ad pryjaciela da pryjaciela. Usio prosta, kali ty razumieješ, što kankretna chočaš, i viedaješ patrebnych ludziej. Mianie takoje nie cikavić, ale ja ŭsio roŭna ŭ kursie taho, što adbyvajecca.
U škole taksama asabliva nie vyjaviš svaje zdolnaści. Ja b chacieła dapamahać nastaŭnikam i być ź imi na adnoj chvali. Ale heta miesca ŭžo zaniali tyja, chto śpiavaje na liniejkach himn i ŭsiudy machaje ściažkami.
Nastaŭnica pa historyi Biełarusi adkryta kaža, što daść śpisać na ekzamienie tym, chto aktyŭna ŭdzielničaje ŭ hramadzianska-patryjatyčnych iventach. Žadańnia karystacca takimi «vyhodami» ŭ mianie asabliva nie ŭźnikaje.
Dy i ŭ pryncypie svabody, pa adčuvańniach, stanovicca mienš. Časam paśla liniejek iduć vymovy tym, chto nie śpiavaŭ himn. Na dyskatekach i kancertach nielha śpiavać «zabaronienaje», navat ziemlaka Karža. Usie płej-listy da pačatku kancerta prahladajuć i ŭchvalajuć. Chutčej mohuć prajści pieśni z maciukami, čym z zabaronienymi artystami.
Pakul nie viedaju, što budu rabić paśla škoły. Mahčymaściaŭ u płanie pastupleńnia šmat, ale mianie mała što pryciahvaje. Nie razumieju, zastanusia ja ŭ Biełarusi ci pastuplu za miažu. U budučyni ja chaču prosta žyć spakojna, nie bajučysia ničoha i nikoha».
Paša (17 hadoŭ): «Płanuju pastupić u biełaruski ŭnivier, a potym adpravicca za miažu na stažyroŭku»
«Mnie zdajecca, što žyćcio biełaruskich padletkaŭ asabliva nie źmianiłasia za apošnija paru hadoŭ. Mnohija sumiaščajuć vučobu i zabavy, šukajuć siabie. Zdajecca, tak było zaŭsiody, va ŭsich pakaleńniaŭ.
Nie dumaju, što svabody stała mienš. Mahčyma, praŭda, ja tak usprymaju ŭsio, tamu što vučoba adbiraje zanadta šmat času i sił. Na dadatkovy analiz taho, što adbyvajecca, resursu asabliva nie zastajecca.
Adnak ja navat z takoj zahružanaściu nie mahu całkam ihnaravać źmieny, jakija adbyvajucca ŭ Biełarusi. Šmat maich znajomych i siabroŭ paśla 2020 hoda razam sa svaimi baćkami źjechali albo ŭ Litvu, albo ŭ Polšču.
Ja b taksama chacieŭ źjechać, ale nie praz palityku, a tamu što mnie cikavyja inšyja krainy. Mianie pryciahvaje ŭsio novaje, mnie padabajecca vyvučać movy i inšyja kultury.
Adnak ciapier lahčej za ŭsio pastupić u biełaruskuju VNU, tamu pa płanie ŭ mianie — dobra zdać ekzamieny, trapić u miascovy ŭnivier. Ja b vielmi chacieŭ, kab mnie padviarnułasia cikavaja prahrama pa abmienie, pa jakoj ja pajedu dalej kudy-niebudź vučycca.
Bolš za ŭsio ja bajusia, što ŭ Biełarusi apuścicca žaleznaja zasłona. Apošnim časam uzmacniajecca kantrol miežaŭ i stanovicca składaniej atrymlivać vizy ŭ inšyja krainy. Ja lublu svaju krainu, ale chaču mieć mahčymaść bačyć śviet. Strašna, što praź niejki čas ja mahu pazbavicca hetaha».
Siarhiej (17 hadoŭ): «U Biełarusi ŭsio kantralujecca stražej, čym u Rasii, ale niaredka heta apraŭdana»
«Niekatory čas ja žyŭ u Maskvie, zatym pierajechaŭ nazad u Minsk. Apošnija dva hady žyvu ŭ Biełarusi.
U 2020 hodzie ja pieryjadyčna pryjazdžaŭ u Biełaruś z baćkami, ale nie mahu skazać, što represii na nas niejak paŭpłyvali. Maich adnahodkaŭ jany taksama nijak nie zakranuli.
Praŭda, paśla viartańnia ŭ Biełaruś ja sa ździŭleńniem pabačyŭ, što kantrol paśla padziej 2020 hoda va ŭsich śfierach staŭ našmat bolšym. Mnie heta nie vielmi padabajecca, ale dumaju, što heta apraŭdanyja źmieny. Nijakaja ŭłada nie choča, kab na jaje terytoryi rabilisia biesparadki. Napeŭna, heta narmalna.
U Biełarusi ŭsio stražej, čym u Rasii. Naprykład, tut isnuje školnaja forma, a kłasnyja hadziny nastaŭniki pavinny vieści stroha pa prahramie. U Maskvie nastaŭnica ruskaj mahła 30% školnaj prahramy mianiać na svaje tvory. Dziakujučy hetamu moj kłas razabraŭ «451° pa Farenhiejtu», «Efiekt matylka» i inšyja knihi z suśvietnaj kłasiki. U Minsku ŭ mianie skłałasia adčuvańnie, što kali nastaŭnik adydzie ad prahramy, to jaho adrazu zvolniać.
Niekalki razoŭ ja, alimpijadnik pa infarmatycy, raiŭ svajmu nastaŭniku, jak možna zacikavić małodšyja kłasy prahramavańniem. Vykładčyk byŭ nie suprać, adnak ničoha z hetaha ŭsio adno nie dadali ŭ praktyku, tamu što mietadyčka hetaha nie dazvalaje.
Niespraviadliva i kryŭdna. Mnie zdajecca, treba dazvalać nastaŭnikam z dobrym vopytam adchilacca ad prapisanych praviłaŭ, tady vychłap ad pracesu navučańnia budzie bolšy.
Što tyčycca budučyni, to ja płanuju pastupać u BDU na FPMI abo ŭ BDUIR. Chaču źviazać svajo žyćcio z prahramavańniem.
Dzie ja budu žyć praz paru hadoŭ, pakul nie vyrašyŭ. Dumaju, z patrebnymi viedami i naležnaj upartaściu možna dobra ŭładkavacca i ŭ Biełarusi. Adnak kali daviadziecca pierajazdžać, to ja nie budu suprać. My šmat razoŭ mianiali z baćkami miesca žycharstva, i ja nie baču ŭ hetym prablem».
«Adčuvańnie, što my trapili ŭ niejki horad z 90-ch». Na «Praletarskaj» usiaredzinie pasiołka viełazavoda źjaviŭsia novy kvartał — mierkavańni minčukoŭ pra jaho padzialilisia
«Pryčynnyja miescy na svabodzie, ničoha nie ściskaje i nie naciraje». Chłopcy raskazvajuć (i pakazvajuć), navošta nosiać spadnicy
Kamientary