U «NN» №30 ad 18 žniŭnia pračytaŭ artykuł «Pilihrymka ŭ Rosicu» aŭtarstva Kastusia Šytala z Dokšycaŭ. Aŭtar čamuści całkam praihnaravaŭ udzieł u hetym śviacie hreka-katalikoŭ: śviataroŭ, seminarystaŭ, viernikaŭ.
U «NN» №30 ad 18 žniŭnia pračytaŭ artykuł «Pilihrymka ŭ Rosicu» aŭtarstva Kastusia Šytala z Dokšycaŭ. Dobra, što drukujecie materyjały pra padziei relihijnaha žyćcia ŭ Biełarusi, bo biełarusam siońnia jaŭna nie chapaje viery ŭ siabie i salidarnaści. Adnak u hetym artykule jość peŭnaja niedakazanaść. Aŭtar čamuści całkam praihnaravaŭ udzieł u hetym śviacie hreka-katalikoŭ: śviataroŭ, seminarystaŭ, viernikaŭ. Ich, darečy, na ŭračystaściach było bolš za dva dziasiatki. Hreka-katalickija pilihrymy pryjechali ź Miensku, Połacku, Voršy, Barysava, Horadni, Bieraścia, Ivacevičaŭ...
Mo aŭtar paličyŭ, što dastatkova zhadki pra prezentacyju novaj knihi Ryhora Baradulina «Rymski dypcich» i ŭdzieł u śviacie barda Alesia Kamockaha, bo dziadźka Ryhor i A.Kamocki – vierniki Biełaruskaj Hreka-Katalickaj Carkvy? Ale ž K.Šytal ni słovam nie ŭzhadaŭ pra heta. Jak i pra toje, što da arhanizacyi hetaj litaraturna-muzyčnaj imprezy padčas rosickich uračystaściaŭ spryčynilisia biełaruskija hreka-kataliki, a knihu z hetym novym tvoram R.Baradulina vydała hreka-katalickaja parafija Śviatapakutnika Jazafata ŭ Połacku. Urešcie, dapuskaju, što ŭsiaho hetaha K.Šytal nia viedaŭ.
Tolki ž dziŭna tady, jak ža naš brat nie zaŭvažyŭ u prahramie śviata i nie pačuŭ za hadzinu da apoŭnačy 11 žniŭnia malitvy-akafistu da Maci Božaj, jaki śpiavali hreka-kataliki. Nie zaŭvažyŭ jon taksama padčas uračystaj łacinskaj imšy, jakuju apoŭnačy słužyŭ viciebski ŭładyka U.Blin, što razam malilisia nia tolki łacinskija śviatary, ale j piać śviataroŭ bizantyjskaha abradu z dyjakanam dy jašče taksama i armiana-katalicki śviatar. Chiba časta ŭ nas u Biełarusi možna patrapić na nabaženstva, dzie razam molacca kataliki adrazu troch roznych abradaŭ: łacinskaha i dvuch uschodnich – biełaruska-bizantyjskaha i armianskaha?! Peŭna, rankam, 12 žniŭnia, a 8-j hadzinie aŭtar artykułu taksama jašče spaŭ, kali była adsłužana ŭschodniaja liturhija z udziełam šmatlikich pilihrymaŭ i miascovych viernikaŭ...
Hetyja ŭračystaści ŭ pamiać zakatavanych fašystami Rosickich mučanikaŭ stali vydatnaj nahodaj, kab jaskrava vyjavić praŭdzivuju sutnaść Katalickaj Carkvy – paŭsiudnaść i jednaść u raznastajnaści abradaŭ i narodaŭ. Na žal, hety asablivy charaktar uračystaściaŭ zastaŭsia absalutna pa-za ŭvahaj K.Šytala ŭ jaho dopisie. Skłałasia ŭražańnie, što aŭtar, jak i šmat chto, u lepšym vypadku pamyłkova atajasamlivaje Katalickuju Carkvu vyklučna z Ryma-Katalickim Kaściołam, h.zn. z adnym łacinskim abradam (jakich u Katalickaj Carkvie nasamreč paŭtara dziasiatka), padobna jak tyja nia vielmi adukavanyja ludzi ŭsich katalikoŭ zapisvajuć u palaki. Nia chočacca dumać, što tut mieła miesca śviadomaje ihnaravańnie biełaruskich hreka-katalikoŭ, maŭlaŭ, što tam pisać pra hetych niejkich niezrazumiełych ci to pravasłaŭnych, ci to katalikoŭ. Miž tym, prysutnaść śviataroŭ i viernikaŭ uschodniaha abradu ŭ Rosicy, u miaścinach, dzie pracavali na misijach drujskija maryjanie, jakija tak maryli słužyć dla adradžeńnia Unii ŭ Biełarusi, zusim nie vypadkovaja.
Błasłaviony mučanik Jury Kašyra byŭ achryščany pavodle bizantyjskaj tradycyi, bo pachodziŭ z pravasłaŭnaj siamji, dzie prodki byli ŭnijatami. Maci jaho, jak i mnohija byłyja ŭnijaty, jak tolki heta stała mahčyma paśla carskaha ŭkazu pra vieraciarpimaść, viarnułasia ŭ Katalickuju Carkvu. Adno što musiła pryniać łacinski abrad, bo taja carskaja miłaść adradžeńnia Unii, h. zn. Katalickaj Carkvy bizantyjskaha abradu, nie dapuskała... Sam ža Jury Kašyra ŭžo ŭ śviadomym uzroście (u 18 hadoŭ) staŭ katalikom.
Błasłavionyja rosickija śviatary ŭ čas vyprabavańnia, pierad abliččam nialudzkaści i fašystoŭskaj nianaviści dali śvietu śviedčańnie pastyrskaj addanaści, mužnaści, hodnaści i lubovi da bližnich, dobraachvotna raździaliŭšy ciarpieńni prostych ludziej (viernikaŭ jak zachodniaj, tak i ŭschodniaj tradycyi, jak palakaŭ, tak i biełarusaŭ), pryniaŭšy razam ź imi mučanickuju śmierć. Voś ža dziŭna siońnia, u mirnych umovach zabyvać na hetaje śviedčańnie lubovi i jednaści, tym bolš biełarusam.
Varta taksama adznačyć jašče adzin fakt, pra jaki nie zhadaŭ u svaim artykule Kastuś Šytal: kab ušanavać pamiać biełaruskich mučanikaŭ-maryjanaŭ, z Rymu ŭ Rosicu prybyŭ hienerał Ordenu maryjanaŭ a. Jan Rokaš.
Asabista mnie sioleta ŭpieršyniu zdaryłasia patrapić na ŭračystaści ŭ Rosicu z nahody ŭšanavańnia pamiaci błasłavionych mučanikaŭ Jurja Kašyry i Antona Laščeviča, jakija naležali da Drujskaha klaštaru maryjanaŭ. Čytajučy histaryčnyja i palemičnyja materyjały pra Drujski klaštar ajcoŭ-maryjanaŭ, jaki, pa zadumie błasłavionaha biskupa Vilenskaha Jurja Matuleviča stvaraŭsia dla dušpastyrskaj pracy siarod biełarusaŭ, mnie taksama chaciełasia daviedacca, što ž ciapier u hetych miaścinach. Ci majuć racyju tyja, chto skieptyčna aceńvaje plon pracy biełaruskich maryjanaŭ, jakich polskija ŭłady pierad samaj vajnoj hvałtoŭna vysielili z Drui, a inšych adpravili na misiju ŭ daloki Charbin, što stała padstavaj, kab śćviardžać, što ad biełaruskaści ŭ hetych miaścinach užo i duchu niama. Nia viedaju, jakija ŭražańni vynies dla siabie ź sioletnich uračystaściaŭ u Rosicy ciapierašni źvierchnik Ordenu ajcoŭ-maryjanaŭ – palak z nacyjanalnaści. Vajna i šmatlikija ludzkija achviary šmat źmianili ŭ hetym krai, i mnie zdajecca, ačyścili sumnyja staronki biełaruska-polskich dačynieńniaŭ. Voś ža kroŭ mučanikaŭ-maryjanaŭ Jurja Kašyry i Antona Laščeviča nie była pralita marna. Bo siońnia ŭ Rosickim kaściole panuje biełaruski duch, siońnia tut hučyć liturhičnaja malitva i relihijnyja pieśni vyklučna ŭ rodnaj movie, siudy prychodziać i pryjaždžajuć šmatlikija pilihrymy z usiaje Biełarusi, jakija ŭznosiać malitvy padziaki za našych mučanikaŭ u svajoj rodnaj biełaruskaj movie. Z pryjemnaściu dla siabie zaŭvažyŭ, što i ŭ časie načnoj pracesii praz usiu darohu da miesca mučanickaj śmierci błasłavionych vierniki – jak maładyja, tak i staryja, malilisia dy śpiavali roznyja pieśni vyklučna pa-biełarusku. Dla mianie – nia dziva! Bo pracujuć tut užo maładyja ajcy-maryjanie – ščyryja biełarusy. Jany – toje ziernie, što siejali mužnyja vyznaŭcy viery: zasnavalnik Drujskaha klaštaru archimandryt Andrej Cikota i archimandryt Fabijan Abrantovič, jakija pryniali mučanickuju śmierć u savieckich lahierach i za beatyfikacyju jakich siońnia molacca našy vierniki.
Miž inšym, cikava adznačyć, što armianska-katalicki śviatar ajciec Pietras (Ernest) Jesajan, što braŭ udzieł va ŭračystaściach u Rosicy, – uradženiec Biełarusi, jaki słužyć ciapier u Jeravanie – taksama vydatna vałodaje biełaruskaj movaj i ŭ svoj čas prachodziŭ śviatarskuju farmacyju ŭ maryjanaŭ...
Inžyniera-kanstruktara z upraŭleńnia «Pielenha», jakoje robić techniku dla rasijskaha vojska, asudzili pa palityčnych artykułach3
Kamientary